GGTP

Oznaczanie aktywności gamma-glutamylotranspeptydazy, GGTP (ang. Gamma Glutamyl Tranferase/Transpeptidase) jest przydatne w diagnostyce ostrych i przewlekłych chorób wątroby, dróg żółciowych i trzustki. GGTP (GTP) jest enzymem związanym z błonami komórkowymi, którego rolą jest transport metabolitów antyoksydantu –  glutationu z przestrzeni pozakomórkowej do komórki (stąd nazwa –  transferaza). GGTP występuje głównie w wątrobie, nerkach, trzustce, sercu, mózgu i gruczole krokowym, przy czym wątroba stanowi  jej najobfitsze źródło, zarówno w stanach fizjologicznych jak i patologicznych. Powoduje to, że GGTP jednym z najczulszych markerów chorób wątrobowych dróg żółciowych, a wzrost  jej aktywności wykazuje 99% wartość predykcyjną wyniku ujemnego. Oznacza to, że prawidłowy poziom GGTP we krwi wyklucza choroby wątrobowych dróg żółciowych. Jednakże wzrost GGTP jako pojedynczy wskaźnik diagnostyczny dostarcza słabych przesłanek dla rozpoznania rodzaju patologii wątroby, a także może towarzyszyć patologiom wymienionych powyżej organów.  Natomiast wzrost aktywności GGTP towarzyszący wzrostowi innych parametrów wątrobowych: ALT (aminotransferazy alaninowej);  AST (aminotransferazy asparginianowej)  i ALP (fosfatazy zasadowej), z bardzo dużym prawdopodobieństwem wskazuje na choroby dróg żółciowych i wątroby. Interpretacja poziomu GGTP wymaga znajomości stanu klinicznego badanego, statusu funkcjonalnego wątroby i wyników innych badań laboratoryjnych. W diagnostyce różnicowej cholestazy i uszkodzenia komórek wątrobowych, jako przyczyn żółtaczki,  użyteczny bywa wskaźnik GGTP/ALT i GGTP/AST: w niedrożności dróg żółciowych GGTP/ALT >1, w ostrym wirusowym zapaleniu wątroby GGTP/AST = 0,1-0,2.
Najczęściej wzrost aktywności GGTP obserwowany jest:
- w przypadkach zaburzeń cholestazy w żółtaczce zastoinowej, cholestazie wewnątrz i zewnątrzwątrobowej);
- w intensywnym tworzeniu tkanek: w dynamicznie rosnących nowotworach wątroby i w przerzutach nowotworowych do wątroby; - w chorobie alkoholowej – zwykle w zakresie 60-200 U/l, niekiedy > 1000 U/l (wzrost jest istotny dla rozpoznania alkoholizmu i kontroli przestrzegania abstynencji u alkoholików podczas terapii);
- w przypadku indukcji enzymów komórek wątroby przez leki, głównie: przeciwdrgawkowe, antydepresanty, NLPZ, statyny, antybiotyki, przeciwgrzybicze i testosteron; - w przypadku stłuszczenia wątroby.
Przyczynami odosobnionego wzrostu GGTP (po wykluczeniu przyczyn związanych z wątrobą, głównie alkoholu i leków) bywają:
- dieta ubogoresztkowa składająca się z czerwonego mięsa z małą ilością owoców i włóknika;
WZW C; - ziołowe suplementy diety;
- zapalenia: trzustki, nerek, serca; - przyczyny idiopatyczne.
 

Wartości podwyższone: wewnątrz- i zewnątrzwątrobowa cholestaza, zapalenie dróg żółciowych, pierwotna marskość żółciowa, stwardniające zapalenie dróg żółciowych, cholestatyczna postać ostrego wirusowego zapalenia wątroby, alkoholowe zapalenie wątroby, toksyczne uszkodzenie wątroby, przewlekłe aktywne zapalenie wątroby, marskość wątroby, nowotwory wątroby, przerzuty do wątroby, polekowe uszkodzenie wątroby (leki przeciwdrgawkowe, uspokajające), ostre i przewlekłe zapalenie trzustki, stanowiące  wskazówkę dla tła alkoholowego lub żółciowego, niepowikłane wirusowe zapalenie wątroby, przewlekłe nadużywanie alkoholu (indukcja enzymu lub choroba wątroby), stłuszczenie wątroby, zawał serca, nadczynność tarczycy, reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzyca, zespół Gilberta.

Hemoliza zaniża wynik oznaczenia. Leki neuroleptyczne i barbiturany  wpływają na wzrost aktywności GGTP.