Bioflawonoidy – czym są?

Bioflawonoidy zwane również flawonoidami, to naturalne związki chemiczne zaliczane do grupy polifenoli. Są one naturalnie występującymi substancjami, które znajdują się głównie w roślinach. Pełnią różnorodne funkcje biologiczne, zarówno dla samych roślin, jak i dla organizmów, które je spożywają, w tym ludzi. Odkrycie ich korzystnego wpływu na zdrowie człowieka sprawiło, że są obecnie przedmiotem intensywnych badań naukowych.

Bioflawonoidy – działanie

Bioflawonoidy znane są ze swoich właściwości zdrowotnych. Poniżej przedstawiono niektóre z głównych cech bioflawonoidów.

• Właściwości antyoksydacyjne – bioflawonoidy są silnymi antyoksydantami, co oznacza, że pomagają w neutralizowaniu wolnych rodników w organizmach, które mogą uszkadzać komórki i prowadzić do procesów starzenia się oraz rozwoju chorób, w tym nowotworów.
• Działanie przeciwzapalne – bioflawonoidy mają zdolność łagodzenia stanów zapalnych, co sprawia, że mogą wspomagać leczenie chorób zapalnych, takich jak artretyzm czy choroby skóry. Hamują mediatory zapalne, takie jak prostaglandyny i cytokiny.
• Wsparcie układu sercowo-naczyniowego – flawonoidy wykazują pozytywny wpływ na zdrowie serca, poprawiając elastyczność naczyń krwionośnych, obniżając ciśnienie krwi, poprawiając przepływ krwi i redukując ryzyko zakrzepów. Poprawiają elastyczność i szczelność naczyń, zmniejszając ryzyko pękania naczyń włosowatych. Obniżają poziom cholesterolu LDL, poprawiają funkcję śródbłonka i obniżają ciśnienie krwi.
• Właściwości przeciwnowotworowe – niektóre bioflawonoidy, takie jak kwercetyna czy kemferol, wykazują działanie przeciwnowotworowe, pomagając w ochronie komórek przed uszkodzeniem DNA, a także w zmniejszaniu ryzyka rozwoju niektórych rodzajów nowotworów.
• Działanie przeciwalergiczne – bioflawonoidy, szczególnie kwercetyna, są znane ze swojej zdolności do łagodzenia objawów alergii, takich jak katar sienny, poprzez blokowanie uwalniania histaminy.
• Przyswajalność i bioaktywność – są dobrze przyswajane przez organizm, ale ich biodostępność może być zmienna w zależności od rodzaju flawonoidu oraz innych czynników, takich jak obecność tłuszczów w diecie.
• Korzyści dla skóry – bioflawonoidy wykazują działanie ochronne wobec skóry, pomagając w jej regeneracji, ochronie przed promieniowaniem UV oraz spowolnieniu procesów starzenia.

Bioflawonoidy – gdzie występują?

Bioflawonoidy znajdują się w wielu produktach roślinnych, takich jak owoce (np. jagody, cytrusy, winogrona, jabłka), warzywa (np. cebula, papryka, brokuły), herbata (zielona i czarna), wino czerwone, a także w orzechach i nasionach czy w gorzkiej czekoladzie.

Bioflawonoidy charakteryzują się strukturą zbudowaną z dwóch pierścieni aromatycznych połączonych trójwęglowym mostkiem. Można je podzielić na kilka podgrup w zależności od budowy chemicznej i właściwości:

1. flawonole (np. kwercetyna, kemferol) – znajdują się w owocach, warzywach i herbacie,
2. flawony (np. apigenina, luteolina) – występują w ziołach, takich jak pietruszka i seler,
3. izoflawony (np. genisteina, daidzeina) – obficie występują w soi i produktach sojowych,
4. flawanony (bioflawonoidy cytrusowe np. hesperydyna, naringenina) – znajdują się w owocach cytrusowych,
5. antocyjany i antocyjanidyny – odpowiadają za kolor w jagodach, wiśniach, czarnej porzeczce, malinach,
6. katechiny (np. epikatechina, epigallokatechina) – występują w zielonej herbacie i kakao.

Bioflawonoidy – właściwości i zastosowania medyczne

Dzięki swoim właściwościom bioflawonoidy są badane jako potencjalne środki terapeutyczne w leczeniu lub prewencji takich chorób jak:

• miażdżyca i choroby układu krążenia,
• choroby neurodegeneracyjne, np. Alzheimer,
• choroby metaboliczne, w tym cukrzyca typu 2,
• nowotwory, dzięki ich działaniu przeciwutleniającemu i antyangiogennemu.

Bioflawonoidy można również suplementować, jednak zazwyczaj zaleca się ich spożycie z naturalnych źródeł, gdzie występują w towarzystwie innych korzystnych substancji odżywczych. Przy suplementacji ważne jest zachowanie umiaru, ponieważ nadmierne dawki mogą powodować skutki uboczne.

Bioflawonoidy są nie tylko kluczowym elementem zdrowej diety, ale także obiecującymi związkami w medycynie. Ich szerokie spektrum działania sprawia, że stanowią one ważny temat badań naukowych w kontekście zdrowia publicznego i terapii chorób przewlekłych. Regularne spożywanie bioflawonoidów z diety może przynieść liczne korzyści zdrowotne, wspierając organizm na wielu poziomach.

Bioflawonoidy – przeciwwskazania

Chociaż bioflawonoidy są powszechnie stosowane w suplementacji i uznawane za bezpieczne, istnieją pewne przeciwwskazania i sytuacje, w których ich stosowanie może być ryzykowne. 

• Alergia lub nadwrażliwość: osoby uczulone na bioflawonoidy lub składniki zawierające te związki mogą doświadczać reakcji alergicznych. Objawy mogą obejmować: pokrzywkę, świąd, obrzęk, a także trudności w oddychaniu w przypadku ciężkich reakcji alergicznych.
• Choroby autoimmunologiczne: flawonoidy mogą modulować układ immunologiczny. W przypadku chorób autoimmunologicznych (np. reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń) ich stosowanie może teoretycznie wpłynąć na odpowiedź immunologiczną, nasilając objawy choroby.
• Stosowanie leków przeciwzakrzepowych: bioflawonoidy, szczególnie takie jak kwercetyna, mogą wpływać na krzepliwość krwi. Osoby stosujące leki przeciwzakrzepowe (np. heparynę) powinny unikać suplementacji bioflawonoidami ze względu na ryzyko wystąpienia nadmiernego rozrzedzenia krwi, wydłużenia czasu krwawienia, a także pojawienie się krwotoków.
• Problemy z wątrobą: niektóre bioflawonoidy mogą być metabolizowane w wątrobie i powodować obciążenie tego narządu, zwiększenie poziomów enzymów wątrobowych lub ryzyko uszkodzenia wątroby u osób z istniejącymi chorobami (np. marskość wątroby, zapalenie wątroby).
• Ciąża i karmienie piersią: nie ma wystarczających danych na temat bezpieczeństwa stosowania wysokich dawek bioflawonoidów w ciąży i podczas karmienia piersią. Istnieje ryzyko potencjalnego wpływu na rozwój płodu, a także wpływu na skład mleka matki.
• Dzieci i młodzież: stosowanie bioflawonoidów u dzieci i młodzieży powinno być konsultowane z lekarzem. Wysokie dawki mogą zaburzać równowagę metaboliczną lub hormonalną w okresie rozwoju.
• Choroby układu sercowo-naczyniowego: chociaż bioflawonoidy są korzystne dla układu sercowo-naczyniowego, w niektórych przypadkach (np. niestabilna choroba wieńcowa, niskie ciśnienie krwi) mogą powodować wystąpienie objawów takich jak spadek ciśnienia krwi lub zwiększone ryzyko wystąpienia omdleń.
• Interakcje z lekami: bioflawonoidy mogą wpływać na metabolizm leków przez enzymy wątrobowe (szczególnie cytochrom P450), co może zwiększyć stężenie niektórych leków w organizmie, obniżyć skuteczność innych leków.

Bioflawonoidy – występowanie

• Owoce cytrusowe:
  • pomarańcze – zawierają hesperydynę i diosmina,
  • cytryny – bogate w eriodiktiol i diosmina,
  • grejpfruty – naringina, flawonony i katechiny,
  • mandarynki – hesperydyna i nobiletyna.

Najwięcej bioflawonoidów znajduje się w białej części pod skórką i w skórce owoców.

• Owoce jagodowe:
  • borówki – antocyjany (np. cyjanidyna), proantocyjanidyny,
  • jeżyny – antocyjany, kwercetyna,
  • truskawki – elagitaniny, pelargonidyna,
  • czarna porzeczka – kwercetyna, antocyjany, katechiny.

Najwięcej bioflawonoidów znajduje się w skórce i miąższu.

• Warzywa:
  • papryka – rutyna, kwercetyna,
  • cebula (szczególnie czerwona) – kwercetyna, kaempferol,
  • brokuły – luteolina, kwercetyna,
  • szpinak – apigenina, luteolina,
  • zielona fasolka – flawonole i katechiny.

Najczęściej w skórce, ale także w liściach i kwiatach.

• Zioła i przyprawy:
  • pietruszka – apigenina, kwercetyna,
  • tymianek – luteolina, diosmetyna,
  • mięta – eriodiktiol, luteolina,
• rozmaryn – kwas rozmarynowy (pochodna flawonoidów).

• Rośliny strączkowe:
  • soja – izoflawony (genisteina, daidzeina),
  • fasola mung – kwercetyna i katechiny.

Bioflawonoidy to związki chemiczne pochodzenia roślinnego, które odgrywają kluczową rolę w ochronie zdrowia człowieka. Są znane przede wszystkim ze swoich właściwości przeciwutleniających, które pomagają neutralizować wolne rodniki, zmniejszając stres oksydacyjny w organizmie. Dzięki temu bioflawonoidy przyczyniają się do ochrony komórek przed uszkodzeniami i opóźniają procesy starzenia. Ich działanie przeciwzapalne i przeciwwirusowe czyni je wartościowymi w leczeniu wielu chorób, w tym tych o podłożu zapalnym, takich jak miażdżyca czy cukrzyca.

Szeroki wachlarz zastosowań bioflawonoidów obejmuje również wspomaganie funkcji układu sercowo-naczyniowego. Dzięki zdolnościom do poprawy elastyczności naczyń krwionośnych, redukcji poziomu cholesterolu LDL oraz wspierania przepływu krwi, bioflawonoidy mogą zmniejszać ryzyko rozwoju chorób takich jak nadciśnienie czy zawał serca. Szczególnie cenne są w tym kontekście flawonoidy cytrusowe, takie jak hesperydyna czy diosmina, które wykazują korzystne działanie na naczynia krwionośne.

Nie mniej ważna jest rola bioflawonoidów we wzmacnianiu układu odpornościowego. Ich właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe wspierają organizm w walce z infekcjami, a zdolność do modulowania odpowiedzi immunologicznej może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka rozwoju chorób autoimmunologicznych. Dodatkowo bioflawonoidy wspierają wchłanianie witaminy C, co potęguje ich synergistyczne działanie na zdrowie.

Pomimo wielu korzyści płynących z bioflawonoidów, ich działanie i potencjalne zastosowania terapeutyczne wymagają dalszych badań. Istotne jest lepsze poznanie mechanizmów ich działania na poziomie komórkowym oraz określenie optymalnych dawek, które przyniosą największe korzyści zdrowotne. Współczesne badania sugerują, że bioflawonoidy mogą znaleźć zastosowanie w terapii nowotworów, chorób neurodegeneracyjnych oraz w poprawie regeneracji tkanek, co otwiera nowe perspektywy w medycynie.

Podsumowując, bioflawonoidy to naturalne związki o wszechstronnym działaniu, które mogą znacząco wpłynąć na poprawę jakości życia. Ich regularne spożywanie w ramach zdrowej diety, bogatej w świeże owoce, warzywa, orzechy i zioła, może przyczynić się do profilaktyki wielu chorób przewlekłych. Dzięki swojej naturalnej dostępności i braku poważnych skutków ubocznych bioflawonoidy stanowią ważny element prewencji zdrowotnej. Kontynuowanie badań nad tymi związkami pomoże w pełni wykorzystać ich potencjał terapeutyczny, oferując skuteczne i naturalne metody wspierania zdrowia.

Podsumowanie – FAQ

1. Czy bioflawonoidy mogą wpływać na wchłanianie innych składników odżywczych lub leków?

Bioflawonoidy mogą oddziaływać na wchłanianie składników odżywczych i leków, wpływając na aktywność enzymów trawiennych i transporterów w jelitach. Ich obecność w diecie może zatem modulować biodostępność różnych substancji w organizmie. Na przykład, niektóre bioflawonoidy mogą hamować działanie enzymów cytochromu P450, co może zmieniać metabolizm leków i ich biodostępność.

2. Jakie są różnice między bioflawonoidami pochodzącymi z różnych źródeł roślinnych?

Bioflawonoidy pochodzące z różnych źródeł roślinnych różnią się składem chemicznym, biodostępnością stopniem przyswajalności oraz właściwościami biologicznymi, co jest związane z ich specyficznym składem charakterystycznym dla danego gatunku.

3. Czy bioflawonoidy mogą mieć działanie fotouczulające lub wpływać na wrażliwość skóry na słońce?

Tak, niektóre bioflawonoidy, takie jak furokumaryny, które występują w cytrusach, mogą działać fotouczulająco i zwiększać wrażliwość skóry na słońce. Efekt ten może prowadzić do reakcji skórnych, takich jak przebarwienia czy podrażnienia, szczególnie po ekspozycji na słońce.

4. Czy bioflawonoidy mogą mieć wpływ na zdrowie psychiczne i funkcjonowanie mózgu?

Zdecydowanie, bioflawonoidy mogą wpływać pozytywnie na zdrowie psychiczne i funkcjonowanie mózgu dzięki swoim właściwościom przeciwutleniającym i przeciwzapalnym, wspierając ochronę neuronów i poprawiając przepływ krwi w mózgu oraz redukować stres oksydacyjny, co sprzyja lepszemu funkcjonowaniu poznawczemu i emocjonalnemu.

Mgr Aleksandra Rutkowska