Badania diagnostyczne z kategorii „choroby wątroby” umożliwiają wykrycie zaburzeń funkcjonowania wątroby oraz ustalenie przyczyn chorób tego narządu. Przeprowadzanie tego typu testów diagnostycznych jest szczególnie istotne ze względu na znaczne zdolności kompensacyjne wątroby. Oznacza to, że nawet w przypadku rozległych uszkodzeń miąższu tego narządu, pozostała część jest w stanie skutecznie przejąć jego funkcje, przez co nie występują jakiekolwiek objawy chorobowe odczuwalne przez pacjenta. Prowadzi to do dalszego postępu niezdiagnozowanej choroby i niszczenia coraz większych objętości tkanek. Pierwsze objawy chorób wątroby pojawiają się zazwyczaj w dość zaawansowanych stadiach, podczas których możliwości leczenia są znacząco ograniczone, a rokowania względnie niekorzystne. Objawy, które mogą wskazywać na zaawansowaną postać chorób wątroby to m.in.:
- Ból po prawej stronie nadbrzusza
- Uczucie ciężkości w brzuchu
- Zwiększenie się obwodu brzucha
- Zaburzenia krzepnięcia, przedłużające się krwawienie
- Żółtaczka – zmiana zabarwienia skóry i błon śluzowych na żółtawy kolor
- Zmiana zabarwienia moczu i stolca
- Nudności i wymioty
- Przewlekłe zmęczenie
- Uogólnione osłabienie
- Obrzęki kończyn dolnych
Wątroba pełni liczne, istotne w ludzkim organizmie funkcje. Odpowiada m.in. za detoksykację krwi (usuwanie szkodliwych substancji), produkcję żółci (niezbędnej do prawidłowego zachodzenia procesów trawiennych w układzie pokarmowym) oraz syntezę, magazynowanie i przekształcanie licznych związków organicznych, w tym określonych białek i hormonów.
Do rozwoju chorób wątroby może dojść w wielu, zróżnicowanych mechanizmach. Często za jej uszkodzenia odpowiada długotrwałe nadużywanie alkoholu – dochodzi wówczas do postępującego bliznowacenia tkanek wątroby orz rozwoju marskości tego narządu. Dodatkowo wątroba może być uszkadzana poprzez przyjmowanie innych toksycznych substancji, jak np. określone leki, szczególnie jeżeli stosowane są w nieprawidłowych dawkach. Kolejną, liczną grupą chorób wątroby stanowią wirusowe zapalenia (WZW), które występują w wielu podtypach i odmianach. Zakażenia określonymi rodzajami patogenów zwiększają także ryzyko rozwoju raka wątroby, który w wielu przypadkach może prowadzić do rozwoju przerzutów w innych narządach.
Podstawowe badania wątroby obejmują pomiar stężeń enzymów wątrobowych we krwi. Najczęściej w pierwszej kolejności badane są: GGTP (gamma-glutamylotranspeptydaza), ALT (aminotransferaza alaninowa) oraz AST (aminotransferaza asparginianowa). Dodatkowo, w przypadku występowania u pacjenta żółtaczki może zostać zbadany poziom barwników żółciowych, jak np. bilirubina we krwi lub w moczu. Ze względu na istotną funkcję wątroby związaną z przemianami białek w organizmie do oceny jej funkcji wykonuje się także proteinogram, czyli badanie polegające na pomiarze ilości oraz rodzajów białek obecnych we krwi pacjenta. W przypadku wykrycia nieprawidłowości w wynikach tych badań lekarz może zlecić dodatkowe badania w celu ustalenia ich źródła. W zależności od obrazu klinicznego choroby prezentowanego przez pacjenta oraz jego wywiadu chorobowego lekarz może rozważyć przeprowadzenie testów w kierunku: zakażenia konkretnymi wirusami WZW (najczęściej typ A, B lub C), obecności autoprzeciwciał związanych z chorobami autoimmunizacyjnymi lub też w kierunku chorób genetycznych. Dokładny zakres badań laboratoryjnych oraz dalsze postępowanie uzależnione są od indywidualnej sytuacji zdrowotnej pacjenta – z tego powodu zawsze należy skonsultować się z lekarzem w celu zaplanowania właściwej diagnostyki oraz interpretacji otrzymanych wyników.
