Choroby odzwierzęce – czym możesz zarazić się od swojego pupila?

Choroby odzwierzęce to inaczej zoonozy. To schorzenia wywoływane przez chorobotwórcze drobnoustroje lub pasożyty (jednokomórkowe i tkankowe) które przenoszą się na człowieka podczas kontaktu ze zwierzęciem lub przez spożycie surowców pochodzenia zwierzęcego. Ich leczeniem zajmuje się poradnia chorób odzwierzęcych. Sprawdź, jakimi zoonozami możesz zarazić się od psa czy kota.

Jakimi chorobami możesz zarazić się od psa?

Pies to popularne zwierzę domowe. Czworonożny pupil nieobjęty należytą opieką narażony jest na liczne schorzenia, którymi możesz się od niego zarazić. Powszechnie znanymi chorobami odzwierzęcymi przenoszonymi przez psy są wścieklizna i świerzb. Pierwsza z nich wywoływana jest przez wirus wścieklizny. Twój pies może zarazić się nim podczas kontaktu z innym chorym zwierzęciem, np. lisem czy zającem. Wirus wścieklizny atakuje komórki układu nerwowego, czyli tzw. neurony. W okresie inkubacji, która trwa około 2 miesiące od chwili zakażenia, obserwuje się objawy ogólne – podwyższoną temperaturę ciała, ból głowy, uczucie mrowienia w miejscu pokąsania, zmęczenie. Następnie w ciągu kilku dni pojawia się nadmierne pobudzenie, mimowolne skurcze mięśni, nadwrażliwość na wodę i światło, ślinotok, arytmia serca, majaczenie, zaburzenie oddychania. Wścieklizna jest chorobą śmiertelną dla zwierzęcia i człowieka.

Świerzb to też jedna z częstszych chorób, którą możesz zarazić się od psa. Wywołują ją świerzbowce – roztocza, pasożyty zewnętrzne (ektopasożyty) żywiące się obumarłymi komórkami skóry. Świerzbowiec przenosi się najczęściej przez bezpośredni kontakt z chorym zwierzęciem. Charakterystyczne dla tej choroby odzwierzęcej są:

• dokuczliwy świąd, który nasila się w nocy, po wysiłku fizycznym, po kąpieli i innych sytuacjach rozgrzewających organizm, co prowadzi do uczynnienia świerzbowców;
• nory świerzbowcowe – najczęściej na pośladkach, bocznych powierzchniach palców, w okolicy nadgarstków, naturalnych fałdach skóry, wokół pępka, brodawek sutkowych;
• zmiany skórne – plamy, grudki, przeczosy – linijny ubytek w skórze.

Inne choroby odzwierzęce przenoszone przez psy to m.in.:

• giardioza – choroba pasożytnicza dwunastnicy i jelita cienkiego, którą powoduje pierwotniak Giardia duodenalis;
• toksokaroza – choroba pasożytnicza wywołana przez larwy glisty psiej (Toxocara canis); zazwyczaj ma przebieg bezobjawowy;
• bąblowica – choroba pasożytnicza wywoływana przez larwy tasiemców bąblowcowych;
• leptospiroza – choroba bakteryjna wywołana przez krętki z rodzaju Leptospira. Sprawdź, na czym polega badanie na leptospirozę;
• dipylidoza – choroba pasożytnicza wywoływana przez tasiemca psiego; zazwyczaj ma przebieg bezobjawowy.

Jakimi chorobami możesz zarazić się od kota?

Kot, podobnie jak pies, może okazać się źródłem niebezpiecznych chorób odzwierzęcych. Najbardziej znana spośród nich to toksoplazmoza – choroba pasożytnicza wywołana pierwotniakiem Toxoplasma gondii. Możesz zarazić się nim od kota, rzadziej bezpośrednio, przez dotyk i przeniesienie pasożyta na rękach, częściej przez spożycie pokarmu zanieczyszczonego kałem chorych zwierząt – na przykład niemytymi owocami (np. truskawki) lub jarzynami (np. ogórki). Objawami ostrej fazy toksoplazmozy są nieswoiste: gorączka, powiększenie węzłów chłonnych, dolegliwości stawowe, objawy grypopodobne. Na ogół są łagodne i choroba nie zostaje rozpoznana Jeśli obserwujesz je u siebie, warto. Jednakże choroba ta w sposób szczególny niebezpieczna jest dla ciężarnych. Stąd nawet nieswoiste objawy – ogólnie grypopodobne – w ciąży powinny być przesłanką by zastanowić się nad badaniem na toksoplazmozę, zwłaszcza, w przypadku gdy ciężarna dotychczas toksoplazmozy nie przechodziła (wykazuje brak przeciwciał IgG-anty Toxoplasma). Toksoplazmoza w ciąży może przenosić się na płód. Ryzyko zarażenia wzrasta z zaawansowaniem ciąży, natomiast konsekwencje dla dziecka maleją (najpoważniejsze są w I trymestrze). Zarażenie w pierwszym trymestrze grozi poronieniem, ciężkimi zaburzeniami neurologicznymi, wewnątrzmacicznym obumarciem płodu, w drugim trymestrze zwykle dochodzi u dziecka do ciężkiego zapalenia ośrodkowego układu nerwowego, w trzecim konsekwencją jest opóźnienie rozwoju psychoruchowego i wodogłowie.

Groźna dla człowieka jest również choroba kociego pazura, wywoływana przez Gram-ujemne bakterie z gatunku Bartonella henselae, rzadziej Bartonella clarridgeiae. Możesz zarazić się nimi w wyniku zadrapania lub ugryzienia przez chore zwierzę. Nosicielami tych bakterii są zwłaszcza młode koty. Choroba kociego pazura przebiega początkowo bezobjawowo. U pozostałych osób w miejscu, przez które bakterie wniknęły do organizmu, pojawia się zaczerwienienie i grudka. Objawy znikają do 4 tygodni. W przeciągu kolejnych kilku tygodni następuje powiększenie okolicznych węzłów chłonnych. Stają się one bolesne, tkliwe, o wzmożonej spoistości. U niektórych chorych ulegają one ropieniu i dochodzi do powstania przetok skórnych. Powiększone węzły chłonne ulegają zmniejszeniu po upływie 4–6 tygodni. Objawami tej choroby odzwierzęcej są dodatkowo zmęczenie, osłabienie, brak apetytu, nudności, bóle głowy, powiększenie wątroby i śledziony. 

Inne choroby odzwierzęce przenoszone przez koty to m.in.:

• toksokaroza – choroba pasożytnicza wywołana przez larwy glisty kociej (Toxocara cati);
• wspomniane wyżej wirusowa wścieklizna i posożytnicze: świerzb, giardioza czy bąblowica;
• chlamydioza – wywoływana przez bakterie Chlamydophila felis, które u kota powodują zapalenie spojówek; możesz się nimi zakazić, mając kontakt z wydzieliną z worka spojówkowego chorego zwierzęcia.

Jakie są inne znane choroby odzwierzęce?

Inne popularne choroby odzwierzęce przenoszone na ludzi to:

• bruceloza – przewlekła choroba wywołana przez bakterie z rodzaju Brucella; do zakażenia dochodzi przeważnie poprzez spożycie wody i jedzenia skażonego wydalinami chorych zwierząt (np. koni, kóz, zajęcy);
• ptasia grypa – choroba wywołana przez typ A wirusa grypy, roznoszona przez ptaki; do zakażenia dochodzi głównie przez dotykanie chorych ptaków, ich wydzielin lub odchodów;
• ornitoza – choroba papuzia wywołana przez bakterie Chlamydia psittaci, których rezerwuarem są ptaki; do zakażenia dochodzi drogą kropelkową w wyniku kontaktu z odchodami zainfekowanych ptaków;
• nosacizna – przewlekła choroba zwierząt nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę nosacizny (Burkholderia mallei), która przedostaje się do organizmu głównie przez przewód pokarmowy i skórę; główni nosiciele to konie, zebry, świnki morskie;
• borelioza – wieloukładowa choroba zakaźna wywoływana przez bakterie rodzaju Borrelia, np. B. burgdorferi sensu lato, które przenoszą kleszcze. Sprawdź, na czym polega badanie na boreliozę u ukąszonego przez kleszcza i jak dzięki badaniu kleszcza usuniętego z miejsca wkłucia można sprawdzić, czy był nosicielem bakterii.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela

Bibliografia

1. Z. Dziubek, Choroby zakaźne i pasożytnicze, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.
2. Ł. Mazurek, S. Winiarczyk, Ł. Adaszek, Choroba kociego pazura jako zoonoza: patogeneza, objawy kliniczne, rozpoznawanie, „Medycyna Weterynaryjna” 2018, t. 74, nr 11, s. 693–696.
3. M.T. Rahman, M.A. Sobur, M.S. Islam i wsp., Zoonotic Diseases: Etiology, Impact, and Control, „Microorganisms” 2020, t. 8, nr 9, s. 1405.