Badania laboratoryjne w sporcie – rekomendowane badania krwi dla sportowców 

Nowoczesna diagnostyka sportowa wykracza poza standardowe badania krwi – coraz większe znaczenie zyskują badania neuroprzekaźników, takich jak dopamina, serotonina czy GABA, które pozwalają ocenić motywację, zmęczenie i regenerację sportowca. Sprawdź, jak badania neuroprzekaźników pomagają skuteczniej planować trening i poprawiać wyniki.

Badania laboratoryjne w sporcie

U sportowców istnieje ciągła potrzeba monitorowania zmian w badaniach morfologicznych i biochemicznych. Zakres badań wynika zarówno z obowiązujących przepisów, jak i z praktyki klinicznej.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 22 lipca 2016 r. (Dz.U. 2016 poz. 1172) określa obowiązkowe badania, m.in.:

• badanie ogólne moczu z oceną osadu,
• OB (odczyn opadania krwinek czerwonych),
• morfologię krwi obwodowej ze wzorem odsetkowym,
• stężenie glukozy w surowicy krwi.

Dodatkowo, w sportach kontaktowych (zapasy, judo, taekwondo, boks) wymagane są badania serologiczne w kierunku HBV, HCV i HIV.

Kompleksowy pakiet zawierający powyższe badania: https://diag.pl/sklep/pakiety/e-pakiet-badan-kwalifikacyjnych-w-medycynie-sportowej/

W sporcie zawodowym podstawą jest tzw. monitoring medyczny oparty na badaniach laboratoryjnych. Dobrym przykładem jest system „paszportu biologicznego”, stosowany przez UCI – zobacz więcej.

Obecnie coraz większego znaczenia nabiera indywidualizacja badań, w tym oznaczanie markerów hormonalnych i genetycznych.

Neuroprzekaźniki a wydolność sportowa

Nowoczesna diagnostyka obejmuje także oznaczanie poziomu neuroprzekaźników, które mogą odzwierciedlać stan psychofizyczny sportowca.

Jak podkreśla dr Joseph T. Costello (University of Portsmouth, Sports Psychology Review, 2022), monitorowanie neurotransmiterów dostarcza cennych informacji o stanie motywacji, zmęczeniu i zdolności adaptacyjnej zawodnika. Z kolei dr A. van Cutsem (Amsterdam Sportcentrum, konferencja EFSMA 2023) wskazuje, że dopamina, serotonina i GABA lepiej niż hormony odzwierciedlają stan psychofizyczny i mogą pomóc w planowaniu treningu regeneracyjnego.

Dopamina

• Niski poziom: spadek motywacji, energii, zaangażowania; ryzyko wypalenia.
• Wysoki poziom: poprawa koncentracji i motywacji, ale także ryzyko przetrenowania.
  Badania wykazały, że regularny trening podnosi poziom dopaminy oraz zwiększa liczbę receptorów D2 (Firth et al., Psychiatry Research, 2021; Tyler et al., Frontiers in Public Health, 2023).

Serotonina

• Niski poziom: zaburzenia snu, gorszy nastrój, słabsza regeneracja.
• Wysoki poziom: ryzyko „central fatigue” przy długotrwałym wysiłku (Meeusen et al., Sports Medicine, 2006).

Adrenalina i noradrenalina

• Niskie poziomy: typowe dla przetrenowania (Lehmann et al., Int J Sports Med, 1992).
• Wysokie poziomy: pojawiają się w stresie, zawodach, treningu interwałowym; biomarkery stresu fizjologicznego (Bouillon-Minois et al., Scientific Reports, 2024).

GABA

• Niski poziom: nadmierna czujność, problemy ze snem, ryzyko przetrenowania.
• Wysoki poziom: lepsza regeneracja, sen i równowaga psychiczna.
  Ćwiczenia fizyczne zwiększają stężenie GABA, wspierając adaptację do wysiłku (Lyssikatos et al., Scientific Reports, 2023; Heijnen et al., Frontiers in Psychology, 2015).

📌 Sprawdź: Noradrenalina – jak działa i za co odpowiada? Jak sprawdzić poziom noradrenaliny?

Podsumowanie

Zastosowanie nowoczesnych metod diagnostycznych – od badań krwi, przez ergospirometrię, aż po analizę neuroprzekaźników – pozwala na dokładną ocenę zdolności wysiłkowych sportowca. Umiejętne wykorzystanie tych narzędzi wpływa nie tylko na poprawę wyników, ale także na redukcję ryzyka kontuzji i przeciążeń.