Wysypka na brzuchu u dziecka. Przyczyny i sposoby leczenia wysypki

Wysypka u noworodków, niemowląt i starszych dzieci to powszechny problem skórny w dzieciństwie, a jej przyczyny mogą być różnorodne. Może to być reakcja alergiczna, objaw infekcji wirusowej lub wynik niedojrzałości skóry dziecka. Wysypka u niemowląt może mieć różne formy: od nieswędzących plamek i krostek po nadżerki czy pęcherze, które często wymagają konsultacji z lekarzem. Dlaczego małe dzieci tak często doświadczają wysypek? 

Wysypka – dlaczego się pojawia częściej u dzieci?

Kluczową rolę odgrywa tu budowa skóry. Skóra składa się z trzech warstw: naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej, ale u niemowląt jest znacznie cieńsza i bardziej delikatna niż u dorosłych. Ponieważ bariera hydrolipidowa skóry nie jest jeszcze w pełni rozwinięta, łatwiej przenikają przez nią szkodliwe drobnoustroje, co może prowadzić do powstawania wysypki zarówno na całym ciele, jak i w wybranych miejscach.

Wysypka na brzuchu u dziecka jest objawem, a nie samodzielną chorobą. W diagnostyce przyczyn jej powstania ważne jest uwzględnienie nie tylko wyglądu wykwitów skórnych, ale także innych towarzyszących objawów. 

Oto kilka kluczowych punktów:

1. Wygląd wykwitów skórnych: Wysypka może przybierać różne formy, takie jak czerwone plamki, grudki, bąble pokrzywkowe, pęcherzyki lub krostki. Charakter zmian może się zmieniać w czasie.
2. Lokalizacja wysypki: Brzuch jest częstym miejscem występowania wysypki u dzieci. Wykwity mogą być ograniczone tylko do tego obszaru lub rozprzestrzeniać się na inne części ciała.
3. Przebieg kliniczny: Istotna jest obserwacja czy wysypka się nasila, ustępuje, czy zmienia się w inny sposób.
4. Objawy towarzyszące: Warto zwrócić uwagę na inne symptomy, takie jak świąd, gorączka, powiększenie węzłów chłonnych oraz objawy infekcji układu oddechowego, moczowego, nerwowego i przewodu pokarmowego.

Wysypka na brzuchu u dzieci jest dość częstym zjawiskiem. Może występować tylko na tym obszarze, ale często rozprzestrzenia się również na inne części ciała. Wykwity na brzuchu mogą przybierać różne formy:

• Czerwone plamki – płaskie zmiany skórne, których nie można wyczuć pod palcami.
• Czerwone grudki – spoiste, wyniosłe nad powierzchnię skóry zmiany.
• Pokrzywka na brzuchu u dziecka – bąble pokrzywkowe to porcelanowo-białe wykwity, wyraźnie odgraniczone od zdrowej skóry, podobne do tych po oparzeniu pokrzywą. Zwykle towarzyszy im intensywny świąd.
• Pęcherzyki – wypukłe zmiany wypełnione przezroczystym płynem.
• Krostki – wykwity skórne zawierające treść ropną.

Te różne typy zmian mogą występować jednocześnie, jak w przypadku wysypki plamisto-grudkowej, np. przy różyczce, albo ewoluować jedna w drugą, jak w ospie wietrznej, gdzie plamka przechodzi w grudkę, potem w pęcherzyk i krostkę. Swędzenie sprawia, że dzieci drapią zmiany skórne, co prowadzi do przesuszenia, łuszczenia się skóry i powstawania przeczosów, czyli linijnych zadrapań będących ubytkami w naskórku.

Wysypka na brzuchu u dziecka – przyczyny

Wysypka na brzuchu u dziecka może mieć wiele przyczyn i być objawem licznych chorób. Właśnie dlatego nie można jej prawidłowo zdiagnozować bez uwzględnienia innych symptomów, które prezentuje dziecko.

Najczęstsze przyczyny wysypki u dzieci to:

• infekcje wirusowe, takie jak różyczka, ospa wietrzna, trzydniówka i mononukleoza zakaźna, 
• atopowe zapalenie skóry, 
• potówki, 
• alergie kontaktowe i pokarmowe, 
• pieluszkowe zapalenie skóry, 
• opryszczka, 
• półpasiec, 
• szkarlatyna, 
• trądzik niemowlęcy,
• zakażenia bakteryjne.

Jedną z najczęstszych przyczyn wysypki na brzuchu u dzieci jest alergia. Zmiany skórne mogą pojawić się nie tylko na brzuchu, ale i w innych częściach ciała. Zwykle alergia wynika z nadwrażliwości na składniki pokarmowe (np. alergia na białko mleka krowiego), ale przyczyną może być także reakcja na leki, kosmetyki lub alergeny obecne w powietrzu. Taka wysypka często przybiera postać pokrzywkowych bąbli, którym towarzyszy silny świąd. 

Jeśli wysypka jest przewlekła, plamisto-grudkowa, swędząca i towarzyszy jej rumień oraz przesuszenie skóry, może to świadczyć o atopowym zapaleniu skóry (AZS). W AZS zmiany zazwyczaj występują na policzkach, szyi, w zgięciach łokci, nadgarstków czy kolan, ale mogą pojawić się także na brzuchu dziecka.

Wysypka swędząca może wystąpić nie tylko w alergiach, ale i w chorobach zakaźnych, które są szczególnie powszechne u dzieci. Choroby wieku dziecięcego często objawiają się właśnie wysypką. 

Gorączka i wysypka na brzuchu u dziecka

Wysypka o charakterze infekcyjnym jest zazwyczaj związana z innymi objawami, takimi jak gorączka, powiększenie węzłów chłonnych, ból gardła, katar, nudności, wymioty czy ból głowy. Do najczęstszych chorób zakaźnych z wysypką należą:

1. Ospa wietrzna – wywoływana przez wirusa VZV (ang. Varicella zoster virus; systematycznie, formalnie Human herpesvirus 3, HH-3), charakteryzuje się swędzącą wysypką, która zaczyna się od rumieniowych plamek, a następnie przekształca w grudki, pęcherzyki i krostki. Chorobie towarzyszy gorączka, ból głowy i mięśni.
2. Różyczka – wirusowa choroba (Rubavirus) z plamisto-grudkową wysypką, która zaczyna się na twarzy i szyi, a potem rozprzestrzenia na ciało. Charakterystyczne jest powiększenie podpotylicznych węzłów chłonnych oraz łagodny przebieg u młodszych dzieci.
3. Szkarlatyna – choroba bakteryjna spowodowana paciorkowcem, objawia się drobnoplamistą wysypką, która pojawia się po wystąpieniu gorączki i silnego bólu gardła.
4. Rumień nagły (trzydniówka, gorączka trzydniowa) – choroba wirusowa powodowana przez zakażenie wirusami HHV6 i HHV7, charakterystyczna dla dzieci do 3 roku życia, zaczyna się od 3 dni gorączki, po której nagle pojawia się drobnoplamista wysypka, zwykle na tułowiu, ustępująca po kilku dniach.

Każda z tych chorób wymaga odpowiedniego rozpoznania i ewentualnej konsultacji z lekarzem.

Pilnej konsultacji lekarskiej wymaga dziecko, u którego wysypka szybko się rozprzestrzenia lub towarzyszą jej takie objawy jak gorączka, dreszcze, ból czy intensywny świąd. Szczególnie niepokojące są wybroczyny na skórze, które nie zanikają po ucisku, ponieważ mogą świadczyć o rozwijającej się posocznicy. Natychmiastowej wizyty u lekarza wymagają również szybko pojawiające się pęcherze, oddzielanie się naskórka oraz zmiany skórne na błonach śluzowych.

Wysypka na brzuchu u dziecka – leczenie

Wysypka na brzuchu u dziecka może mieć wiele przyczyn i być objawem różnych chorób. Właśnie dlatego nie można jej prawidłowo zdiagnozować bez uwzględnienia innych symptomów, które prezentuje dziecko. Diagnostyką i leczeniem tego typu zmian skórnych zajmuje się lekarz pediatra, nierzadko we współpracy z alergologiem lub dermatologiem. Leczenie zawsze powinno być przyczynowe i dostosowane do wieku pacjenta.

• Leczenie alergii opiera się głównie na unikaniu alergenów oraz stosowaniu leków przeciwhistaminowych w formie maści, tabletek lub syropów, jeśli jest to konieczne. Czasami stosuje się miejscowo sterydy, a w przypadku sączących się zmian – maści łagodzące.
• Przewlekłe choroby dermatologiczne, takie jak atopowe zapalenie skóry, AZS (zależne od IgE, a uwarunkowane genetycznie), również mogą powodować wysypkę. Zmiany te są najczęściej plamisto-grudkowe, swędzące, a skóra jest sucha i podrażniona. Leczenie takich schorzeń polega na stosowaniu leków immunosupresyjnych oraz glikokortykoidów w postaci maści. Choć przewlekłych chorób skóry nie można wyleczyć całkowicie, odpowiednia pielęgnacja i leczenie miejscowe mogą zapewnić długotrwałą remisję.
• Przy chorobach zakaźnych, które są częstą przyczyną wysypki u dzieci, stosuje się farmakoterapię: leki przeciwwirusowe w przypadku infekcji wirusowych, antybiotyki przy infekcjach bakteryjnych, a także środki przeciwgrzybicze, gdy przyczyną są grzyby. Przykładowe choroby zakaźne to, wspomniane ospa wietrzna, różyczka, szkarlatyna oraz rumień nagły, czyli trzydniówka. Choroby te często objawiają się wysypką, której towarzyszą gorączka, powiększenie węzłów chłonnych, ból gardła czy ból głowy.

Niezależnie od przyczyny, ważnym elementem leczenia wysypki jest zdrowa, urozmaicona dieta, zwłaszcza gdy dieta może już być rozszerzona. Warto również zadbać o właściwą pielęgnację skóry – regularne nawilżanie, unikanie sztucznych, nieprzepuszczalnych materiałów oraz zapewnienie skórze dostępu do powietrza. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących leczenia zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, szczególnie przed podaniem leków dostępnych bez recepty.

Mgr Agnieszka Nowak