Zespół Wallenberga – objawy udaru pnia mózgu

Zespół Wallenberga to schorzenie neurologiczne określane również mianem zespołu bocznego opuszki. Rozwija się na skutek niedrożności tętnic doprowadzających tlen i składniki odżywcze do bocznej części pnia mózgu – struktury łączącej się bezpośrednio z rdzeniem kręgowym. Przeczytaj artykuł i poznaj najważniejsze informacje na temat przyczyn występowania zespołu Wallenberga, jego typowych objawów oraz nowoczesnych metod diagnostyki tego schorzenia!

Zespół Wallenberga – czym jest to zaburzenie neurologiczne?

Zespół Wallenberga (zespół boczny opuszki) to zaburzenie neurologiczne opisane po raz pierwszy już w 1808 roku. Wskutek zaburzenia przepływu krwi w tętnicach doprowadzających krew do bocznej części pnia mózgu (tętnicy móżdżku tylnej dolnej lub tętnicy kręgowej) dochodzi do uszkodzenia tej struktury i wystąpienia charakterystycznych objawów. Przyczyną niedrożności tętnic jest najczęściej (w 75% przypadków) miażdżyca, a dokładniej materiał zakrzepowy powstający w miejscu uszkodzenia blaszki miażdżycowej. U 17% pacjentów niedokrwienie powstaje na skutek przedostania się do tętnic materiału zatorowego z serca (np. w przebiegu migotania przedsionków). Dość rzadko, bo jedynie w 8% przypadków zespół Wallenberga wynika z rozwarstwienia tętnicy kręgowej [1].

Na wystąpienie zespołu Wallenberga narażone są w szczególności osoby z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą lub palacze tytoniu. To najczęstsza kliniczna postać udaru niedokrwiennego tylnej części mózgu – choroby stanowiącej około 20% wszystkich udarów niedokrwiennych mózgu [1]. Większość zachorowań dotyczy mężczyzn po 50. roku życia.

📌 Przeczytaj także: Miażdżyca – objawy, przyczyny, leczenie. Jak uchronić się przed jedną z chorób cywilizacyjnych XXI wieku?

Jakie są objawy zespołu Wallenberga?

Wczesne rozpoznanie objawów zespołu Wallenberga i wdrożenie odpowiedniego leczenia ma fundamentalne znaczenie dla efektów terapii i rokowania osoby chorej. Podobnie jak w przypadku innych postaci udaru niedokrwiennego mózgu, pierwsze symptomy zespołu bocznego opuszki pojawiają się nagle i obejmują najczęściej zawroty głowy, zaburzenia równowagi, dysfagię (trudności z połykaniem) oraz chrypkę. W ciągu kolejnych godzin objawy zwykle ulegają znacznemu nasileniu. Mogą im towarzyszyć:

• zwężenie źrenicy, opadanie powieki i zaburzenia potliwości w obrębie twarzy po stronie niedokrwienia;
• oczopląs;
• nudności, wymioty, czkawka;
• zaburzenia mowy, bezgłos;
• zaburzenia smaku;
• zaburzenia czucia w obrębie twarzy;
• jednostronna ataksja (niezborność ruchów) – osoba chora może m.in. upadać na jedną stronę.

W zależności od obszaru niedokrwienia pnia mózgu objawy mogą mieć różne nasilenie, przez co z początku bywają bagatelizowane przez osobę chorą.

Czym jest triada zespołu Wallenberga?

Triadą zespołu Wallenberga określa się trzy, charakterystyczne dla zespołu bocznego opuszki zaburzenia:

• zespół Hornera (jednostronne zwężenie źrenicy, opadnięcie powieki i zaburzenia wydzielania potu po tej samej stronie twarzy);
• jednostronna ataksja (niezborność ruchów);
• jednostronna hiperalgezja (przeczulica).

Jednoczesne występowanie wszystkich tych objawów powinno wzbudzić podejrzenie udaru bocznej części pnia mózgu i skutkować wdrożeniem pilnej diagnostyki. Nie zawsze są one jednak obecne, co może prowadzić do opóźnienia rozpoznania.

Jakie badania wykonać u osoby z objawami zespołu Wallenberga?

Diagnostyka zespołu bocznego opuszki rozpoczyna się od szczegółowego zebrania wywiadu dotyczącego przede wszystkim doświadczanych objawów oraz chorób towarzyszących, które mogłyby stanowić czynnik ryzyka udaru mózgu. Następnie lekarz przechodzi do badania fizykalnego, w tym oceny neurologicznej pacjenta. Na podstawie zebranych informacji specjalista zleca badania dodatkowe, które mogą obejmować m.in.:

• podstawowe badania krwi, w tym pełną morfologię krwi, poziom elektrolitów (sodu, potasu), badanie układu krzepnięcia, lipidogram;
• rezonans magnetyczny mózgu;
• tomografię komputerową naczyń krwionośnych mózgu (angio-TK);
• elektrokardiogram (EKG) – przede wszystkim ma na celu wykluczenie obecności migotania przedsionków lub zawału mięśnia sercowego.

Zespół Wallenberga wymaga różnicowania z innymi jednostkami chorobowymi, takimi jak ostre zapalenie błędnika, udar krwotoczny mózgu czy stwardnienie rozsiane.

Rokowania w przebiegu zespołu Wallenberga

W porównaniu do innych postaci udaru niedokrwiennego mózgu, rokowanie u pacjentów z zespołem Wallenberga jest zwykle dość dobre. Choć często utrzymują się zaburzenia równowagi, większość osób prowadzi satysfakcjonujące życie prywatne i zawodowe. Istotne znaczenie dla rokowania pacjentów ma wczesne wdrożenie leczenia oraz rehabilitacji po udarze. Dzięki odpowiedniemu zarządzaniu chorobą możliwe jest zwykle zmniejszenie ryzyka wystąpienia powikłań (np. zatorowości płucnej) oraz osiągnięcie przez pacjentów pełnej niezależności.

Autor: lek. Agnieszka Żędzian