Co pyli w styczniu? Poznaj najczęstsze alergeny

Zima zazwyczaj kojarzy się bardziej z infekcjami górnych dróg oddechowych niż z alergiami. Jednak u niektórych osób pierwsze objawy uczulenia mogą pojawić się jeszcze przed wiosną. Warto monitorować kalendarz pylenia, aby szybko zidentyfikować symptomy alergii i nie pomylić ich z przeziębieniem. Dzięki temu można wcześnie podjąć odpowiednie działania terapeutyczne. Jakie alergeny mogą występować w styczniu? Przyjrzyjmy się temu.

Czy to alergia, czy infekcja?

Czasami pierwsze symptomy alergii mogą być mylone z infekcjami, zwłaszcza w sezonie jesienno-zimowym, kiedy wiele osób zmaga się z przeziębieniami. Objawy takie jak katar i kaszel występują zarówno w przypadku alergii, jak i infekcji. Kluczową różnicą między nimi jest odpowiedź organizmu i podwyższenie temperatury ciała. Podczas przeziębienia temperatura często wzrasta, co jest oznaką, że organizm walczy z wirusami lub bakteriami. Natomiast w przypadku alergii gorączka pojawia się rzadko, co może być istotnym wskaźnikiem przy diagnozowaniu problemu.

Rozróżnienie między alergią a infekcją staje się znacznie prostsze, gdy jesteśmy świadomi potencjalnych alergenów, na które nasz organizm może być narażony w styczniu. Warto zauważyć, że nie zawsze są to jedynie pyłki roślinne, jak mogłoby się wydawać. W rzeczywistości zimą to przede wszystkim roztocza kurzu domowego i zarodniki pleśni mogą wywoływać reakcje alergiczne. Ponadto, przy zmieniających się warunkach klimatycznych, alergie mogą być wywoływane także przez inne czynniki, takie jak pleśnie w wilgotnych pomieszczeniach czy resztki pożywienia, które przyciągają owady. Zrozumienie tych różnic i znajomość najczęstszych alergenów w danym okresie pozwala lepiej monitorować własne samopoczucie i szybko reagować na niepokojące objawy.

Co pyli w styczniu?

Zgodnie z kalendarzem pylenia, w styczniu pyli głównie leszczyna. Niemniej jednak, osoby uczulone na pyłki olchy powinny być czujne. Mimo że olcha zaczyna swoją wegetację dopiero w lutym, to zmieniające się warunki klimatyczne mogą sprawić, że jej sezon pylenia zacznie się wcześniej. Coraz cieplejsze zimy prowadzą do wydłużenia okresu pylenia roślin, co skutkuje przedłużonym narażeniem alergików na alergeny.

Dłuższy sezon pylenia oznacza, że objawy alergii mogą być bardziej uciążliwe. Osoby, które do tej pory nie miały problemów z alergiami, mogą nagle zacząć odczuwać dolegliwości. Dodatkowo przedłużony kontakt z alergenami zwiększa ryzyko wystąpienia reakcji krzyżowych, gdzie uczulenie na jedną roślinę może powodować reakcje na inne, pokrewne gatunki. Warto zatem być świadomym potencjalnych alergenów w otoczeniu i odpowiednio przygotować się na nadchodzące miesiące. Monitorowanie kalendarza pylenia oraz wczesne reagowanie na objawy może pomóc w skutecznym zarządzaniu alergiami.

Leszczyna

Leszczyna, znana z produkcji orzechów laskowych, rozpoczyna swój sezon pylenia w trzecim tygodniu stycznia. Jednak w niektórych latach, zwłaszcza gdy występują znacznie wyższe temperatury, okres pylenia może zacząć się już w pierwszym tygodniu stycznia. Ta roślina jest zapylana przez wiatr, a jej kłopotliwe dla osób cierpiących na pyłkowicę kwiatostany pojawiają się na gałęziach jeszcze przed rozwinięciem liści. Wysokie stężenie pyłków tej rośliny może być obecne w powietrzu nawet do kwietnia. W Polsce występuje dziko jeden gatunek leszczyny – leszczyna pospolita. Z uwagi na smaczne orzechy, w ogrodach często uprawiana jest leszczyna turecka. W parkach można spotkać również dekoracyjną leszczynę południową.

Choć stężenie pyłków leszczyny w styczniu jest relatywnie niskie, dla wielu alergików może to stanowić problem. W Polsce spora liczba osób jest uczulona na pyłki tej rośliny. Warto zwracać uwagę na pojawiające się kwiatostany leszczyny, charakterystyczne podłużne bazi w kolorze żółtym, szczególnie w południowej części kraju. Alergicy mogą odczuć ulgę w przypadku ochłodzenia, które uniemożliwi leszczynie prawidłowy rozwój i uwolnienie pyłków. Prawie wszyscy (95%) alergicy uczuleni na olchę mają również uczulenie na brzozę. Co więcej, około 10% osób z alergią na pyłki olchy doświadcza objawów reakcji krzyżowej po spożyciu jabłek, kiwi, marchwi, selera lub gruszek.

Olcha

Zgodnie z kalendarzem pylenia, olcha powinna zacząć pylić dopiero w drugiej połowie lutego. Jednak coraz cieplejsze zimy mogą sprawić, że jej sezon pylenia zacznie się już w styczniu. Dlatego, jeśli podczas zimowego spaceru po parku pojawią się objawy takie jak katar, łzawienie czy pieczenie oczu, może to oznaczać uczulenie na olchę lub leszczynę, a także na obie te rośliny. Alergeny olchy często powodują reakcje krzyżowe z alergenami leszczyny.

Okres pylenia leszczyny kończy się na przełomie marca i kwietnia, natomiast olcha pyli aż do kwietnia. Zrozumienie cyklu pylenia tych roślin może pomóc alergikom w lepszym radzeniu sobie ze swoimi objawami.

Zarodniki grzybów mikroskopowych (pleśniowych)

Zarodniki grzybów pleśniowych, szczególnie tych z rodzaju Aspergillus, to typowe alergeny występujące w domach. Ich namnażanie przyspiesza w warunkach wysokiej wilgotności powietrza. Sprawia to, że szczególnie intensywnie rozwijają się w miejscach takich jak łazienki i piwnice. Oprócz tego zarodniki te mogą być obecne w kurzu domowym, co dodatkowo zwiększa ryzyko kontaktu z nimi.

Zarówno w łazienkach, gdzie panuje duża wilgotność, jak i w piwnicach, które często są słabo wentylowane, warunki sprzyjają rozwojowi pleśni. Warto regularnie kontrolować te miejsca, aby ograniczyć obecność pleśni, na przykład poprzez stosowanie odwilżaczy lub regularne wietrzenie.

Roztocza

Kolejnym istotnym alergenem obecnym w domowym otoczeniu są roztocza kurzu domowego. Te mikroskopijne pajęczaki rozwijają się w dużych ilościach, szczególnie w pomieszczeniach ogrzewanych, gdzie temperatura powietrza jest podwyższona. Roztocza żywią się głównie martwym naskórkiem ludzkim, który gromadzi się w pościeli, dywanach, meblach tapicerowanych oraz innych tkaninach.

Wysoka temperatura i wilgotność stwarzają idealne warunki do ich rozmnażania, co może prowadzić do nasilenia objawów alergicznych, takich jak katar, kaszel czy wysypka skórna. Aby zmniejszyć ich obecność, warto regularnie odkurzać i prać pościel w wysokiej temperaturze. Poleca się także stosowanie specjalnych pokrowców na materace i poduszki, które pomagają zredukować kontakt z alergenami.

Zarówno zarodniki grzybów, jak i roztocza stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia alergików, dlatego warto podejmować działania mające na celu ich eliminację z domowego środowiska.

Jak zmniejszyć rozprzestrzenianie się alergenów?

Aby skutecznie zredukować rozprzestrzenianie się alergenów w domu, warto wdrożyć kilka praktycznych zasad. 

• Kluczowym krokiem jest korzystanie z odkurzaczy wyposażonych w filtr HEPA, który zatrzymuje drobne cząsteczki, w tym alergeny, zapewniając czystsze powietrze w pomieszczeniach. Przechowywanie żywności w suchych i chłodnych miejscach jest równie ważne, ponieważ zapobiega rozwojowi pleśni i innych szkodliwych mikroorganizmów, które mogą wywoływać alergie.
• Kolejnym aspektem jest utrzymanie odpowiedniego poziomu wilgotności w domu, który powinien wynosić około 40-60%. Zbyt wysoka wilgotność sprzyja rozmnażaniu się roztoczy oraz pleśni, dlatego warto zainwestować w nawilżacze lub osuszacze powietrza. Regularne pranie koców, legowisk zwierząt, pościeli, firanek i pluszowych zabawek to także istotny krok w walce z alergenami. Utrzymanie czystości w tych przedmiotach pomoże zredukować obecność alergenów w otoczeniu.
• Warto również dbać o rośliny domowe, regularnie je przecierając i sprawdzając, czy w doniczkach nie rozwija się pleśń. Każdego dnia wietrzenie wszystkich pomieszczeń, zwłaszcza tych narażonych na wilgoć, pozwala na wymianę powietrza i zmniejszenie koncentracji alergenów. Na koniec, systematyczne czyszczenie i kontrolowanie stanu technicznego wywietrzników, filtrów oraz wentylatorów w domu przyczynia się do lepszej jakości powietrza, co jest szczególnie istotne dla osób cierpiących na alergie. Dbanie o te aspekty pomoże stworzyć zdrowsze i bardziej komfortowe środowisko do życia.

Podsumowanie – FAQ

1. Co sprawia, że niektóre gatunki roślin są aktywne tak wcześnie?

Niektóre gatunki roślin są aktywne tak wcześnie z powodu łagodnych warunków atmosferycznych, które mogą wystąpić w styczniu, takich jak wyższe temperatury i odpowiedni poziom wilgotności, co stwarza korzystne warunki do kwitnienia i pylenia.

2. Jakie różnice w pyleniu występują między regionami Polski w styczniu i czy mieszkańcy cieplejszych obszarów są bardziej narażeni na alergie w zimowych miesiącach?

W styczniu w Polsce różnice w pyleniu mogą być zauważalne w zależności od regionu. Mieszkańcy cieplejszych obszarów, takich jak południowa Polska, mogą być bardziej narażeni na alergie w zimowych miesiącach, ponieważ tam sezon pylenia może rozpoczynać się wcześniej i trwać dłużej.

3. Jakie objawy alergii na pyłki w styczniu mogą być mylone z przeziębieniem lub infekcjami wirusowymi, i jak odróżnić te schorzenia?

Objawy alergii na pyłki w styczniu, takie jak katar, kaszel, łzawienie i swędzenie oczu, mogą być mylone z przeziębieniem lub infekcjami wirusowymi. Kluczową różnicą jest brak gorączki w przypadku alergii, podczas gdy przeziębienie zazwyczaj wiąże się ze wzrostem temperatury ciała.

Mgr Agnieszka Nowak