Sztywność karku - przyczyny. Czy to objaw nerwicy?

Ból i sztywność karku mogą mieć rozmaite przyczyny. Zwykle spowodowane są utrzymywaniem przez dłuższy czas głowy w jednej, nieprawidłowej pozycji (np. podczas snu) i nie wiążą się z poważniejszymi problemami zdrowotnymi. Jednak bywa, że sztywność szyi zwiastuje schorzenia, mogące stanowić zagrożenie nawet dla naszego życia.

Co robić, gdy dopada nas przykurcz mięśni szyi i ból, który uniemożliwia poruszanie głową? Kiedy powinniśmy udać się do lekarza? Odpowiadamy.

Sztywność karku –  przyczyny

Ból i sztywność karku to objawy, na które zwykle zapracowujemy sobie sami. Często spędzamy mnóstwo czasu w nieprawidłowej, wymuszonej pozycji, podczas której dochodzi do przeciążenia kręgów oraz nadmiernego napięcia mięśni szyi. Dzieje się tak, gdy np. śpimy na zbyt wysokiej poduszce,  długo leżymy na kanapie przed telewizorem, pochylamy się nad ekranem telefonu komórkowego lub rozmawiamy przez smartfon przyciskając go ramieniem do ucha. Ból karku bardzo często towarzyszy osobom, których praca wymusza pozycję z wychyloną do przodu głową: kierowcom, urzędnikom, programistom, kosmetyczkom, fizjoterapeutom czy krawcowym. Częste pochylanie się i ustawianie głowy w nienaturalnej pozycji prowadzi do napięcia mięśni, które po prostu zaczynają boleć. Gdy dojdzie to znacznego ich nadwerężenia, może pojawić się kręcz szyjny, zwany potocznie postrzałem. Często mamy z nim również do czynienia, gdy narazimy  szyję na nadmierne wychłodzenie, np. gdy stoimy w przeciągu,  spacerujemy w zimowe dni bez szalika czy włączamy w samochodzie zimny nawiew.

Ograniczona ruchomość karku może także pojawić się, jeśli doświadczyliśmy urazu w jego okolicy. Bywa, że dolegliwość występuje np. na skutek wypadku komunikacyjnego, kiedy nagłe hamowanie pojazdu pociąga ze sobą gwałtowny ruch szyi. Skutkiem może być nadwerężenie struktur więzadeł oraz ścięgien, a to z kolei wywołuje ból oraz zesztywnienie karku.

Im jesteśmy starsi, tym większe prawdopodobieństwo pojawienia się bólu i upośledzenia ruchomości szyi. Procesy degeneracyjne w obrębie krążków międzykręgowych odcinka szyjnego kręgosłupa mogą prowadzić do wysunięcia się jądra miażdżystego dysku i do jego ucisku na nerwy. W takiej sytuacji zwykle pojawia się ból, drętwienie, a nawet zesztywnienie mięśni szyi. Sztywność karku może również sygnalizować takie choroby jak np. reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, chorobę Parkinsona czy polimialgię reumatyczną.

Sztywność karku – objaw oponowy

Nagłe pojawienie się sztywności karku może zwiastować zapalenie opon mózgowych. Schorzeniu towarzyszy zwykle gorączka, wymioty, problemy z widzeniem, uczucie splątania, problemy z utrzymaniem równowagi oraz zawroty głowy. Sytuacja taka wymaga natychmiastowego kontaktu z lekarzem. Bardzo niebezpieczny jest tzw. objaw oponowy, czyli sztywność karku uniemożliwiająca choremu w pozycji leżącej na plecach dotknięcie brodą klatki piersiowej. Taki objaw powinien skłonić nas do pilnej konsultacji ze specjalistą, zwłaszcza jeśli towarzyszą mu wyżej wymienione symptomy. Test sztywności karku może być zwiastunem nie tylko zapalenia opon mózgowych. Bywa, że pojawia się również w przypadku udaru mózgu czy krwawienia podpajęczynówkowego. 

Sztywność karku a nerwica

Czy ból mięśni może mieć związek ze stresem? Jak najbardziej. Po ciężkim, męczącym dniu, który obfitował w nieprzyjemne dla nas wydarzenia, czujemy bolesną sztywność w karku –   to efekt długotrwałego spięcia mięśni ramion i barków.

Przypatrzmy się temu, co dzieje się z  naszym organizmem w stresującej dla nas sytuacji. Kiedy doświadczamy silnego lęku, mięśnie kurczą się z dużą siłą, wzrasta tętno, oddech staje się szybki i płytki, zaciskamy zęby, a dłonie układamy w pięści. Wydawałoby się, że tak reaguje nasz organizm tylko w sytuacji zagrożenia fizycznego, kiedy musimy stanąć do walki lub uciekać przed niebezpieczeństwem. Jednak to nie jest prawda. Symptomów tych doświadczamy również w momencie, gdy znaleźliśmy się w sytuacji stresowej: podczas stania w korku ulicznym, gdy dostaniemy wezwanie do urzędu skarbowego lub zostaniemy poddani silnej presji w pracy. Jeśli stan taki trwa dłużej, żyjemy szybko, nie mamy czasu na relaks, cierpimy na różnego rodzaju lęki, dopada nas nerwica – ból i sztywność karku oraz pleców możemy odczuwać niemal cały czas.

Jak zapobiegać sztywności karku?

Jeśli problemy ze sztywnością i bólem szyi wynikają z naszych codziennych zaniedbań i złych nawyków, musimy je bezwarunkowo wyeliminować. Dbajmy o nasz kręgosłup podczas siedzenia: prostujmy plecy, nie wysuwajmy głowy do przodu by zrobić tzw. żółwika. Starajmy się stosować przerwy podczas pracy przed komputerem, w trakcie których wykonujmy ćwiczenia relaksacyjne: pokręćmy głową na wszystkie boki, rozmasujmy napięte mięśnie karku. Prawidłowy wybór krzesła do siedzenia, materaca i poduszki do spania to podstawowe elementy walki ze sztywnością karku oraz profilaktyki zapobiegającej bólom szyi.

Jeśli nie prowadzimy aktywnego trybu życia i mięśnie  szyi są osłabione, to odcinkowi szyjnemu kręgosłupa brak odpowiedniej stabilizacji, co może prowadzić do ucisku na zakończenia nerwowe. Efekt? Ból oraz sztywność karku. Dlatego warto dbać o codzienną dawkę ruchu. W domu można samodzielnie wykonywać ćwiczenia działające zarówno relaksacyjnie jak i wzmacniająco na mięśnie szyi. Jeśli w życiu często doświadczamy sytuacji stresowych, oprócz ćwiczeń warto również wykonywać elementy jogi oraz stosować techniki medytacyjne.

Co robić gdy dokucza nam sztywność karku?

Gdy złapie nas silny „postrzał”, w pierwszej kolejności lekarz może zlecić odpoczynek oraz  stosowanie środków przeciwzapalnych, które dostępne są na receptę.

Wzmożone napięcie mięśniowe wynikające z długotrwałego trzymania głowy w jednej pozycji (np. podczas pracy przy komputerze) łagodzą ciepłe okłady albo kąpiel, podczas której szyja jest zanurzona aż do linii włosów. W podobny sposób zadziałają profesjonalne masaże, które rozluźnią spięte mięśnie karku. Nadmierne napięcie mięśni szyi można skonsultować z fizjoterapeutą, który zdecyduje o ewentualnych ćwiczeniach rozciągających. Wykonywane pod okiem specjalisty, pomogą złagodzić sztywność karku i przywrócić pełną ruchomość szyi.

Jeśli sztywność karku pojawia się bez znanego nam powodu, nie zmniejsza się  lub towarzyszą jej inne niepokojące objawy (wymioty, wysoka gorączka itp.), trzeba zasięgnąć pilnej konsultacji lekarskiej.  Specjalista po przeprowadzeniu wnikliwego wywiadu może zlecić szczegółową diagnostykę: badanie krwi, RTG i/lub tomografię komputerową kręgosłupa szyjnego oraz USG tętnic kręgowych i szyjnych.

Bibliografia

1. Dąbrowska Dominika, III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Badanie przedmiotowe układu nerwowego, 29.10.2019, online: https://interforestclinic.wum.edu.pl/sites/klinikasolec.wum.edu.pl/files/ukl._nerwowy_2.pdf, dostęp: 10.09.2022.
2. Dr. Kocur Piotr, Akademia wychowania Fizycznego i, Egeniusza Paseckiego w Poznaniu, Problemy mięśniowe w rejonie karku, Poznań 2020, online: https://www.awf.poznan.pl/files/roboczy/Porady_fizjoterapeutyczne/Porady_Fizjoterapeutw_AWF_Pozna._Kark.pdf, dostęp: 11.09.2022.