Badania z kategorii „osteoporoza i zaburzenia kostne” pozwalają na ocenę występowania określonych nieprawidłowości w organizmie , które mogą przekładać się na rozwój i postęp chorób układu kostnego. Osteoporoza to choroba, która bezpośrednio wywołuje pogorszenie stanu kości poprzez obniżenie ich gęstości oraz osłabienie ich struktur wewnętrznych. W wyniku rozwoju tego schorzenia pacjenci są o wiele bardziej narażeni na występowanie złamań, w tym także złamań niskoenergetycznych w wyniku urazów, które w warunkach zdrowia nie wywołałyby tak rozległych obrażeń. Osteoporoza często posiada przyczyny hormonalne – z tego powodu najczęściej występuje ona u kobiet w wieku pomenopauzalnym. Do rozwoju osteoporozy może także dojść w wyniku przewlekłych niedoborów wapnia oraz niskich poziomów witaminy D3, która odgrywa niezwykle istotną rolę w regulacji metabolizmu kostnego.
Na wczesnych etapach rozwoju osteoporoza jest chorobą bezobjawową. Często diagnoza stawiana jest dopiero w momencie wystąpienia pierwszych złamań kości. Dodatkowo u pacjentów cierpiących na osteoporozę może dojść do uwidocznienia się dolegliwości takich jak m.in.:
- Bóle kostne
- Stopniowe obniżenie wzrostu
- Postępujące skrzywienie kręgosłupa oraz ból korzeniowy związany z uciskiem okolicznych nerwów
Możliwe jest postawienie wcześniejszego rozpoznania, dzięki regularnemu wykonywaniu badań profilaktycznych, które uwidocznią zmiany chorobowe związane z osteoporozą zanim dojdzie do znacznego osłabienia stanu kości. Tego typu testy laboratoryjne powinny szczególnie wykonywać kobiety w wieku okołomenopauzalnym oraz osoby, w których rodzinie występowała osteoporoza.
Dokładny zakres badań laboratoryjnych powinien ustalać lekarz, na podstawie oceny czynników ryzyka oraz objawów chorobowych prezentowanych przez daną osobę. Podstawowe testy diagnostyczne związane z zaburzeniami kostnymi obejmują ocenę stężeń fosforu nieorganicznego oraz wapnia całkowitego we krwi pacjenta. Te dwa pierwiastki są podstawowymi budulcami nieorganicznymi kości. To właśnie dzięki odkładaniu się ich związków w tkankach kostnych utrzymują one wysoki poziom wytrzymałości oraz odporności na odkształcanie i złamania. Na ich stężenie w krwi istotnie wpływa poziom witaminy D3, której niedobory są dość częste w polskiej populacji. Oznaczenie poziomów witaminy D, zarówno jej metabolitu 25(OH), jak i 1,25(OH)2 może dostarczyć istotnych informacji na temat źródła zaburzeń stężeń związków mineralnych, które negatywnie wpływają na stan zdrowia układu kostnego.
Badanie stężeń osteokalcyny oraz beta-CTX mogą być wykorzystywane do oceny stopnia nasilenia osteoporozy oraz skuteczności wdrożonego leczenia. Osteokalcyna to białko, którego poziomy we krwi korelują ze stopniem aktywności osteoblastów, czyli komórek kościotwórczych, odpowiedzialnych za odbudowę tkanki kostnej. Beta-CTX jest markerem resorpcji kości, a więc procesów ich niszczenia.
Warto pamiętać, że istotną rolę w diagnozowaniu osteoporozy odgrywają także badania obrazowe. Z tego powodu przeprowadzanie testów laboratoryjnych należy zawsze skonsultować z lekarzem, aby optymalnie dobrać panel badań, który pozwoli na postawienie trafnego rozpoznania oraz celną ocenę stanu klinicznego pacjenta.
