Co warto wiedzieć o erytropoetynie?

Erytropoetyna (EPO) – hormon znany sportowcom wyczynowym, ale też chorym z niedokrwistością.

Jaka jest funkcja erytropoetyny (EPO) w organizmie?

Jej fizjologiczna rola polega na pobudzaniu wzrostu prekursorów erytrocytów w szpiku.

Miejscem wytwarzania EPO są nerki i w mniejszym stopniu wątroba, a bodźcem stymulującym ten proces jest niedotlenienie tkanek.

Kiedy bada się stężenie erytropoetyny?

• przy różnicowaniu przyczyn nadkrwistości (czerwienicy, policytemii) – sytuacji kiedy organizm produkuje zbyt dużo krwinek czerwonych,
• w określeniu przyczyn niedokrwistości – czyli stanu gdy poziom erytrocytów i hemoglobiny jest obniżony,
• przy ocenie czy organizm reaguje adekwatnym do potrzeb poziomem EPO,
• podczas diagnozowania guzów produkujących erytropoetynę,
• przy wykrywaniu dopingu u sportowców.

Co oznacza wysokie stężenie erytropoetyny?

Czerwienica i wysoki poziom erytropoetyny wskazuje na niedotlenienie tkanek jako przyczynę – przebywanie na dużych wysokościach, wady serca, choroby płuc, bezdech senny, palenie tytoniu; lub na obecność innych czynników pobudzających jej wydzielanie – stosowanie steroidów anabolicznych, torbiele nerek, zespół Cushinga.

Podwyższone stężenie i niedokrwistość występuje w niedoborze żelaza, witaminy B12, anemii spowodowanej rozpadem krwinek czerwonych oraz w anemii aplastycznej. Ten ostatni stan  występuje, gdy szpik kostny pod wpływem czynników toksycznych, leków, napromieniowania czy infekcji przestaje produkować komórki krwi.

Co oznacza niskie stężenie erytropoetyny?

Niskie stężenie erytropoetyny towarzyszące niedokrwistości wskazuje na przyczynę nerkopochodną anemii, jak ma to miejsce w przewlekłej chorobie nerek.

W niedokrwistości chorób przewlekłych (np. autoimmunologicznych) procesy zapalne prowadzą do zaburzenia działania EPO na komórki szpiku.

Nadkrwistość i niskie stężenie erytropoetyny są charakterystyczne dla czerwienicy prawdziwej. W tym schorzeniu w szpiku pojawia się klon komórek, których wzrost i liczba wymyka się spod mechanizmów kontroli.

Erytropoetyna – lek

Opracowanie metody uzyskiwania EPO umożliwiło chorym na przewlekłą chorobę nerek poprawę parametrów czerwonokrwinkowych bez konieczności przetoczeń krwi. Obecnie również stosowana w niedokrwistościach o innej przyczynie.

Erytropoetyna – niedozwolony doping

Hormon jest stosowany w sporcie jako środek dopingujący. Wykorzystywany w dyscyplinach wytrzymałościowych,  takich jak kolarstwo, biegi, narciarstwo. Zwiększa wydolność organizmu przez wzrost ilości dostarczanego przez krew tlenu do mięśni. Jednak poza nieetycznością takich praktyk, niesie ze sobą konsekwencje zdrowotne: nadciśnienie tętnicze, ryzyko zatorów i zakrzepów.

mgr Renata Grzelik

Laboratoria Medyczne DIAGNOSTYKA