Choroba Hashimoto, czyli przewlekłe zapalenie tarczycy. Objawy, przyczyny, badania
Najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy jest choroba Hashimoto czyli przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Przebieg choroby jest zwykle przewlekły, powolnie postępujący i prowadzi do trwałej niedoczynności tarczycy. Objawy jawnej niedoczynności tarczycy są rozmaite i obejmują, m.in. przyrost masy ciała, senność, zmiany skórne, przewlekłe zaparcia, zaburzenia cyklu miesiączkowego, spowolnienie psychoruchowe, uczucie chłodu i wiele innych. Sprawdź jak przebiega choroba Hashimoto, jak ją rozpoznać i w jaki sposób się ją leczy.
Choroba Hashimoto – co to takiego?
Choroba Hashimoto, nazywana także przewlekłym autoimmunologicznym lub limfocytowym zapaleniem tarczycy, należy do grupy chorób autoimmunizacyjnych, nazywanych także „chorobami z autoagresji”. To określenie oznacza, że z jakiegoś powodu układ odpornościowy pacjenta „myli się” i traktuje niektóre własne tkanki jak ciała obce – uznaje je za zagrożenie i próbuje zniszczyć. W rezultacie w obrębie atakowanych tkanek powstaje proces zapalny.
Podobny (autoimmunologiczny) charakter ma inne schorzenie tarczycy – choroba Gravesa-Basedowa, a także, m.in. reumatoidalne zapalenie stawów (RZW), wrzodziejące zapalenie jelita grubego, bielactwo nabyte czy stwardnienie rozsiane.
Choroba Hashimoto – objawy
Choroba Hashimoto jest schorzeniem przewlekłym. Powoli postępuje i na ogół prowadzi do trwałej niedoczynności tarczycy. Przez długi czas może nie dawać typowych i wyraźnych objawów, ale nieleczona, skutkuje rozwojem szerokiej gamy zaburzeń.
Objawy Hashimoto czyli objawy jawnej niedoczynności tarczycy:
- objawy ogólne (wzrost masy ciała, osłabienie, wzmożona męczliwość, senność i spowolnienie, skłonność do marznięcia),
- zmiany skórne (sucha, zimna skóra, zmniejszona potliwość, obrzęk powiek i rąk, suche, łamliwe włosy),
- zmiany w układzie pokarmowym (zaparcia),
- zmiany w układzie sercowo-naczyniowym (zwolnienie akcji serca, osłabienie tętna),
- zmiany w układzie oddechowym (ochrypły głos, spłycenie oddechów),
- zmiany w układzie nerwowym (neuropatie, parestezje),
- zmiany w układzie moczowym (zaburzenie wydalania wody i obrzęki),
- zmiany w układzie kostno-mięśniowym (spadek siły mięśniowej, bóle mięśni, obrzęk stawów),
- zmiany w układzie rozrodczym (zaburzenia miesiączkowania, niepłodność i poronienia u kobiet, osłabienie libido u mężczyzn),
- zaburzenia psychiczne (zaburzenia koncentracji i pamięci, depresja, labilność emocjonalna).
Chroba Hashimoto – diagnostyka
Sprawdź gotowy pakiet badań na Hashimoto.
Decydujące znaczenie w rozpoznaniu choroby Hashimoto ma kilka badań laboratoryjnych, przede wszystkim zwiększone stężenie przeciwciał anty-TPO u osoby z niedoczynnością tarczycy. Poziom przeciwciał w czasie trwania choroby zmienia się, ale rejestrowanie tych zmian nie ma większego znaczenia diagnostycznego – nie zależy od nich ani sposób leczenia, ani dawki podawanych leków, dlatego lekarze po rozpoznaniu choroby Hashimoto z reguły nie zlecają kolejnych badań anty-TPO. Jeśli badanie potwierdzi wysoki poziom anty-TPO, ale inne parametry, w szczególności poziom hormonu tyreotropiny (TSH), produkowanego przez przysadkę mózgową oraz poziom FT4 czyli hormonu tarczycy, będą w normie, lekarz zapewne nie wdroży żadnego leczenia, a jedynie zaleci okresowe badania tarczycy. Dopiero wzrost stężenia TSH oznacza konieczność rozpoczęcia terapii, bo jest dowodem na niewydolność tarczycy. W obrazie USG, o chorobie Hashimoto świadczy niejednorodność i hipoechogeniczność miąższu.
Choroba Hashimoto – przyczyny
W chorobie Hashimoto organizm wytwarza przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (enzymowi występującemu w pęcherzykach tarczycy), nazywane anty-TPO i (często) przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie (anty-Tg). Charakterystyczne są nacieki limfocytów w tarczycy, które niszczą komórki pęcherzykowe. Uszkodzenie gruczołu tarczowego prowadzi do zaburzenia jego funkcji i objawów niedoczynności tarczycy. Choroba o wiele częściej występuje u kobiet.
Choroba Hashimoto – przebieg przewlekłego autoimmunologicznego zapalenia tarczycy
Choroba może się zacząć od zwiększenia produkcji hormonów tarczycy. Wtedy w pierwszym okresie daje objawy nadczynności, a następnie niedoczynności tego gruczołu. Często okres nadczynności nie występuje albo nie jest zauważany przez chorego i lekarza. Niedoczynność zazwyczaj postępuje w miarę uszkadzania przez proces zapalny tkanek tarczycy. Zdarza się jednak, że poziom hormonów tarczycy przez długi czas utrzymuje się w normie, a objawy nie występują. W większości takich przypadków nie podejmuje się żadnego leczenia, poprzestając na obserwacji. Choroba Hashimoto może przebiegać z prawidłową objętością tarczycy, z wolem lub jako postać zanikowa, gdzie gruczoł tarczowy ulega zmniejszeniu.
Choroba Hashimoto – leczenie
Nie istnieje skuteczne leczenie przyczynowe, które pozwoliłoby zahamować lub cofnąć chorobę Hashimoto. Leczenie sprowadza się więc do leczenia objawów, tzn. wyrównania poziomu hormonów tarczycy. Ich brak uzupełnia się, podając hormony z zewnątrz, podobnie jak w innych stanach, na przykład po chirurgicznym usunięciu tarczycy. Dawki ustalane są indywidualnie dla każdego chorego. Leczenie substytucyjne prowadzi się już zwykle do końca życia. Usunięcie przyczyny, czyli „nakłonienie” organizmu do zaprzestania produkcji przeciwciał anty-TPO, jest niestety niemożliwe. Warto jednak pamiętać, że dzięki prawidłowo prowadzonemu leczeniu i systematycznym kontrolom lekarskim, niedoczynność tarczycy nie prowadzi do negatywnych konsekwencji zdrowotnych.
Trzeba podkreślić, że utrzymujący się wysoki poziom anty-TPO nie oznacza błędu w leczeniu. Ważny jest tylko poziom hormonów tarczycy i TSH. Jeśli udało się je sprowadzić do normy i ustabilizować, to znaczy, że leczenie jest skuteczne.
