Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – jakie ma objawy i jak się je diagnozuje?

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) to przewlekła choroba zapalna, która dotyka błonę śluzową jelita grubego. Objawy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego są zróżnicowane i mogą znacząco wpływać na jakość życia pacjentów. Przyjrzyjmy się bliżej objawom tej choroby, metodom diagnostycznym oraz innym istotnym aspektom związanym z WZJG.

Przyczyny wrzodziejącego zapalenia jelita grubego

Przyczyny wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (łac. colitis ulcerosa, CU) nie są w pełni poznane, ale uważa się, że choroba ma charakter wieloczynnikowy. Można wskazać kilka głównych czynników, które przyczyniają się do jej rozwoju.

Czynniki genetyczne

Istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia choroby u osób z rodzinną historią wrzodziejącego zapalenia jelita grubego lub innych chorób zapalnych jelit. Zidentyfikowano pewne geny związane z odpowiedzią immunologiczną, które mogą predysponować do choroby.

Czynniki immunologiczne

Do WZJG doprowadzić może nieprawidłowa odpowiedź układu odpornościowego, który atakuje własne komórki jelita grubego, prowadząc do przewlekłego stanu zapalnego. Nieszczelna bariera jelitowa pozwala na przenikanie bakterii i toksyn, co aktywuje układ immunologiczny.

Czynniki środowiskowe

Infekcje bakteryjne lub wirusowe mogą wywołać bądź nasilić stan zapalny w jelicie. Choć nie jest bezpośrednią przyczyną, dieta bogata w przetworzoną żywność i niską zawartość błonnika może wpływać na mikrobiom jelitowy. Ekspozycja na niektóre toksyny i chemikalia również jest w stanie zwiększać ryzyko rozwoju choroby.

Czynniki mikrobiologiczne

Zaburzenia równowagi mikroflory jelitowej mogą prowadzić do nadmiernej aktywacji układu immunologicznego. Brak różnorodności bakterii jelitowych jest w stanie osłabiać funkcje ochronne błony śluzowej jelit.

📌 Zobacz również: Pieczenie w przełyku – jakie mogą być tego powody?

Objawy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego

Biegunka z domieszką krwi

Jednym z najczęstszych objawów wrzodziejącego zapalenia jelita grubego jest biegunka, często zawierająca krew lub śluz. Chorzy doświadczają wówczas częstych wypróżnień – nawet do 20 razy dziennie w przypadku ciężkiego rzutu choroby. Każde wypróżnienie może być bolesne i towarzyszy mu uczucie parcia na stolec.

Ból brzucha

Kolejnym istotnym objawem jest ból brzucha, szczególnie odczuwany w jego dolnej części. Może mieć charakter skurczowy i często nasila się przed wypróżnieniem. U niektórych chorych ból bywa tak intensywny, że prowadzi do unikania posiłków, co z kolei może skutkować spadkiem masy ciała.

Osłabienie i spadek masy ciała

Chorzy na wrzodziejące zapalenie jelita grubego często zauważają ogólne osłabienie oraz utratę masy ciała. Wynika to z przewlekłego stanu zapalnego, który wpływa na wchłanianie składników odżywczych. Długotrwała biegunka również przyczynia się do spadku wagi.

Gorączka

W przypadku aktywnej fazy choroby chorzy mogą mieć podwyższoną temperaturę ciała. Gorączka jest objawem stanu zapalnego i może stanowić sygnał, że choroba jest w fazie zaostrzenia.

📌 Przeczytaj także: Nadkwasota – przyczyny, objawy i dieta.

Inne objawy

Oprócz wyżej wymienionych objawów chorzy mogą także:

• w cięższych przypadkach mieć trudności z kontrolowaniem wypróżnień;
• doświadczać krwawienia z odbytu, które jest często zauważane podczas wypróżnień;
• w niektórych przypadkach mieć objawy pozajelitowe, takie jak zapalenie stawów czy zmiany skórne.

Jak diagnozuje się wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

Wywiad lekarski

Pierwszym krokiem w diagnostyce wrzodziejącego zapalenia jelita grubego jest wywiad lekarski. Lekarz zbiera informacje na temat objawów, historii choroby oraz ewentualnych przypadków WZJG w rodzinie. Ważne jest dokładne opisanie wszystkich objawów, by specjalista mógł postawić właściwą diagnozę.

Badania laboratoryjne

Dodatkowe badania laboratoryjne są również istotne w diagnostyce. Zaliczają się do nich:

• morfologia krwi – może wykazać anemię (niedokrwistość) lub podwyższenie liczby białych krwinek wskazujące na stan zapalny;
• CRP i OB – zwiększone wskaźniki stanu zapalnego;
• testy wątrobowe – wykonywane w przypadku podejrzenia powikłań;
• kał na kalprotektynę – obecność specyficznego markera stanu zapalnego w przewodzie pokarmowym;
• badanie w kierunku infekcji – wykluczenie infekcyjnych przyczyn biegunki;
• testy serologiczne – badanie na obecność autoprzeciwciał (pANCA, ASCA) świadczących o autoimmunologicznym mechanizmie objawów;

📌 Przeczytaj więcej o Helicobacter pylori IgG – badanie.

Badania endoskopowe

Jednym z najważniejszych badań w diagnostyce WZJG jest kolonoskopia. Pozwala ona lekarzowi na bezpośrednią obserwację wnętrza jelita grubego oraz pobranie próbek tkanek do analizy histopatologicznej. Podczas kolonoskopii można zauważyć zmiany zapalne, owrzodzenia oraz inne nieprawidłowości. Charakterystyczne cechy to przekrwienie, nadżerki, owrzodzenia i zmniejszenie wzoru naczyniowego.

Badanie histopatologiczne

Polega na analizie wycinków błony śluzowej jelita pobranych podczas endoskopii (kolonoskopii). Charakterystyczne zmiany dla WZJG to nacieki zapalne, owrzodzenia, deformacje krypt jelitowych.

Badania obrazowe

W niektórych przypadkach są zlecane dodatkowe badania obrazowe, takie jak:

• USG jamy brzusznej – w przypadku WZJG może wykazać pogrubienie ściany jelita;
• tomografia komputerowa (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI) – są wykonywane w przypadku trudności diagnostycznych;
• enterografia MR – szczegółowe badanie jelit, używane do oceny rozległości zmian.

Powikłania wrzodziejącego zapalenia jelita grubego

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego może prowadzić do powikłań, jak:

• ostre rozdęcie okrężnicy – potencjalnie zagrażające życiu powikłanie, które może prowadzić do perforacji jelita;
• zwiększone ryzyko rozwoju polipów – mogą one przekształcić się w nowotwór;
• choroby pozajelitowe, takie jak zapalenie stawów, osteoporoza, czy zmiany skórne.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego to poważna choroba, która wymaga odpowiedniej diagnostyki i leczenia. Główne objawy, takie jak biegunka, ból brzucha, osłabienie i gorączka, mogą znacznie wpływać na codzienne życie pacjentów. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie są niezbędne dla zarządzania symptomami oraz minimalizacji ryzyka powikłań. 

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska