Witamina D- znaczenie dla zdrowia

Witamina D jest substancją niezbędną do prawidłowego funkcjonowania organizmu, którą dostarczamy wraz z pożywieniem lub produkujemy, eksponując skórę na działanie promieni słonecznych. Witamina D spożywana z pokarmem, w suplementach, jak i produkowana przez skórę stanowi jednak nieaktywną postać witaminy D– 25(OH), która aby zacząć działać, musi przejść szereg przemian, w tym najważniejszą reakcję aktywującą w nerkach.

Aktywna forma witaminy D

Aktywna postać witaminy D – 1,25(OH) – kontroluje wiele procesów biologicznych. Do niedawna kojarzono ją wyłącznie z oddziaływaniem na układ szkieletowy i gospodarkę jonami wapnia i fosforu. Okazuje się jednak, że jej rola w organizmie jest zdecydowanie większa i obejmuje procesy związane z funkcjonowaniem układu odpornościowego, sercowo – naczyniowego, wzroku, ale także ze wzrostem i podziałem komórek (np. skóry) i tworzeniem naczyń krwionośnych. Coraz więcej badań skupia się na wpływie witaminy D na przebieg chorób nowotworowych. Dotychczas udowodniono, że w odpowiednich dawkach wpływa na rozrost komórek raka piersi, jelita grubego i prostaty.

Prawidłowe działanie witaminy D zależy od wielu czynników. Pierwszym z nich jest właściwy poziom nieaktywnej formy witaminy D, której głównym źródłem jest wbrew pozorom nie dieta, a produkcja skórna, zależna od ekspozycji na promienie słoneczne. Kolejnymi są zdrowe nerki, prowadzące reakcję aktywującą oraz właściwa praca przytarczyc, w których produkowany parathormon w miarę zapotrzebowania na aktywną witaminę D, reguluje nasilenie reakcji zachodzącej w nerkach.

Sprawdź badanie witaminy D w e-Sklepie

Niedobór witaminy D i jak mu przeciwdziałać

Objawy niedoboru witaminy D mogą być niespecyficzne i odwlekać diagnozę awitaminozy. Wśród nich występują: pogorszenie kondycji i wzmożona nerwowość, senność i osłabienie mięśniowe, problemy z ciśnieniem krwi, zaburzenia nastroju łącznie z depresją, pogorszenie stanu uzębienia, kruche, bolące i łamliwe kości, krzywica, częste przeziębienia, zapalenie stawów, a nawet cukrzyca. Niedobór witaminy D o różnym nasileniu dotyczy większości polskiej populacji. Wynika z niewielkiego nasłonecznienia kraju, które pokrywa zapotrzebowanie organizmu tylko w okresie od kwietnia do września. Aby w tym czasie uzyskać dzienną dawkę witaminy D należy przebywać na słońcu przynajmniej 15 minut w godzinach od 10 do 15, odsłaniając nie mniej niż 20% powierzchni skóry. Źródłem witaminy D w diecie są ryby morskie, tran, grzyby (borowiki, kurki, pieczarki), jajka, mleko i jego przetwory. Zapotrzebowanie na tę witaminę trudniej jednak wypełnić poprzez dietę. Przykładowo 15 minut na słońcu trzeba by zastąpić spożyciem kilku kilogramów serów czy też 20 jajek. Należy pamiętać, że witamina D jest rozpuszczalna w tłuszczach, co oznacza że będzie bardziej dostępna dla organizmu z posiłku obfitego w tłuszcze, lub z suplementu diety w formie oleistej kapsułki.

Nadmiar witaminy D także szkodzi

W przypadku nadmiaru witaminy D objawy są skutkiem zwiększonego stężenia wapnia w organizmie. Wśród nich występuje kamica nerek i pęcherzyka żółciowego, dające silne objawy bólowe, ale także nieprawidłowa akcja serca, brak apetytu, nudności i wymioty, zaparcia, wielomocz, zwiększone pragnienie oraz zmęczenie i osłabienie mięśni. Skrajnym przypadkom zatrucia witaminą D towarzyszy śpiączka.

dr Beata Skowron

Piśmiennictwo:

1. Etten E. van, Mathieu C. Immunoregulation by 1,25-dihydroxyvitamin D3: Basic concepts. J Steroid Biochem Mol Biol. 2005; 97 (1–2): 93–101. doi: 10.1016/j.jsbmb.2005.06.002.
2. Li Y.C. Vitamin D regulation of the renin-angiotensin system. J Cell Biochem. 2003; 88 (2): 327–331. doi: 10.1002/jcb.10343.
3. Bikle D.D. Vitamin D metabolism and function in the skin. Mol Cell Endocrinol. 2011; 347 (1–2): 80–89. doi: 10.1016/j.mce.2011.05.017.
4. Swami S., Raghavachari N., Muller U.R., Bao Y.P., Feldman D. Vitamin D Growth Inhibition of Breast Cancer Cells: Gene Expression Patterns Assessed by cDNA Microarray. Breast Cancer Res Treat. 2003; 80 (1): 49–62. doi: 10.1023/A: 1024487118457.
5. Pálmer H.G., González-Sancho J.M., Espada J., et al. Vitamin D(3) promotes the differentiation of colon carcinoma cells by the induction of E-cadherin and the inhibition of beta-catenin signaling. J Cell Biol. 2001; 154 (2): 369–387. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11470825. Accessed March 28, 2018.
6. Zhao X.-Y., Peehl D.M., Navone N.M., Feldman D. 1α,25-Dihydroxyvitamin D3 Inhibits Prostate Cancer Cell Growth by Androgen-Dependent and Androgen-Independent Mechanisms. 2000; 141 (7): 2548–2556. doi: 10.1210/endo.141.7.7549.
7. Skowron K, Pawlicka I, Gil K. The role of vitamin D in the pathogenesis of ocular diseases. Folia Medica Cracoviensia. 2018; vol. 58 (2):103-118. doi: 10.24425/fmc.2018.124662