Łuszczyca odwrócona – czym charakteryzuje się ta nietypowa postać łuszczycy?

Łuszczyca to przewlekła zapalna choroba skóry, która charakteryzuje się występowaniem zrogowaciałych, łuszczących się zmian. Choć najbardziej znaną odmianą jest łuszczyca plackowata, występująca na wypukłych partiach ciała, istnieje również rzadsza forma – łuszczyca odwrócona. Ta postać choroby wyróżnia się odmiennym obrazem klinicznym i specyficznym umiejscowieniem zmian skórnych. Poznanie charakterystyki łuszczycy odwróconej, jej objawów oraz metod rozpoznania jest kluczowe dla zapewnienia właściwej opieki pacjentom zmagającym się z tą dolegliwością.

Co to jest łuszczyca odwrócona?

Łuszczyca odwrócona, określana również jako łuszczyca wyprzeniowa lub łuszczyca okolic zgięciowych, jest szczególną odmianą łuszczycy pospolitej. W przeciwieństwie do klasycznej postaci, w której zmiany skórne występują na wypukłych partiach ciała, takich jak łokcie, kolana, czy łuszczycy skóry głowy, łuszczyca odwrócona lokalizuje się w fałdach skórnych i zagłębieniach. Najczęstsze miejsca zajęcia choroby to pachy, pachwiny, okolica pępka, fałdy pod piersiami oraz przestrzeń między pośladkami.

📌 Sprawdź, czym jest łuszczyca krostkowa.

Przyczyny łuszczycy odwróconej

Etiologia łuszczycy odwróconej nie jest do końca poznana, aczkolwiek wiele wskazuje na to, że podobnie jak w przypadku innych postaci łuszczycy, czynnikami ryzyka są uwarunkowania genetyczne oraz zaburzenia w funkcjonowaniu układu immunologicznego.

📌 Dowiedz się, które choroby skóry mają podłoże genetyczne.

Wśród potencjalnych czynników sprzyjających rozwojowi łuszczycy odwróconej wymienia się:

• otyłość – tarcie skóry, podwyższona temperatura i wilgotność w fałdach skórnych;
• obniżoną odporność i współwystępowanie innych chorób przewlekłych;
• długotrwałe stosowanie niektórych leków, takich jak niesteroidowe leki przeciwzapalne, glikokortykosteroidy czy beta-blokery;
• nieprawidłową dietę bogatą w tłuszcze nasycone, tłuszcze trans oraz cukry proste;
• palenie tytoniu i spożywanie alkoholu;
• stres i zaburzenia psychiczne.

📌 Przeczytaj, jakie mogą być przyczyny pojawienia się czerwonych plam na skórze dziecka.

Łuszczyca odwrócona – objawy

Charakterystyczną cechą łuszczycy odwróconej jest całkowity brak lub niewielka ilość łusek na powierzchni zmian. Zamiast tego, obserwuje się silne zaczerwienienie skóry, nierzadko z towarzyszącym sączeniem i pękaniem naskórka. Pacjenci często skarżą się na bolesność, pieczenie oraz dokuczliwy świąd w obrębie zmian. 

Zmiany skórne związane z łuszczycą odwróconą, występujące w intymnych partiach ciała, mogą być źródłem dyskomfortu i poczucia wstydu u pacjentów. Problemy te mogą negatywnie wpływać na jakość życia, prowadząc do zaburzeń emocjonalnych, takich jak depresja lub lęk.

Łuszczyca odwrócona może niekiedy występować łącznie z innymi schorzeniami, w tym chorobami autoimmunologicznymi. Jednym z przykładów jest współistnienie łuszczycy odwróconej z toczniem rumieniowatym, zwłaszcza w postaci podostrego skórnego tocznia rumieniowatego (SCLE).

Pacjenci z łuszczycą odwróconą mają również zwiększone ryzyko rozwoju łuszczycy stawowej, która charakteryzuje się zapaleniem stawów i może prowadzić do poważnych powikłań i kalctwa. Dlatego kluczowe jest kompleksowe podejście do leczenia, z uwzględnieniem ewentualnych chorób współistniejących.

Diagnostyka łuszczycy odwróconej

Diagnostyka łuszczycy odwróconej może być trudna, ponieważ objawy są podobne do innych chorób skóry, szczególnie infekcji grzybiczych lub bakteryjnych. Lekarz zaczyna diagnozowanie od zebrania wywiadu medycznego. Ważne pytania obejmują:

• Czy pacjent ma historię łuszczycy w rodzinie?
• Czy pacjent miał wcześniej zmiany skórne charakterystyczne dla łuszczycy?
• Jakie czynniki nasilają lub łagodzą zmiany (np. wilgoć, pot)?
• Czy zmiany skórne są bolesne lub swędzące?

Następnie lekarz dokładnie bada zmiany skórne. Typowe cechy łuszczycy odwróconej obejmują:

• czerwone, gładkie, lśniące zmiany, które mogą wyglądać na „wilgotne” w fałdach skórnych,
• brak charakterystycznych łusek (które pojawiają się w klasycznej łuszczycy),
• zmiany lokalizujące się w obszarach skóry, które są wilgotne i narażone na tarcie, np. pachy, pachwiny, fałdy pod piersiami, okolice narządów płciowych.

Ważnym krokiem w diagnostyce łuszczycy odwróconej jest wykluczenie innych schorzeń, które mogą powodować podobne zmiany skórne. Należy wykluczyć:

• infekcje grzybicze (kandydoza) – zmiany w fałdach skórnych mogą przypominać infekcję grzybiczą;
• wyprzenie bakteryjne – infekcje bakteryjne w fałdach skórnych, mogą powodować podobne objawy.

Aby wykluczyć infekcje grzybicze lub bakteryjne, lekarz może zlecić posiewy skóry lub inne badania mikrobiologiczne. Stosowane są badanie mykologiczne – pobranie wymazu z zakażonej skóry w celu wykrycia obecności grzybów (np. Candida spp.); posiew bakteriologiczny – badanie wymazu w celu oceny, czy zmiany nie są spowodowane przez bakterie.

Do innych objawów należą:

• wyprysk (egzema) – zmiany skórne w fałdach mogą być mylone z wypryskiem,
• wyprysk łojotokowy – szczególnie w przypadku zmian w fałdach skórnych, w których dominują wilgoć i podrażnienie,
• kontaktowe zapalenie skóry – może być wynikiem podrażnienia skóry przez substancje chemiczne, np. kosmetyki lub detergenty.

Jeśli lekarz ma wątpliwości co do diagnozy, może zlecić wykonanie biopsji skóry. W tym badaniu pobiera się próbkę zmienionej skóry i bada pod mikroskopem. Typowe cechy łuszczycy odwróconej obejmują: rozrost naskórka (akantoza), wydłużenie sopli naskórkowych, nacieki komórek zapalnych, głównie limfocytów, parakeratoza (zachowanie jąder komórkowych w warstwie rogowej naskórka).

W niektórych przypadkach lekarz może zastosować dermatoskop (urządzenie powiększające obraz skóry), aby lepiej ocenić zmiany skórne. Dodatkowo, w łuszczycy można zaobserwować drobne naczynia krwionośne w formie punkcików (tzw. kropeczki łuszczycowe). W przypadku zaawansowanych lub nietypowych zmian, które obejmują duże obszary skóry, lekarz może zlecić dodatkowe badania w celu wykluczenia innych stanów zapalnych skóry. W niektórych przypadkach może być zlecone badanie krwi, które może wskazać na ogólnoustrojowe stany zapalne, czy badanie na łuszczycę – identyfikacja genu HLA-Cw6.

Przebieg i rokowanie w łuszczycy odwróconej

Łuszczyca odwrócona jest chorobą przewlekłą, charakteryzującą się okresami zaostrzeń i remisji. Prawidłowe leczenie, w tym stosowanie leków miejscowych i ogólnoustrojowych, a także modyfikacja stylu życia, mogą pomóc w kontrolowaniu objawów i zapobieganiu nawrotom.

Rokowanie w łuszczycy odwróconej jest zazwyczaj dobre, zwłaszcza w przypadku wczesnego wdrożenia odpowiedniej terapii. Jednak należy pamiętać, że choroba może mieć niekorzystny wpływ na jakość życia pacjentów, zwłaszcza gdy współwystępuje z innymi schorzeniami.

Aby zapobiegać nawrotom łuszczycy odwróconej, ważne jest:

• regularne stosowanie zaleconych przez lekarza leków miejscowych,
• unikanie czynników, które mogą nasilać objawy, takich jak stres, infekcje, urazy skóry,
• przestrzeganie zalecanej diety, bogatej w składniki odżywcze, a ubogiej w tłuszcze nasycone i cukry proste,
• utrzymywanie higieny skóry, w tym częste mycie i stosowanie łagodnych, niedrażniących preparatów,
• ochrona skóry przed promieniowaniem UV, np. poprzez stosowanie kremów z filtrem,
• regularne kontrole u lekarza w celu wczesnego wykrycia i leczenia nawrotów choroby.

Systematyczne przestrzeganie tych zaleceń może pomóc w skutecznej kontroli objawów łuszczycy odwróconej i zapobiegać jej nawrotom.

Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska