Dyskineza dróg żółciowych – co warto wiedzieć?

Dyskineza dróg żółciowych to schorzenie wynikające z nieprawidłowej motoryki tych struktur, której często towarzyszą niespecyficzne objawy ze strony układu żółciowego. Choroba ma złożoną i wieloczynnikową etiologię, w dużej mierze zależną od prawidłowego wydzielania oraz krążenia kwasów żółciowych, odgrywających kluczową rolę w wielu procesach metabolicznych organizmu. Zarówno diagnostyka, jak i leczenie dyskinez, stanowią wyzwanie kliniczne i wymagają indywidualnego podejścia oraz dokładnej analizy potencjalnych przyczyn dolegliwości.

Pęcherzyk żółciowy i zwieracz Oddiego – jaką pełnią rolę?

Pęcherzyk żółciowy (zwany woreczkiem żółciowym) to miejsce, gdzie zagęszczana i magazynowana jest żółć. Pod wpływem bodźca pokarmowego dochodzi do obkurczenia pęcherzyka, a następnie (w wyniku działania hormonów jelitowych) do uwolnienia żółci do dwunastnicy – tu uczestniczy ona w procesach trawienia i wchłanianie lipidów oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.

Zwieracz Oddiego to struktura mięśniowa zlokalizowana w miejscu ujścia dwóch głównych przewodów do dwunastnicy: przewodu żółciowego wspólnego (transportującego żółć z wątroby i pęcherzyka żółciowego) oraz przewodu trzustkowego (którym płyną enzymy trawienne produkowane przez trzustkę). Mięsień reguluje przepływ tych substancji, kurcząc się lub rozluźniając w zależności od potrzeb organizmu.

Warto przeczytać: https://diag.pl/pacjent/artykuly/woreczek-zolciowy-gdzie-jest-i-dlaczego-boli-schorzenia-pecherzyka-zolciowego/

Dyskineza dróg żółciowych – co to jest?

Podstawową funkcją dróg żółciowych jest dostarczenie żółci z wątroby do dwunastnicy, jej czasowe magazynowanie oraz uwalnianie w odpowiedzi na potrzeby trawienne organizmu. Wszelkie zmiany patologiczne w obrębie tych struktur mogą zaburzać swobodny przepływ żółci – zarówno w całym układzie, jak i w jego poszczególnych odcinkach, co prowadzi do wystąpienia charakterystycznych objawów klinicznych.

Dyskineza dróg żółciowych (ang. gallbladder dyskinesia) to zburzenia czynności ruchowej (motoryki) dróg żółciowych związane z dysfunkcją pęcherzyka żółciowego oraz zwieracza wątrobowo-trzustkowego, czyli zwieracza Oddiego (zaburzenia typu żółciowego i trzustkowego). Zaburzenia motoryki pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych nie należą do rzadkich dolegliwości, jednak dokładne oszacowanie częstotliwości ich występowania jest trudne z powodu braku rzetelnych badań epidemiologicznych.

Dyskineza dróg żółciowych – przyczyny

Nie do końca poznane są przyczyny dyskinezy dróg żółciowych związane z dysfunkcją pęcherzyka żółciowego. Źródłem choroby może być upośledzenie jego kurczliwości, czego efektem jest zmniejszona frakcja wyrzutowa (tzw. dyskineza hipokinetyczna/atoniczna). Gdy dochodzi do nadmiernej aktywności skurczowej dróg żółciowych, mamy do czynienia z dyskinezą hiperkinetyczną (nadpobudliwą). Zakłada się, że przyczyną dyskinezy dróg żółciowych związanej z pęcherzykiem żółciowym mogą być między innymi:

• nadmierna masa ciała,
• zaburzenie gospodarki hormonalnej,
• infekcje, stany zapalne jelit czy dróg moczowo-płciowych,
• przyjmowanie niektórych leków,
• stres (tzw. dyskineza dróg żółciowych na tle nerwowym),
• choroby dróg żółciowych,
• choroby pęcherzyka żółciowego.

Do przyczyn niewłaściwego działania zwieracza Oddiego należą nieprawidłowości w jego budowie. Kolejnym źródłem choroby może być dysfunkcja układów regulatorowych mięśniówki zwieracza. Zaburzenia czynności żółciowej zwieracza Oddiego często występują u osób po zabiegu zwanym cholecystektomią, polegającą na usunięciu pęcherzyka żółciowego.

Dyskineza dróg żółciowych – objawy

Objawem dyskinezy dróg żółciowych związanej z nieprawidłowym działaniem pęcherzyka żółciowego jest tzw. ból żółciowy. To gwałtowne, bardzo silne, utrudniające normalną aktywność i trwające powyżej 30 minut dolegliwości bólowe w nadbrzuszu lub w prawym podżebrzu. Ból może promieniować do prawej łopatki i/lub pleców. Pojawia się w różnych odstępach czasu; zwykle występuje po spożyciu tłustego posiłku czy alkoholu i nie jest związany z defekacją. Zmiana pozycji ciała nie wpływa na jego intensywność. Czasami chory cierpi na wymioty i nudności.

W przypadku dysfunkcji zwieracza Oddiego mogą pojawić się dolegliwości bólowe o bardzo podobnym charakterze, które jednak nieznacznie tracą na intensywności w sytuacji zgięcia tułowia do przodu. O rozwoju schorzenia mogą świadczyć idiopatyczne, ostre zapalenia trzustki.

Przeczytaj także: https://diag.pl/pacjent/artykuly/kamica-zolciowa-przyczyny-i-objawy-jak-wykryc-kamienie-w-woreczku-zolciowym/

Dyskineza dróg żółciowych – badania

Pojawiające się objawy dyskinezy dróg żółciowych wymagają konsultacji lekarskiej. Po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem, specjalista przeprowadza badanie fizykalne.

Dodatkowo zwykle zleca laboratoryjne badania diagnostyczne, do których należą między innymi: stężenie bilirubiny oraz aktywność fosfatazy alkalicznej (ALP), gammaglutamylotranspeptydazy (GGTP), aminotransferazy alaninowej (AlAT) i asparaginianowej (AspAT), leucyloaminopeptydazy (LAP).

Zwykle konieczne jest przeprowadzenie badania USG jamy brzusznej, pozwalające między innymi na wykrycie nieprawidłowości w obrębie dróg żółciowych. Badaniem obrazowym o większej wartości diagnostycznej jest endosonografia (EUS) – podczas procedury, specjalista jest w stanie dokładnie ocenić kondycję dróg żółciowych i pobrać materiał do badania mikrobiologicznego oraz patomorfologicznego. Niekiedy konieczne jest przeprowadzenie tomografii komputerowej jamy brzusznej. Czasami specjalista decyduje o konieczności przeprowadzenia scyntygrafii dróg żółciowych z użyciem radioizotopu CCK.

Wykrycie dyskinezy dróg żółciowych jest trudne – przeprowadzenie badań diagnostycznych ma na celu wykluczenie innych chorób, które mogą dawać podobne objawy.

Dyskineza dróg żółciowych – leczenie

Podstawą terapii dyskinezy związanej z pęcherzykiem żółciowym jest wyeliminowanie przyczyny nieprawidłowej pracy pęcherzyka. W związku z tym lekarz może zalecić redukcję masy ciała, uregulowanie gospodarki hormonalnej, obniżenie poziomu stresu czy wyleczenie infekcji w obrębie jamy brzusznej. Aby złagodzić dolegliwości, choremu rekomenduje się przyjmowanie leków rozkurczowych. Niekiedy konieczne jest usunięcie pęcherzyka żółciowego.

Leczenie dysfunkcji zwieracza Oddiego opiera się na farmakoterapii z zastosowaniem środków wpływających na niego miorelaksacyjnie. Pomocna może być także przezskórna elektrostymulacja nerwów (TENS, ang. Transcutaneous electrical nerve stimulation) i akupunktura. W niektórych przypadkach konieczne bywa wykonanie sfinkterotomii, polegającej na  przecięciu zwieracza Oddiego. Jeśli zabieg okaże się nieskuteczny, alternatywą może być leczenie operacyjne polegające na chirurgicznej rekonstrukcji zwieracza, zwanej sfinkteroplastyką.

Dyskineza dróg żółciowych – dieta

Przy dyskinezie dróg żółciowych zalecana jest dieta lekkostrawna i uboga w tłuszcze, która ma na celu ograniczenie dolegliwości oraz poprawę funkcjonowania układu żółciowego. Posiłki powinny być spożywane regularnie, najlepiej 4–5 razy dziennie, w niewielkich porcjach. Taki sposób odżywiania sprzyja prawidłowemu wydzielaniu i odpływowi żółci, zapobiegając jej zaleganiu. Dieta powinna być oparta na potrawach gotowanych, duszonych lub pieczonych bez dodatku tłuszczu, z ograniczeniem produktów smażonych i ciężkostrawnych.

Wskazane jest unikanie tłuszczów zwierzęcych, takich jak smalec, masło czy tłuste mięsa, a w ich miejsce – w niewielkich ilościach – można stosować tłuszcze roślinne, na przykład oliwę z oliwek.

Z diety należy wykluczyć produkty wzdymające, takie jak kapusta, kalafior, fasola, cebula czy czosnek, a także ostre przyprawy, napoje gazowane, czekoladę, kawę, alkohol oraz bardzo zimne lub gorące potrawy. Wszystkie te czynniki mogą wywoływać skurcze dróg żółciowych i nasilać objawy.

Białko powinno pochodzić z lekkostrawnych źródeł, takich jak chude mięso drobiowe, ryby, jajka na miękko oraz nabiał o obniżonej zawartości tłuszczu. Należy pamiętać o odpowiednim nawodnieniu organizmu – zaleca się wypijanie około 1,5–2 litrów wody dziennie, co wspomaga przepływ żółci.

Dieta przy dyskinezie dróg żółciowych wymaga indywidualnego dostosowania do potrzeb chorego, dlatego warto obserwować reakcje organizmu na konkretne produkty i w razie potrzeby skonsultować się z dietetykiem lub lekarzem.