Siność siatkowata w toczniu – czym jest i jak się ją rozpoznaje?

Siność siatkowata w toczniu rumieniowatym układowym objawia się charakterystycznym siateczkowatym wzorem na skórze, wynikającym z zaburzeń mikrokrążenia. Sprawdź, na czym polega jej rozpoznanie i w jaki sposób się ją leczy.

Czym jest siność siatkowata?

Siność siatkowata (łac. livedo reticularis) w toczniu rumieniowatym układowym to charakterystyczny objaw skórny, który manifestuje się w postaci siateczkowatego, sinoczerwonego lub fioletowego zabarwienia skóry. Plamy tworzą regularny układ przypominający marmur. Zmiany występują głównie na kończynach dolnych (łydkach, udach), ale mogą pojawiać się także na rękach, przedramionach, rzadziej na tułowiu. Często występują po obu stronach ciała.

📌 Przeczytaj także: Toczeń rumieniowaty układowy (ICD-10: L93) – autoimmunologiczna choroba tkanki łącznej. Objawy i diagnostyka.

Ekspozycja na zimno i długotrwałe unieruchomienie to czynniki nasilające siność siatkowatą. Zimno powoduje nasilenie zmian ze względu na dodatkowy skurcz naczyń krwionośnych, a unieruchomienie poprzez zwiększone niedokrwienie. Siności siatkowatej towarzyszą inne objawy tocznia, takie jak bóle stawów, zmiany skórne w postaci rumienia, zmęczenie czy objaw Raynauda. W ciężkich przypadkach, zwłaszcza gdy współistnieje zespół antyfosfolipidowy, pojawiają się owrzodzenia lub martwica skóry. 

Przyczyny siności siatkowatej w toczniu

Siność siatkowata w toczniu rumieniowatym układowym wynika głównie z zaburzeń naczyniowych i autoimmunologicznych. W toczniu dochodzi do zapalenia drobnych naczyń krwionośnych skóry, co prowadzi do ich uszkodzenia, skurczu i niedokrwienia. Efektem tego jest nieprawidłowy przepływ krwi i charakterystyczny siateczkowaty wzór na skórze.

Toczeń często współwystępuje z zespołem antyfosfolipidowym (APS), który powoduje skłonność do zakrzepicy w małych i dużych naczyniach. Powstające mikrozakrzepy prowadzą do upośledzenia przepływu krwi i tworzenia się siności siatkowatej.

U pacjentów z toczniem dochodzi do zmian w naczyniach włosowatych i zwiększonej lepkości krwi, co powoduje niedokrwienie skóry. Niedostateczna perfuzja tkanek prowadzi do sinoczerwonych przebarwień o charakterze siateczkowatym.

W toczniu często obserwuje się objaw Raynauda, który wiąże się z nadreaktywnością naczyń na zimno i prowadzi do epizodów niedokrwienia skóry. 

Toczeń to choroba autoimmunologiczna, w której organizm produkuje przeciwciała skierowane przeciwko własnym komórkom. Autoprzeciwciała (np. antyfosfolipidowe) mogą uszkadzać śródbłonek naczyń, sprzyjając powstawaniu zmian skórnych.

Jak rozpoznać siność siatkowatą?

Siność siatkowata jest stosunkowo łatwa do rozpoznania na podstawie charakterystycznych objawów skórnych. Jednak w przypadku chorób autoimmunologicznych, takich jak toczeń rumieniowaty układowy, konieczna jest dokładniejsza diagnostyka w celu ustalenia przyczyny. Jeśli siność siatkowata nie jest przejściowym objawem, ale sugeruje chorobę układową, lekarz zleca badania immunologiczne polegające na identyfikacji autoprzeciwciał ANA, anty-dsDNA. To przeciwciała charakterystyczne dla tocznia. Przeprowadzany jest test na zespół antyfosfolipidowy, w którym oznacza się autoprzeciwciała antyfosfolipidowe (antykardiolipinowe, anty-B2-glikoproteina, test na antykoagulant toczniowy). Wykonuje się morfologię krwi i badania układu krzepnięcia. Oznacza się poziom D-dimerów, czas protrombinowy i APTT, które pomagają ocenić ryzyko zakrzepicy. W przypadku podejrzenia zaburzeń przepływu krwi zlecany jest doppler naczyń, czyli badanie USG oceniające przepływ krwi w naczyniach. W trakcie badania lekarz przesuwa głowicę ultrasonograficzną po skórze w miejscach objętych zmianami. Urządzenie analizuje prędkość i kierunek przepływu krwi, przedstawiając je w postaci kolorowego obrazu.

Należy odróżnić siność siatkowatą od innych stanów skórnych, takich jak:

• objaw Raynauda – charakteryzujące się epizodycznym zblednięciem i zasinieniem palców pod wpływem zimna;
• zapalenie naczyń – często prowadzące do plamicy i owrzodzeń;
• choroby metaboliczne (np. niedoczynność tarczycy) – mogące powodować podobne zmiany skórne.

Leczenie siności siatkowatej

Jeśli siność siatkowata utrzymuje się przez dłuższy czas lub towarzyszą jej inne objawy (np. bóle stawów, zmiany skórne, objawy neurologiczne), konieczna jest konsultacja z reumatologiem. Przy siności siatkowatej wynikającej z tocznia rumieniowatego konieczne jest leczenie choroby podstawowej. Stosuje się leki immunosupresyjne, glikokortykosteroidy lub leki przeciwmalaryczne (np. hydroksychlorochinę). Pacjenci powinni unikać zimna. W niektórych przypadkach stosuje się leki rozszerzające naczynia krwionośne lub zmniejszające krzepliwość krwi.

Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska
Konsultacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela