Naczyniak wątroby - przyczyny, objawy, leczenie i dieta

Naczyniak wątroby to dość powszechna dolegliwość. W większości przypadków rozwija się bezobjawowo i nie jest groźny dla zdrowia. Czy naczyniak wątroby może się całkowicie wchłonąć? Dowiedz się, jaki wpływ ma dieta na proces leczenia zmiany.

Jaką rolę w organizmie pełni wątroba?

Wątroba to największy gruczoł w organizmie człowieka. Umiejscowiona jest po prawej stronie jamy brzusznej i pełni wiele kluczowych dla zdrowia i życia funkcji. Wątroba między innymi utylizuje  toksyny  oraz bierze czynny udział w metabolizmie substancji wchłanianych przez układ pokarmowy. To miejsce magazynowania oraz rozkładu glikogenu, który stanowi zapas energetyczny dla naszego organizmu.

Wątroba nie boli. Dlaczego tak jest? Organ ten nie jest unerwiony czuciowo, w związku z czym nie daje tego rodzaju dolegliwości. To, co powszechnie nazywamy „bólem wątroby” wywołuje bogato unerwiona, otaczająca organ błona łącznotkankowa, która rozciąga się na skutek powiększenia wątroby. Kłucie w okolicy prawego podżebrza może być spowodowane np. rozwijającymi się na wątrobie torbielami czy nowotworami, które mogą uciskać okoliczne struktury.

Co to jest naczyniak wątroby?

Naczyniak wątroby (łac. hemangioma hepatis) to niejednorodna, powoli rozwijająca się zmiana nowotworowa o charakterze naczyniowym. Nie ulega zezłośliwieniu, co oznacza, że nie daje przerzutów. Histologicznie naczyniaki dzieli się na włośniczkowe i jamiste.

Naczyniak na wątrobie to najpowszechniejsza zmiana ogniskowa tego narządu i może dotyczyć nawet 20% dorosłej populacji. Częściej pojawia się u kobiet niż u mężczyzn; zwykle wykrywana jest u pań w wieku pomiędzy 30. a 50. rokiem życia.

Przeważnie tego typu nowotwór zlokalizowany jest punktowo w miąższu wątroby jako zmiana pojedyncza, której rozmiary nie przekraczają 3 cm średnicy. Znacznie rzadziej u pacjenta diagnozuje się mnogie naczyniaki wątroby, czyli takie, które umiejscowione są w kilku miejscach organu.

Naczyniak jest wrażliwy na zmiany hormonalne w organizmie: bardzo często rośnie w trakcie ciąży oraz w okresie zażywania leków antykoncepcyjnych; natomiast po menopauzie ma tendencję do kurczenia się.

Naczyniak wątroby – przyczyny

Naczyniak wątroby powstaje jako skutek nieprawidłowego namnażania się komórek naczyń w organizmie – naczynia krwionośne łączą się ze sobą i tworzą silnie unaczynioną masę. Nie wiadomo do końca co jest bezpośrednią przyczyną pojawienia się zmiany, natomiast mówi się o dużym wpływie uwarunkowań genetycznych. Nie bez znaczenia są również: styl życia, stosowanie używek, czynniki środowiskowe, narażanie organizmu na substancje szkodliwe czy nieprawidłowa dieta.

Naczyniak wątroby – objawy

Naczyniaki na wątrobie zwykle nie są dużych rozmiarów, w związku z czym nie dają objawów utrudniających codzienne funkcjonowanie. W większości przypadków pacjenci dowiadują się o zmianie podczas kontrolnego badania ultrasonograficznego jamy brzusznej. Pierwsze symptomy pojawiają się tak naprawdę w momencie, gdy nowotwór osiągnie większe rozmiary i nie są charakterystyczne dla tego schorzenia. Ich wystąpienie nierzadko przypisywane jest innym jednostkom chorobowym układu pokarmowego.

Naczyniaki wątroby o dużych rozmiarach mogą wywołać ból w prawym podżebrzu. Jest on spowodowany rozciągnięciem torebki wątroby lub uciskiem guza na inne narządy jamy brzusznej. Dolegliwości bólowe mogą pojawić się również w momencie skręcenia uszypułowanego naczyniaka.

Często pacjenci skarżą się na uczucie sytości (mimo spożycia niewielkiej ilości jedzenia), nudności, a nawet wymioty. Bywa, że symptomom tym towarzyszy stan podgorączkowy. Wszystkie wyżej wymienione objawy naczyniaka wątroby nasilają się wraz ze wzrostem zmiany.

Naczyniak wątroby – powikłania

Bardzo rzadko zdarza się, by naczyniak zaczął krwawić samoistnie – może to nastąpić, gdy zmiana osiągnie duże rozmiary. Niezwykle groźne natomiast jest pourazowe krwawienie z guza, które stanowi realne zagrożenie dla życia.

Pacjenci, u których zdiagnozowano naczyniaki wątroby, bardzo rzadko cierpią na zespół Kasabacha i Merritt, objawiający się małopłytkowością (obniżenie liczby płytek krwi) oraz koagulopatią (zaburzenia krzepnięcia). Naczyniaki na wątrobie powodują wolniejszy przepływ krwi, czego konsekwencją może być zakrzepica lub zwapnienie.

Naczyniak wątroby – diagnostyka

Podstawowymi badaniami, które najczęściej diagnozują naczyniaki wątroby, są badania obrazowe. W większości przypadków zmiana wykrywana jest podczas rutynowej diagnostyki ultrasonograficznej (USG jamy brzusznej), która pozwala ocenić rozmiar i położenie guza. W przypadku gdy specjalista ma do czynienia z atypowym naczyniakiem wątroby i chce mieć absolutną pewność co do obserwowanej zmiany, może zlecić pacjentowi wykonanie tomografii komputerowej z użyciem kontrastu. Tego typu badanie pozwala lekarzowi ocenić unaczynienie nowotworu i na tej podstawie stwierdzić, czy ma ona charakter łagodny czy złośliwy. Specjalista może również zaproponować pacjentowi przeprowadzenie rezonansu magnetycznego. W rzadkich przypadkach przeprowadza się scyntygrafię.

Naczyniak wątroby – leczenie

Leczenie niewielkich (do 5 cm średnicy) naczyniaków na wątrobie nie jest konieczne. W takiej sytuacji najczęściej lekarz decyduje o konieczności przeprowadzania dalszej, okresowej kontroli zmiany. Przynajmniej raz w roku pacjent musi zgłaszać się do specjalisty, który podczas badania USG sprawdzi, czy nowotwór powiększa swoje rozmiary, a jeśli tak, to w jakim tempie. Na tej podstawie lekarz planuje dalsze postępowanie.

Specjalista może zadecydować o resekcji (operacyjnym usunięciu) guza w przypadku naczyniaków wątroby, których średnica przekracza 10 cm i które wciąż rosną lub tworzą zakrzepy. Wskazaniem do zabiegu jest koagulopatia, silne dolegliwości bólowe oraz sytuacja, gdy przeprowadzona diagnostyka nie daje jednoznacznego wyniku. Trzeba wiedzieć, że chirurgiczne usunięcie naczyniaka wątroby jest ostatecznością – cała procedura jest trudna do przeprowadzenia i może wywołać poważne komplikacje.

Czasami lekarz może zadecydować o poddaniu naczyniaka radioterapii, która hamuje rozwój guza. Alternatywą bywa zabieg embolizacji, którego efektem jest martwica: przepływ krwi do naczyń guza zostaje odcięty. Całą procedurę umożliwia cewnik, przez który wprowadza się specjalne spirale, kleje lub balony.

Dieta przy naczyniaku wątroby

Osoby, u których zdiagnozowano naczyniaka na wątrobie, muszą zwracać szczególną uwagę na swój codzienny jadłospis. Najlepiej spożywać pięć niewielkich porcji jedzenia w regularnych odstępach czasu – trzeba pamiętać o tym, że obfite porcje obciążają wątrobę.

Posiłki powinny być świeżo przyrządzane, lekkostrawne, pozbawione składników drażniących. Dieta przy naczyniaku wątroby wyklucza produkty obciążające narząd, utrudniające jej sprawną regenerację.

Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia schorzeń wątroby (w tym naczyniaka), należy stosować się do kilku zasad:

• Zrezygnuj z tytoniu oraz alkoholu, zwłaszcza wysokoprocentowego – te dwie używki są dużym obciążeniem dla organu, którego zadaniem jest usuwanie toksyn z organizmu.
• Unikaj żywności przetworzonej. Zwykle zawiera ona dużą ilość cukru oraz tłuszczów trans, które przyczyniają się do powstania szeregu chorób wątroby.
• Unikaj produktów bogatych w metale ciężkie oraz aflatoksyny – te ostanie wytwarzane są np. przez grzyby, pojawiające się w nieprawidłowo przechowywanej żywności.
• Zrezygnuj ze smażonych bądź odsmażanych potraw, pikantnych posiłków.
• Dbaj o odpowiednie nawadnianie organizmu – pacjenci ze zdiagnozowanym naczyniakiem wątroby oraz innymi schorzeniami organu muszą pamiętać o piciu dużej ilości wody. Wskazane jest unikanie mocnej kawy oraz herbaty.
• Pamiętaj o spożywaniu pełnoziarnistych produktów. Zrezygnuj z białego pieczywa.
• Postaw na dużą liczbę warzyw i owoców – neutralizują one zbędne produkty przemiany materii oraz stymulują wątrobę do wydzielania żółci.
• Dbaj o właściwą masę ciała. Osoby z nadwagą są bardziej narażone na zaburzenia metaboliczne wątroby.
• Ogranicz leki do minimum. Należy zażywać wyłącznie te lekarstwa, które są niezbędne dla zdrowia, a ich przyjmowanie zalecane jest przez lekarza.

Czy naczyniak wątroby może się całkowicie wchłonąć?

Niestety nie. Tego rodzaju łagodne nowotwory o charakterze naczyniowym mogą wchłonąć się jedynie częściowo. Oznacza to, że nie ma możliwości, aby bez odpowiedniego leczenia naczyniak całkowicie zniknął. Jednak styl życia pacjenta, a zwłaszcza to, co spożywa na co dzień, ma istotne znaczenie na tempo powiększania się zmiany oraz może przyczynić się do zmniejszenia jej rozmiaru.

Bibliografia:

1. Gerke Witold, Diagnostyka zmian ogniskowych w wątrobie, HEPATOLOGIA 2014; 14: 102–109.
2. Hartleb Marek, Postępowanie diagnostyczne w wątrobowych zmianach ogniskowych Gastroenterologia Kliniczna 2014, tom 6, nr 1, 1–15.