O czym może świadczyć drętwienie nóg?

Drętwienie nóg i rąk może świadczyć o występowaniu zaburzeń czucia. W zależności od przyczyny dolegliwości pojawiają się o różnych porach, np. w nocy, a także po wysiłku, m.in. podczas chodzenia oraz w spoczynku, zarówno w pozycji leżącej, siedzącej, jak i stojącej. Uczucie drętwienia i mrowienia należy do zaburzeń neurologicznych, określanych jako parestezje. Czasem towarzyszy im także ból i sztywność kończyny. Drętwienie w obrębie nóg, a przede wszystkim stóp, może występować w przebiegu wielu chorób, które prowadzą do uszkodzenia nerwów. Parestezje pojawiają się czasem także jako skutek uboczny stosowania niektórych leków, np. stosowanych w chemioterapii. Dowiedz się więcej, jakie mogą być przyczyny drętwienia nóg.

O czym może świadczyć drętwienie nóg?

Uczucie drętwienia czy mrowienia może dotyczyć różnych części ciała i pojawiać się w wielu sytuacjach. Jeżeli mijają one samoistnie i po krótkim czasie, nie powinny dawać powodów do niepokoju. Drętwienie i mrowienie należą do zaburzeń czucia, które są określane jako parestezje.

Czym są parestezje?

Parestezje to nieprawidłowe doznania czuciowe, które pojawiają się spontanicznie i zwykle samoistnie ustępują po krótkim czasie. Zaliczają się do nich:

• drętwienie,
• mrowienie,
• uczucie „cierpnięcia”,
• wrażenie przechodzenia prądu przez ciało,
• odczuwanie ciepła lub zimna bez działania żadnego bodźca.

Co może oznaczać drętwienie rąk i nóg?

Jeżeli parestezje występują często i nie ustępują lub nawracają, warto zgłosić się na konsultację do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub neurologa. Do objawów alarmujących należy także uczucie drętwienia i mrowienia, które jest zlokalizowane w konkretnym miejscu i obejmuje określoną grupę mięśni. Takie dolegliwości mogą bowiem wskazywać, że w ośrodkowym lub obwodowym układzie nerwowym powstały zmiany, które zaburzają pracę tworzących go komórek, czyli neuronów.

Umiejscowienie nieprawidłowych doznań czuciowych często sugeruje, jakie przyczyny odpowiadają za niewłaściwą pracę mózgu, rdzenia kręgowego czy nerwów obwodowych, np.:

• parestezje, które dotyczą nóg, mogą pojawiać się jako objaw stwardnienia rozsianego, polineuropatii (np. cukrzycowej) czy w zespole Guillaina-Barrégo, zwyrodnienia sznurów tylnych i zespołu niespokojnych nóg;
• zaburzenia czucia w obrębie jednej ręki występują m.in. w przebiegu zespołu cieśni nadgarstka, porażenia nerwu promieniowego i łokciowego, niedokrwienia jednej półkuli mózgu i napadu padaczkowego;
• nieprawidłowe wrażenia, które obejmują kończynę górną i dolną po jednej stronie ciała, czyli parestezje połowicze, świadczą niekiedy o przebyciu napadu padaczkowego lub udaru.

Jak przebiega stwardnienie rozsiane?

Stwardnienie rozsiane (SM) jest demielinizacyjną chorobą, która dotyka ośrodkowego układu nerwowego. Należy do zaburzeń o charakterze przewlekłym i przeważnie występuje na terenach o klimacie umiarkowanym, głównie w krajach skandynawskich i w Ameryce Północnej. Zwykle dotyczy osób w wieku 20–40 lat, choć może pojawić się na różnych etapach życia. Kobiety chorują na stwardnienie średnio 2–3 razy częściej niż mężczyźni.

Jakie mogą być przyczyny stwardnienia rozsianego?

Dotychczas nie określono konkretnego czynnika, który rozpoczyna proces chorobowy w przypadku stwardnienia rozsianego. Prawdopodobnie choroba może mieć podłoże autoimmunologiczne. Niewłaściwa praca układu odpornościowego przyczynia się z kolei do uszkodzenia osłonek mielinowych, które otaczają nerwy znajdujące się w mózgu i rdzeniu kręgowym. Ich postępujące zniszczenie, czyli demielinizacja, prowadzi do zaburzeń pracy neuronów i wystąpienia objawów choroby.

Jakie mogą być objawy stwardnienia rozsianego?

Objawy stwardnienia rozsianego zwykle dotyczą wielu części organizmu i występują w różnym czasie. Na skutek choroby dochodzi bowiem do rozproszonego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego.

W przebiegu stwardnienia rozsianego najczęściej pojawiają się m.in.:

• zaburzenia czucia, które dotyczą głównie nóg i często stanowią pierwszy objaw SM. Zwykle występują parestezje, np. drętwienie, mrowienie i pieczenie. Charakterystyczny dla stwardnienia rozsianego jest także objaw Lhermitte’a, czyli wrażenie przechodzenia prądu wzdłuż kręgosłupa, gdy chory pochyla głowę do przodu;
• problemy z widzeniem ze względu na niedowład mięśni okoruchowych i ostre pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego;
• zaburzenia psychiczne i uszkodzenie funkcji poznawczych, np. występowanie trudności w zapamiętywaniu, skupieniu uwagi, podwyższone ryzyko rozwoju epizodu depresyjnego;
• objawy piramidowe, czyli przede wszystkim niedowład kończyn, nasilone odruchy ścięgniste i wzmożone napięcie mięśniowe, które zwykle dotyczą nóg;
• zaburzenia pracy móżdżku, np.: trudności w poruszaniu się, drżenie głowy i oczopląs;
• przewlekłe zmęczenie;
• zaburzenia czynności seksualnych oraz oddawania moczu i stolca.

Jaki może być przebieg stwardnienia rozsianego?

Stwardnienie rozsiane zwykle występuje w jednej z czterech form:

• postać rzutowo-remisyjna, w której przebiegu pojawiają się rzuty objawów i okresy remisji;
• postać pierwotnie postępująca, kiedy od początku choroby dochodzi do stopniowego nasilania się objawów neurologicznych;
• postać wtórnie postępująca, w której najpierw występują rzuty i okresy remisji, a następnie stan chorego zaczyna się pogarszać w sposób ciągły;
• postać postępująca z nakładającymi się rzutami.

Jak wygląda leczenie stwardnienia rozsianego?

Opieka nad chorym na stwardnienie rozsiane wymaga współpracy wielu specjalistów, w tym m.in.: neurologa, psychologa, psychiatry, lekarza podstawowej opieki zdrowotnej czy fizjoterapeuty. Leczenie obejmuje:

• łagodzenie objawów choroby, np.: osłabienia i spastyczności mięśni, bólu, drżenia i ataksji za pomocą leków i rehabilitacji ruchowej;
• terapię podczas rzutów choroby;
• postępowanie, które modyfikuje naturalny przebieg choroby, czyli opóźnia rozwój niepełnosprawności i zmniejsza liczbę rzutów w ciągu roku.

Jakie są przyczyny, objawy i metody leczenia neuropatii cukrzycowej?

Uszkodzenie nerwów stanowi najczęstsze przewlekłe powikłanie cukrzycy. Objawy neuropatii cukrzycowej występują nawet u ¼ chorych na zaburzenia gospodarki węglowodanowej organizmu.

Do uszkodzenia nerwów w przebiegu cukrzycy przyczyniają się:

• czynniki genetyczne;
• przewlekłe podwyższenie stężenia glukozy we krwi, czyli hiperglikemia, która zaburza metabolizm i pracę enzymów na poziomie komórek i receptorów. Prowadzi to do demielinizacji fragmentów neuronów i zaniku lub zniszczenia ich wypustek. Często również dochodzi do zaniku komórek w obrębie rdzenia kręgowego i zwojów międzykręgowych;
• nieprawidłowa budowa naczyń, np. w przebiegu miażdżycy.

Jaki może być przebieg neuropatii cukrzycowej?

Zaburzenia funkcji neuronów w przebiegu cukrzycy mogą przybierać postać:

• uogólnionej symetrycznej polineuropatii, która może dotyczyć nerwów czuciowych, ruchowych i autonomicznych;
• ogniskowej i wieloogniskowej neuropatii, gdy uszkodzenia obejmują nerwy czaszkowe lub rdzeniowe, występują zlokalizowane objawy (zwykle w obrębie kończyn) czy współistnieje przewlekła zapalna polineuropatia demielinizująca.

Jakie mogą być objawy polineuropatii cukrzycowej?

Uszkodzenia nerwów w przebiegu cukrzycy mogą dotyczyć różnych neuronów. W zależności od lokalizacji zmian i stopnia zaawansowania choroby pojawiają się różne objawy związane z neuropatią.

Przewlekła polineuropatia czuciowo-ruchowa jest najczęstszym powikłaniem neurologicznym cukrzycy. W jej przebiegu pojawiają się m.in.:

• parestezje w obrębie rąk i stóp, np. uczucie drętwienia, mrowienia i „cierpnięcia”;
• osłabienie siły mięśniowej i odruchów ścięgnistych;
• bolesne skurcze mięśni z napadami bólu;
• miejscowa utrata czucia powierzchniowego i głębokiego.

Uszkodzenie nerwów autonomicznych prowadzi do zaburzeń podstawowych funkcji organizmu. Objawy mogą być widoczne w zakresie:

• przewodu pokarmowego, np. niewłaściwa motoryka jelit;
• układu sercowo-naczyniowego, co skutkuje występowaniem omdleń;
• narządu wzroku;
• wydzielania hormonów i potu;
• układu moczowo-płciowego, m.in. zaleganie moczu w pęcherzu moczowym i trudności podczas czynności seksualnych.

Jak wygląda leczenie neuropatii cukrzycowej?

Postępowanie w przypadku neuropatii cukrzycowej polega przede wszystkim na usunięciu przyczyny uszkodzenia nerwów, czyli hiperglikemii. Leczenie powinno zatem opierać się na wyrównaniu poziomu glukozy we krwi i stałej kontroli przebiegu cukrzycy.

Dodatkowo terapia ma za zadanie łagodzić objawy choroby. Z tego powodu w leczeniu neuropatii cukrzycowej zastosowanie znalazły m.in.:

• środki przeciwbólowe;
• leki przeciwdepresyjne i przeciwdrgawkowe;
• preparaty stosowane w zaburzeniach wzwodu;
• toksyna botulinowa, która reguluje wydzielanie potu.

Niezwykle ważną rolę w leczeniu cukrzycy i jej powikłań odgrywa odpowiednia dieta i właściwie dopasowana aktywność fizyczna.

Jak przebiega zespół Guillaina-Barrego?

Ostra zapalna poliradikuloneuropatia demielinizacyjna, czyli zespół Guillaina-Barrégo, należy do grupy nabytych chorób nerwów obwodowych.

Jakie mogą być przyczyny zespołu Guillaina-Barrégo?

Dotychczas nie udało się ustalić konkretnego czynnika, który byłby odpowiedzialny za rozwój procesu chorobowego w zespole Guillaina-Barrégo. Prawdopodobnie uczestniczą w nim jednak mechanizmy autoimmunologiczne. W organizmie chorego są bowiem obecne przeciwciała przeciwko osłonce mielinowej, która otacza nerwy. W przebiegu choroby występują też nacieki z komórek układu odpornościowego, które przyczyniają się do postępującej demielinizacji i utraty funkcji neuronów.

Do czynników, które mogą wyzwalać proces autoimmunologiczny, zaliczają się m.in.:

• zakażenia wirusowe, np. wirusem Epsteina-Barr (EBV), ospy wietrznej i półpaśca (VZV), grypy i cytomegalowirusem (CMV);
• infekcje bakteryjne Campylobacter jejuni i Mycoplasma pneumoniae;
• szczepienia;
• zabiegi chirurgiczne;
• choroby nowotworowe;
• nawrót objawów choroby przewlekłej, np. tocznia rumieniowatego układowego.

Jakie mogą być objawy zespołu Guillaina-Barrégo?

U większości chorych objawy zespołu Guillaina-Barrégo rozwijają się około 1–6 tygodni po przebyciu zakażenia, np. układu oddechowego czy pokarmowego. Zwykle pojawiają się:

• uczucie drętwienia i mrowienia w obrębie stóp;
• niedowłady mięśni i zniesienie odruchów głębokich;
• bóle korzeniowe;
• zaburzenia czucia powierzchownego, głębokiego i wibracji.

Jak wygląda postępowanie w przypadku zespołu Guillaina-Barrégo?

Leczenie ostrej zapalnej poliradikuloneuropatii demielinizacyjnej zależy przede wszystkim od stanu chorego. Postępowanie obejmuje np. wymianę osocza krwi, czyli wykonanie plazmaferezy, czy dożylne podanie preparatów immunoglobulin.

Objawy zespołu Guillaina-Barrégo ustępują zwykle powoli, a zaburzenie może pozostawiać groźne powikłania, takie jak:

• trwałe ubytki neurologiczne;
• zaburzenia rytmu serca;
• niewydolność oddechowa;
• zakrzepica żylna.

Autor: Monika Nowakowska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. P. Gajewski i in., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2013, s. 1386–1387, 2066, 2130–2138.