Wysypka w ciąży – jakie mogą być jej przyczyny?

Ciąża to niezwykły okres w życiu każdej kobiety, w którym jej organizm przechodzi liczne przemiany. Jednym z powszechnych problemów, z jakimi mierzą się przyszłe mamy, są różnego rodzaju zmiany skórne, w tym wysypki. Wysypka w ciąży może przybierać różne formy i mieć różne przyczyny – od zwykłych reakcji hormonalnych po poważniejsze schorzenia. Zrozumienie natury tych zmian i właściwe postępowanie są kluczowe dla komfortu i zdrowia zarówno matki, jak i dziecka.

Zmiany skórne w ciąży – norma czy patologia?

Wiele zmian skórnych występujących u kobiet w ciąży jest naturalną konsekwencją zachodzących w organizmie przemian. Należą do nich między innymi:

• melasma – ciemne przebarwienia pojawiające się najczęściej na twarzy, w szczególności na policzkach i czole,
• ciemnienie sutków i narządów płciowych,
• ciemnienie znamion,
• linea nigra – ciemny pasek biegnący od pępka w dół,
• rozstępy ciążowe – czerwone, a później białawe ślady na skórze,
• żylaki na nogach,
• włókniaki skórne – niewielkie wyrostki pojawiające się głównie na szyi,
• nasilenie trądziku.

Te zmiany, choć mogą budzić niepokój, są zazwyczaj nieszkodliwe. Warto jednak obserwować swój organizm i w razie wątpliwości skonsultować się z lekarzem.

📌 Sprawdź, czego nie można jeść w ciąży.

Rodzaje wysypek w ciąży

Oprócz naturalnych przeobrażeń skóry w ciąży mogą pojawić się również patologiczne zmiany w postaci różnego rodzaju wysypek. Poniżej najczęstsze z nich.

Swędząca osutka pokrzywkowo-grudkowa

Jest to najbardziej powszechna wysypka u kobiet w ciąży. Charakteryzuje się uporczywym świądem oraz występowaniem drobnych czerwonych grudek, najczęściej na brzuchu w okolicy rozstępów, choć może również pojawić się na rękach i pośladkach. Zmiany zazwyczaj pojawiają się po 34. tygodniu ciąży i ustępują samoistnie po porodzie. Leczenie polega na stosowaniu miejscowych kortykosteroidów.

Opryszczka ciężarnych (pemfigoid ciężarnych)

To rzadka, ale poważniejsza choroba o podłożu autoimmunologicznym. Objawia się powstawaniem pęcherzy i grudek na skórze, najczęściej w okolicy pępka, na tułowiu, dłoniach i stopach. Może zagrażać prawidłowemu rozwojowi dziecka, dlatego wymaga szybkiej konsultacji lekarskiej i leczenia sterydami.

Grudkowe zapalenie skóry

Wysypka ta charakteryzuje się pojawianiem się zaczerwienionych krostek, często ze strupkami, początkowo na tułowiu, a następnie na kończynach, silnie swędzących. Przyczyną jest burza hormonalna towarzysząca ciąży. Leczenie polega na stosowaniu kortykosteroidów.

📌 Dowiedz się, jakie objawy daje uczulenie na chlor.

Liszajec opryszczkowaty

To rzadkie, ale poważne schorzenie, objawiające się grupami pęcherzy ropnych tworzących spiralny kształt. Pęcherze ustępują po kilku dniach, ale na ich miejscu pojawiają się nowe grudki. Towarzyszą temu często inne objawy, takie jak gorączka, dreszcze, bóle stawów czy wypadanie włosów. Liszajec opryszczkowaty rozwija się najczęściej w trzecim trymestrze ciąży i wymaga leczenia hormonem adrenokortykotropowym.

Świerzbiączka w ciąży

Ta wysypka przejawia się zaczerwienionymi, swędzącymi, obszarami skóry, najczęściej na górnej części tułowia i nogach. Często pojawia się również na brzuchu w okolicy rozstępów. Uwidacznia się zwykle w drugim lub trzecim trymestrze ciąży i może utrzymywać się do 3 tygodni po porodzie. Leczenie polega na stosowaniu leków przeciwhistaminowych.

Świąd ciężarnych (cholestaza ciążowa)

To najczęstsze dermatologiczne schorzenie w ciąży, charakteryzujące się silnym świądem, który rozpoczyna się od dłoni i stóp, nasilając się szczególnie w nocy. Wywołany jest przez hormony ciążowe wpływające na pracę wątroby. Oprócz świądu mogą wystąpić inne objawy cholestazy. Choroba wymaga konsultacji lekarskiej i leczenia.

Wysypka od słońca

Wysypka od słońca w ciąży może być efektem zwiększonej wrażliwości skóry na promieniowanie słoneczne, co jest dość powszechne u ciężarnych kobiet. W ciąży dochodzi do wielu zmian hormonalnych, które mogą wpływać na funkcjonowanie skóry, powodując nadwrażliwość na światło słoneczne i zwiększone ryzyko wystąpienia reakcji fototoksycznych lub fotoalergicznych.

Najczęstsze przyczyny wysypki od słońca w ciąży:

• polimorficzna osutka świetlna (PMLE, ang. Polymorphous (polymorphic) light eruption) – to najczęstsza forma wysypki słonecznej, która objawia się swędzącymi czerwonymi grudkami lub pęcherzykami. Zmiany pojawiają się na skórze narażonej na działanie słońca, zazwyczaj kilka godzin po ekspozycji. Zmiany pojawiają się głównie na ramionach, dekolcie, rękach i nogach, rzadziej na twarzy;
• fototoksyczność – reakcja skóry na słońce w wyniku działania pewnych substancji chemicznych obecnych w kosmetykach, lekach (np. niektóre antybiotyki, leki moczopędne) lub nawet ziołach (np. dziurawiec). Zmiany pojawiają się na obszarze skóry wystawionej na słońce.

Diagnostyka wysypki w ciąży

Pojawienie się wysypki w ciąży zawsze powinno skłonić kobietę do konsultacji z lekarzem, który przeprowadzi dokładny wywiad. Badanie podmiotowe będzie obejmowało przede wszystkim:

• Historię wysypki – kiedy pojawiła się wysypka, gdzie się zaczęła, jak szybko się rozprzestrzeniała, czy towarzyszy jej swędzenie, ból, gorączka lub inne objawy?
• Styl życia i czynniki zewnętrzne – czy pacjentka była narażona na nowe kosmetyki, detergenty, jedzenie lub inne potencjalne alergeny?
• Historię chorób – czy kobieta miała wcześniej problemy skórne, alergie, astmę lub inne choroby, które mogą wpłynąć na rozwój wysypki?
• Przebieg ciąży – w którym trymestrze się znajduje, czy ciąża przebiega prawidłowo, czy są inne powikłania?

📌 Poznaj pakiet badań dla kobiet w ciąży.

Następnie lekarz przeprowadza badanie fizykalne. Ogląda zmiany skórne – dokonuje charakterystyki wysypki (lokalizacja, rodzaj wykwitów – plamy, grudki, pęcherze, rumień – ich rozprzestrzenienie oraz wygląd zmian skórnych). Ocenia też stan ogólny – objawy towarzyszące (np. gorączka, złe samopoczucie) mogą sugerować infekcję lub reakcję systemową. W razie potrzeby zleca dalsze badania. Pozwala to na ustalenia przyczyny dolegliwości i dobranie odpowiedniego leczenie.

Profilaktyka i pielęgnacja skóry w ciąży

Aby zapobiegać powstawaniu wysypek i łagodzić dolegliwości skórne w ciąży, warto stosować się do kilku prostych zasad:

1. Utrzymywać skórę w czystości, używając łagodnych, niedrażniących mydeł i kosmetyków.
2. Regularnie nawilżać skórę, stosując emolienty i balsamy przeznaczone dla cery wrażliwej.
3. Chronić skórę przed nadmiernym nasłonecznieniem, nosząc luźne naturalne ubrania.
4. Radzić sobie ze stresem, np. poprzez relaksujące ćwiczenia lub techniki medytacyjne.
5. Dbać o zbilansowaną dietę bogatą w składniki odżywcze.
6. Utrzymywać higienę intymną, unikając drażniących produktów.
7. W razie pojawienia się niepokojących objawów niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.

📌 Dowiedz się, jak radzić sobie z przeziębieniem w ciąży.

Ważne, aby w czasie ciąży unikać samodzielnego stosowania leków, nawet tych dostępnych bez recepty. Wszelkie decyzje dotyczące terapii powinny być konsultowane z prowadzącym lekarzem, który oceni korzyści i potencjalne zagrożenia dla matki i dziecka.

Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska