Sposoby na opryszczkę - jakie badania wykonać?

Opryszczka to częsty problem. Najczęściej umiejscawia się w okolicy ust i nosa, choć zakażenie opryszczkowe może rozwinąć się również w innych miejscach na ciele. Poza tym dość zbliżony do opryszczki obraz mogą dawać inne choroby, w tym m.in. kandydoza, afty, półpasiec. Dowiedz się, w jaki sposób lekarz rozpoznaje opryszczkę i na czym polega jej leczenie.

Opryszczka to nie zawsze zakażenia HSV

Poza klasycznymi przypadkami tzw. zimna,  czyli opryszczki wargowej (Herpes simplex), wywołanej zakażeniem wirusem opryszczki zwykłej, HSV (ang. Herpes simplex virus) dochodzić może do zakażeń wymagających często pogłębionej diagnostyki i specjalistycznego leczenia. Obraz kliniczny towarzyszący zakażeniom HSV typu 1 lub 2 (HSV1, HSV 2)nie powinien stanowić podstawy do postawienia rozpoznania, gdyż objawy towarzyszące opryszczce wirusowej są zbliżone do tych pojawiających się w przebiegu innych schorzeń. Dlatego w niektórych przypadkach konieczna jest diagnostyka różnicowa. Przykładowo w opryszczce skóry warto wziąć pod uwagę m.in.: łojotokowe zapalenie skóry, świerzb, półpasiec, alergiczny wyprysk kontaktowy, opryszczkowe zapalenie skóry (choroba Duhringa, przewlekła choroba autoimmunologiczna, w której zmianom o charakterze pęcherzowym towarzyszy glutenozależna enteropatia).

Inną, poza czerwienią wargową, częstą lokalizacją opryszczki powodowanej przez wirusa HSV jest okolica nosa. Zbliżony obraz kliniczny do opryszczki nosowej mają zmiany pojawiające się w przebiegu nieżytu nosa, będące konsekwencją jego wielokrotnego wycierania. Opryszczka w nosie powinna być różnicowana z takimi chorobami jak: róża, ropień przegrody nosa, czyrak przedsionka nosa czy zapalenie ochrzęstnej. Także opryszczka narządów płciowych daje objawy podobne do tych, które towarzyszą innych schorzeniom. Warto wykluczyć zakażenie wirusem HPV, czyli brodawczaka ludzkiego, który powoduje tzw. kłykciny kończyste. Lekarz powinien wziąć pod uwagę również kiłę, wrzód weneryczny, drożdżakowe infekcje pochwy, zapalenia ropne.

Opryszczkę błony śluzowej jamy ustnej oraz gardła powinno się różnicować z:

• rumieniem wielopostaciowym (choroba Stevensa i Johnsona),
• zapaleniem aftowym,
• kandydozą,
• zakażeniem wirusem Coxsackie,
• zapaleniem enterowirusowym.

Do zachorowania na opryszczkowe zapalenie mózgu dochodzi rzadko. W diagnostyce  różnicowej zapalenia mózgu należy brać pod uwagę,  przede wszystkim wirusy::cytomegalowirus, wirus Epsteina-Barr, wirus grypy typu A, enterowirusy, wirus Zachodniego Nilu, wirus świnki, wirus Nipah, a także inne przyczyny:: ropień mózgu, ropniak podoponowy, guzy śródmózgowe, krwiak podoponowy; zakażenia bakteryjne (Listeria monocytogenes, Mycobacterium tuberculosis, Mycoplasma) i inne czynniki zakaźne, takie jak Ricketssia, Toxoplasma, Cryptococcus, oraz choroby układowe – chorobę naczyniową, toczeń rumieniowaty układowy, toksyczną encefalopatię.

Sposoby na opryszczkę – jakie badania wykonać?

Pierwszym krokiem w diagnozie opryszczki jest badanie podmiotowe – szczegółowy wywiad z pacjentem i badanie lekarskie – całkowity obraz kliniczny pacjenta (występujące objawy). W zależności od lokalizacji zmian rozpoznanie wymaga dodatkowych badań. Przykładowo, w przypadku opryszczki narządów płciowych przeprowadza się badanie ginekologiczne i urologiczne, a przy opryszczce okolicy oka odpowiednie badania okulistyczne. Mając wątpliwości diagnostyczne, lekarz zleca wykonanie takich badań pomocniczych, jak:

• wykrywanie wirusa DNA HSV przy użyciu reakcji łańcuchowej polimerazy (polymerase chain reaction – PCR) – wykrywa materiał genetyczny wirusów;
• badanie mikroskopowe rozmazów komórkowych barwionych hematoksyliną-eozyną lub metodą Giemzy (test Tzancka) na obecność komórek olbrzymich wielojądrzastych;
• badania serologiczne – wykrycie swoistych przeciwciał skierowanych przeciwko wirusowi opryszczki, które pojawiają się we krwi w ciągu kilku tygodni od zakażenia.
• izolacja wirusa opryszczki w hodowli, co daje możliwość określenia wrażliwości szczepu na stosowany chemioterapeutyk. Przeprowadza się ją, zakażając badanym materiałem zarodki kurze, myszy, hodowle komórkowe;

Zastosowanie współczesnych technik polegających na wykrywaniu przeciwciał, antygenów, materiału genetycznego HSV pozwala nie tylko na wykrycie zakażenia, lecz także na zróżnicowanie poszczególnych typów wirusa i ilościowe określenie poziomu wiremii. Zakażenia narządowe lub ciężki przebieg choroby wymagają zwykle hospitalizacji oraz wykonania badań dodatkowych, takich jak np.: tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, EEG, ocena płynu mózgowo-rdzeniowego, biopsja w opryszczkowym zapaleniu mózgu.

Poznaj sprawdzone sposoby na opryszczkę

Rozpoznana opryszczka wymaga leczenia. Należy je rozpocząć jak najszybciej w przypadku wystąpienia objawów klinicznych.

Środki o działaniu przeciwwirusowym powodująo zmniejszenie rozległości zmian i skrócenie czasu trwania infekcji, środki działające objawowo przyspieszają leczenie zmian powodowanych destrukcją tkanki wywołaną przez cykl rozwoju wirusa W przypadku zmian skórnych o niewielkim nasileniu prowadzone jest leczenie miejscowe, np. stosowanie maści, kremów, płynów, plastrów, a przy braku jego efektów oraz w zmianach nasilonych – leczenie ogólnoustrojowe (leki są podawane doustnie lub dożylnie). Postępowanie lecznicze opiera się na farmakoterapii z wykorzystaniem leków o działaniu przeciwwirusowym. Lekiem z wyboru jest acyklowir, który jest uważany za lek bezpieczny dla ciężarnej i rozwijającego się płodu. Inne leki przeciwwirusowe to denotywir, dokozanol, tromantadyna. Ich zadaniem jest hamowanie replikacji, czyli procesu namnażania się wirusa. Łagodzą one objawy, ale nie eliminują wirusa i nie zmniejszają ryzyka szerzenia się zakażenia.

Wskazane jest stosowanie środków łagodzących objawy. Mogą to być np.: pasta cynkowa o działaniu wysuszającym w opryszczce wargowej, leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe, leki przeciwpadaczkowe (w przypadku drgawek) czy diuretyczne (w przypadku nadciśnienia wewnątrzczaszkowego w opryszczce mózgu). Istnieją doniesienia o skutecznych sposobach na opryszczkę, jakimi są laseroterapia i ozonoterapia. Laseroterapia nasila regenerację uszkodzonych tkanek oraz produkcję kolagenu i elastyny. Może być wykorzystana w przypadku m.in. opryszczki narządów płciowych czy skóry. Ozonoterapia jest znana z działania nie tylko przeciwwirusowego, lecz także przeciwgrzybiczego i przeciwbakteryjnego.

Domowe skuteczne sposoby na opryszczkę

Znanych jest  wiele „naturalnych” metod na opryszczkę, jednak nie przynoszą  one przypisywanego im  rezultatu. Mogą być jedynie uzupełnieniem leczenia specjalistycznego. Należą do nich: okłady z wykorzystaniem ekstraktów z szałwii, rumianku, melisy, mięty,

• dieta bogata w cynk i witaminy z grupy B,
• smarowanie zmian aloesem lub olejkiem z drzewa herbacianego,
• unikanie dotykania, drapania i przebijania powstałej zmiany,
• zachowanie higieny osobistej – mycie rąk zwłaszcza przed aplikacją leku miejscowego,
• niedotykanie skóry twarzy i okolic oczu.

W okresie manifestacji opryszczki skórnej, zwłaszcza, co oczywiste okolic narządów płciowych należy powstrzymywać się  od kontaktów seksualnych.

Domowe sposoby na opryszczkę, takie jak smarowanie czosnkiem/cebulą, nie są dobrym pomysłem. O ile produkty te są znane z wielu właściwości prozdrowotnych, o tyle nie ma wystarczających dowodów naukowych na ich korzystny wpływ na leczenie opryszczki.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia:

1. S. Jabłońska, Choroby skóry, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002.
2. A. Karowicz-Bilińska, E. Kurowska, E. Nowak-Markwitz i wsp., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące postępowania w przypadku zakażenia wirusem HSV w położnictwie, „Ginekologia Polska” 2015, nr 86, s. 715–717.
3. A. Lesiak, J. Narbutt, Kompleksowe leczenie opryszczki wargowej, „Forum Dermatologicum” 2017, t. 3, nr 4, s. 147–151.
4. B. Walkowiak, J. Namysł, J. Prokop i wsp., Opryszczka narządów płciowych – klinika i epidemiologia, „Postępy Dermatologii i Alergologii” 2007, t. XXIV, nr 4, s. 194–201.