Oznaczenie grupy krwi jest to badanie, które wykonuje diagnosta laboratoryjny posiadający zaświadczenie upoważniające do samodzielnego wykonywania badań immunohematologicznych i autoryzacji ich wyników lub wykonuje technik analityki medycznej posiadający zaświadczenie upoważniające do samodzielnego wykonywania badań immunohematologicznych, a autoryzuje diagnosta laboratoryjny z właściwymi uprawnieniami. Co obejmuje badanie i kiedy się go wykonuje?

Co obejmuje badanie grupy krwi?

• Oznaczenie antygenów A i B układu ABO na erytrocytach, czyli krwinkach czerwonych krwi oraz jednocześnie oznaczenie naturalnych, regularnych alloprzeciwciał anty-A i anty-B układu ABO w osoczu krwi

Antygeny układu ABO są oligosacharydami, ich synteza odbywa się z udziałem glikozylotransferaz, czyli swoistych enzymów przenoszących i przyłączających odpowiednie cukry proste do oligosacharydowych łańcuchów prekursorowych. U osób z grupą krwi 0 synteza oligosacharydów kończy się na przyłączeniu L-fukozy do prekursorowego łańcucha oligosacharydowego, powodując powstanie łańcucha H. Antygen grupy krwi A powstaje poprzez przyłączenia N-acetylogalaktozaminy do łańcucha H, natomiast grupy krwi B poprzez przyłączenie D-galaktozy. Antygeny układu grupowego ABO są obecne zarówno na erytrocytach, jak i innych komórkach somatycznych oraz wydzielinach organizmu.

Stwierdzenie antygenu A na erytrocytach wyklucza obecność w osoczu przeciwciał skierowanych przeciwko temu antygenowi, czyli wyklucza obecność w surowicy przeciwciał anty-A. Analogicznie, stwierdzenie antygenu B na erytrocytach wyklucza obecność w surowicy krwi przeciwciał anty-B. Obecność w osoczu przeciwciał skierowanych przeciw antygenowi, który jest nieobecny na własnych krwinkach określane jest jako reguła Landsteinera.

Naturalne, regularne przeciwciała anty-A i anty-B w osoczu powstają po kontakcie z zewnętrznymi antygenami, z którymi układ odpornościowy pozostaje w stałym kontakcie, jak, przykładowo, antygeny drobnoustrojów. Nieustający kontakt z takimi antygenami podtrzymuje obecność swoistych dla nich przeciwciał. Czynnikiem powodującym ich naturalną selekcję jest rodzaj posiadanego antygenu komórkowego A i/lub B. Stężenie tych przeciwciał zmienia się w ciągu życia, u noworodków są nieobecne, pojawiają się około 3-4. miesiąca życia. Antygeny grup ABO powstają średnio w 5-6. tygodniu życia płodowego, choć formę dojrzałą uzyskują w okresie 6-18 miesięcy po urodzeniu. W wyniku pewnych procedur medycznych może dojść do stymulacji alloprzeciwciał, które powstają w wyniku immunizacji po przetoczeniu krwi niezgodnej grupowo. 

• Oznaczenie antygenu D z układu Rh na erytrocytach

Antygen RhD jest integralnym białkiem transmembranowym, występującym wyłącznie na erytrocytach. Budujący go polipeptydy zakotwiczają się wewnątrz erytrocytu, przebijają błonę komórkową i posiadają fragmenty zewnętrzne stanowiące miejsce wiązania dla przeciwciał. Pojawia się w pierwszych tygodniach życia płodowego. Antygen D jest najbardziej immunogennym antygenem w układzie Rh i dlatego jest oznaczany w badaniu grupy krwi wraz z antygenami układu ABO. Immunogenność oznacza zdolność antygenu do wywoływania reakcji układu odpornościowego, w tym do indukcji swoistych przeciwciał. 

ANTYGEN D NA KRWINKACH CZERWONYCH	WYNIK BADANIA PACJENTA
OBECNY	RhD+ (dodatni)
OBECNY	RhD- (ujemny) słaba ekspresja antygenu D
NIEOBECNY	RhD- (ujemny)

Sytuacja, w której pacjent otrzymuje wynik RhD- (ujemny) ze słabą ekspresją antygenu D, oznacza, że podczas badania odczytano słabą reakcję krwinek z odczynnikiem anty-D. W transfuzjologii stosuje się zasadę, zgodnie z którą pacjent z takim wynikiem, będąc biorcą krwi, traktowany jest jako biorca RhD- (ujemny). Kobiety w ciąży ze słabym antygenem RhD oznacza się jako RhD- (ujemne) i poddaje profilaktyce anty-RhD. Osoba RhD- (ujemny) – słaba ekspresja antygenu D – oddająca krew w punkcie krwiodawstwa, jest klasyfikowana jako dawca RhD+ (dodatni).

Obecnie znanych jest ponad 50 antygenów układu Rh. Poza antygenem D najważniejsze w immunologii transfuzjologicznej są antygeny: C, c, E, e.

• Badanie na obecność nieregularnych przeciwciał (alloprzeciwciał) w osoczu skierowanych do antygenów krwinek czerwonych

PRZECIWCIAŁA ODPORNOŚCIOWE W OSOCZU	WYNIK BADANIA PACJENTA
OBECNE	Wykryto alloprzeciwciała skierowanych przeciwko antygenom krwinek czerwonych. Wskazana identyfikacja.
NIEOBECNE	Alloprzeciwciał skierowanych przeciwko antygenom krwinek czerwonych nie wykryto.

Alloimmunizacja to proces, w którym układ odpornościowy wytwarza przeciwciała (tzw. alloprzciwciała) przeciwko antygenom osobnika tego samego gatunku (powoduje one np. reakcję odrzucania przeszczepu). Do alloimmunizacji krwinkami czerwonymi dochodzi w życiu płodowym, gdy układ odpornościowy matki wytwarza przeciwciała skierowanych przeciwko antygenom krwinek czerwonych płodu. Występuje wówczas tzw. konflikt serologiczny, inaczej konflikt matczyno-płodowy. Alloimmunizacja u ludzi odgrywa istotną rolę w dziedzinach takich jak transfuzjologia, ginekologia i transplantologia. 

Do alloimmunizacji może dochodzić w organizmie: 

• po kontakcie z krwinkami czerwonymi dawcy krwi podczas transfuzji; 
• po kontakcie z krwinkami czerwonymi płodu podczas ciąży i porodu – kiedy matka wytwarza przeciwciała odpornościowe skierowane przeciwko antygenom obecnym na krwinkach dziecka, odziedziczonym od ojca;
• po poprzedniej ciąży,
• po przeszczepach narządów i tkanek.

Identyfikacja przeciwciał w badaniu przeglądowym w pracowni immunologii transfuzjologicznej wymaga określenia, ich rodzaju znaczenia klinicznego. Najczęściej alloprzeciwciała odpornościowe formują się przeciwko antygenom grup krwi, takim jak antygeny układu Rh (D, C, c, E, e), Kell, Kidd, Duffy. Główne antygeny układów Kell, Kidd i Duffy mają podobne znaczenie kliniczne, a przeciwciała przeciwko nim skierowane mają charakter odpornościowy. Alloprzeciwciała stanowią potencjalne zagrożenie wystąpienia reakcji poprzetoczeniowej o różnym przebiegu i nasileniu u biorców krwi po transfuzji składnika krwi, a także wystąpienia choroby hemolitycznej płodu i noworodka. 

Niepotwierdzony i potwierdzony wynik grupy krwi

Niepotwierdzony wynik grupy krwi otrzymuje pacjent po jednorazowym wykonaniu badania grupy krwi. Potwierdzonym wynikiem oznaczanie grupy krwi jest wyłącznie wynik oparty na dwóch badaniach. Badania muszą być wykonane w dwóch próbkach krwi; każdorazowo zidentyfikowanego; z udokumentowanymi dwiema różnymi godzinami pobrania próbki, z dwóch różnych miejsc wkłucia. Uzyskanie w obydwu badaniach jednakowych wyników pozwala na wydanie potwierdzonego wyniku grupy krwi.

Badanie grupy krwi można wykonać zarówno na podstawie skierowania od lekarza, jak i prywatnie. W przypadku, gdy pacjent decyduje się na badanie prywatne i chce uzyskać wynik potwierdzony grupy krwi, powinien poinformować o tym personel punktu pobrań oraz wykonać dwa badania grupy krwi – grupa krwi i Rh. Pierwszy wynik będzie wynikiem niepotwierdzonym, a drugi potwierdzonym.

Za potwierdzony wynik grupy krwi uznaje się: 

• Oryginalny potwierdzony wynik badania grupy krwi z pieczątką pracowni, w której badania wykonano oraz z pieczątkami i podpisami osób uprawnionych do ich wykonania i autoryzacji;
• Wynik badania grupy krwi wpisany w karcie grupy krwi (Karta Identyfikacyjna Grupy Krwi) – Grupa krwi z kartą identyfikacyjną (2 oznaczenia) – potwierdzona, ważny łącznie z dokumentem tożsamości ze zdjęciem;
• Wynik wpisany do legitymacji służbowej żołnierzy zawodowych. 

Kiedy i dlaczego należy oznaczyć grupę krwi?

Badanie grupy krwi jest zlecane przed planowanym pobytem w szpitalu, a w przypadku nagłej hospitalizacji wykonywane jest na zlecenie lekarza, często już momencie przyjmowania pacjenta na oddział szpitalny. Potwierdzony wynik grupy krwi jest podstawą do zamówienia dla pacjenta składników krwi takich jak: Koncentrat Krwinek Czerwonych, Koncentrat Krwinek Płytkowych, Osocze Świeżo Mrożone.

W przypadku przetaczania Osocza Świeżo Mrożonego, czyli, gdy do układu krwionośnego biorcy wprowadzane jest osocze dawcy, próba zgodności nie jest wykonywana. Podstawą do przetoczenia jest potwierdzony wynik grupy krwi biorcy. Przetaczane osocze dawcy jest zgodne, gdy nie zawiera przeciwciał skierowanych przeciwko antygenom obecnym na krwinkach biorcy. 

W przypadku konieczności transfuzji Koncentratu Krwinek Czerwonych przed podaniem składnika krwi wykonywana jest próba zgodności. 

Stosowanie krwi oraz jej składników jest powszechne:

• w medycynie ratunkowej (leczenie wstrząsu pokrwotocznego, transfuzja w przypadku dużej utraty krwi, na przykład, w wypadku komunikacyjnym); 
• w chirurgii ogólnej i urazowej (uzupełnienie utraty krwi podczas operacji i zabiegów); 
• w hematologii (terapia niedokrwistości, leukopenii, zaburzeń krzepnięcia);
• w przypadku leczenia różnych schorzeń (choroby nowotworowe, posocznica,
  uszkodzenie wątroby).

Powikłania po transfuzji składnika krwi, czyli reakcje poprzetoczeniowe, mogą wystąpić w różnych formach. W zależności od momentu pojawienia się objawów, wyróżniamy wczesne reakcje poprzetoczeniowe, które ujawniają się podczas przetaczania lub do 24 godzin po nim. Z kolei, o opóźnionych reakcjach poprzetoczeniowych mówimy, gdy objawy występują po upływie 24 godzin, a nawet po kilku dniach, tygodniach, miesiącach lub latach od momentu transfuzji.

Zakres powikłań poprzetoczeniowych może być różny, obejmując zarówno reakcje łagodne, jak i ciężkie. Do ciężkich powikłań poprzetoczeniowych zaliczamy:

• reakcję hemolityczną, charakteryzującą się przyspieszonym niszczeniem krwinek czerwonych;
• poprzetoczeniową skazę małopłytkową;
• poprzetoczeniową reakcję przeszczep przeciwko gospodarzowi;
• ostrą poprzetoczeniową niewydolność płuc (TRALI, ang. Transfusion-related acute lung injury);
• zaburzenia krążenia;
• reakcję anafilaktyczną;
• posocznicę;
• wstrząs septyczny. 

Reakcja poprzetoczeniowa wystąpi natychmiast po przetoczeniu krwi niezgodnej w układzie ABO. Dochodzi wtedy do ostrej, natychmiastowej hemolizy wewnątrznaczyniowej. Hemoliza, czyli niszczenie krwinek czerwonych, następuje w procesie wewnątrznaczyniowym i zewnątrznaczyniowym, z widoczną dużą przewagą jednego procesu. W obu przypadkach dochodzi do indukcji reakcji zapalnej i niebezpiecznych objawów klinicznych. Podstawowym wskaźnikiem w sytuacji przetoczenia krwi niezgodnej w układzie ABO jest hemoglobinemia (zwiększone stężenie hemoglobiny w osoczu krwi) i hemoglobinuria (pojawienie się hemoglobiny w moczu). Hemoglobina uwolniona do krążenia jest cytotoksyczna, wpływa na adhezję i agregację krwinek płytkowych i na zapalenie naczyń krwionośnych. Wiążąc tlenek azotu, ogranicza ona możliwość rozszerzania naczyń krwionośnych i dowóz tlenu do tkanek oraz powoduje wzrost ciśnienia krwi. Nasilenie reakcji zapalnych może prowadzić do reakcji anafilaktycznej, nawet do wstrząsu.

Karta identyfikacyjna grupy krwi

Karta identyfikacyjna grupy krwi jest uznawana za potwierdzony wynik grupy krwi. Dokument ten umożliwia ratownikom medycznym ustalenie grupy krwi ofiar wypadków. Dzięki niej można szybko przeprowadzić procedurę zamawiania odpowiedniego składnika krwi i przeprowadzić transfuzję krwi bez konieczności wykonywania czasochłonnego laboratoryjnego określania grupy krwi (próba zgodności musi być wykonywana zawsze w przypadku konieczności przetoczenia Koncentratu Krwinek Czerwonych).

Badanie grupy krwi może być wykonane prywatnie, bez skierowania lekarza, jeśli pacjent chce poznać swoją grupę krwi lub chce sprawdzić grupę krwi dziecka. 

Często badanie grupy krwi wykonywane jest przed planowanym zabiegiem, operacją. Czasem powodem jest chęć posiadania ważnego dokumentu z potwierdzonym wynikiem grupy krwi w celu przyspieszenia ewentualnej akcji ratunkowej i w razie konieczności pilnej transfuzji krwi. Wtedy wskazane jest, by pacjent poinformował o tym personel na punkcie pobrań. Propozycją w takiej sytuacji będzie Karta Identyfikacyjna Grupy Krwi, która jest trwała i zachowuje ważność przez całe życie. Należy jednak pamiętać, że ważna jest razem z dokumentem tożsamości i trzeba zawsze mieć ją przy sobie, na przykład w portfelu. Jest to dobre rozwiązanie dla osób, które przewidują wielokrotne pobyty w szpitalu, dla zawodowych kierowców, czy dla motocyklistów.

Karta identyfikacyjna grupy krwi jest wystawiana dzieciom powyżej 2. roku życia (ze względu na dojrzałość antygenów układu ABO), które posiadają dokument tożsamości ze zdjęciem (np. paszport, dowód osobisty czasowy). 

Badanie grupy krwi należy wykonać zgodnie ze schematem badań kobiet w ciąży w 10 tyg. ciąży.
U kobiet w ciąży wykonywane jest w kolejnych tygodniach ciąży badanie przeciwciał odpornościowych (dawniej test Coombsa), zgodnie ze schematem i zaleceniami lekarza. Jest to profilaktyka konfliktu serologicznego.

Przeciwciała odpornościowe (dawniej test Coombsa)

Przeciwciała odpornościowe (dawniej t. Coombsa) jest to badanie wykonywane w ciąży: w 10 tyg. ciąży jako element badania grupy krwi, a jako osobne badanie w 21-26 tyg. ciąży oraz w 27-32 tyg. ciąży oraz według wskazań lekarza. 

W czasie ciąży organizm kobiety ma stały kontakt z organizmem dziecka, którego komórki mogą posiadać antygeny nieobecne na jej komórkach. Są nimi antygeny odziedziczone po ojcu. Dotyczy to również krwinek. Taka sytuacja określana jest jako niezgodność serologiczna. W przypadku, gdy matka wytwarza przeciwciała skierowane przeciwko tym antygenom pojawia się konflikt matczyno-płodowy. 

Jeśli na wyniku badania grupy krwi kobiety jest informacja, że jest ona RhD- (ujemna), to w przypadku, kiedy dziecko odziedziczy antygen D po ojcu, czyli będzie RhD+ (dodatnie), może ona wytworzyć przeciwciała anty-D przeciwko antygenom D krwinek czerwonych dziecka.

W badaniu P/c. odpornościowe (dawniej t. Coombsa) stwierdzamy obecność lub brak przeciwciał dla antygenów różnych układów grupowych krwinek czerwonych, jednak tylko w przypadku konfliktu w zakresie antygenu D układu Rh możliwa jest profilaktyka. W takim przypadku u matki stosowany jest preparat immunoglobuliny anty-RhD.

Przeciwciała matki dla antygenów obecnych na krwinkach czerwonych płodu są odpowiedzialne za chorobę hemolityczną płodu/noworodka (ChHPN). Należą do nich wspomniane powyżej przeciwciała anty-D, ale także inne przeciwciała dla antygenów układu Rh (na przykład c, C, e, E, Ce); przeciwciała skierowane do antygenów układu Kell (anty-K, anty-k, anty-Kp^a i inne); przeciwciała dla antygenów innych układów grupowych (anty-Fy^a, -Jk^a, -S, -s, -M). 

W przypadku gdy przeciwciała matki skierowane są przeciwko antygenom płytek płodu dochodzi do rozwoju alloimmunologicznej małopłytkowości płodu/noworodka (AIMPN). Jeżeli natomiast konflikt serologiczny matczyno-płodowy dotyczy antygenów na granulocytach, to powstałe przeciwciała prowadzą do alloimmunologicznej granulocytopenii noworodka (AIGN).

Próba zgodności serologicznej

	Grupa krwi dawcy Koncentratu Krwinek Czerwonych
Grupa krwi biorcy		O RhD+	O RhD-	A RhD+	A RhD-	B RhD+	B RhD-	AB RhD+	AB RhD-
	O RhD+	Zgodna	Zgodna	Niezgodna	Niezgodna	Niezgodna	Niezgodna	Niezgodna	Niezgodna
	O RhD-	Niezgodna	Zgodna	Niezgodna	Niezgodna	Niezgodna	Niezgodna	Niezgodna	Niezgodna
	A RhD+	Zgodna	Zgodna	Zgodna	Zgodna	Niezgodna	Niezgodna	Niezgodna	Niezgodna
	A RhD-	Niezgodna	Zgodna	Niezgodna	Zgodna	Niezgodna	Niezgodna	Niezgodna	Niezgodna
	B RhD+	Zgodna	Zgodna	Niezgodna	Niezgodna	Zgodna	Zgodna	Niezgodna	Niezgodna
	B RhD-	Niezgodna	Zgodna	Niezgodna	Niezgodna	Niezgodna	Zgodna	Niezgodna	Niezgodna
	AB RhD+	Zgodna	Zgodna	Zgodna	Zgodna	Zgodna	Zgodna	Zgodna	Zgodna
	AB RhD-	Niezgodna	Zgodna	Niezgodna	Zgodna	Niezgodna	Zgodna	Niezgodna	Zgodna

Badanie próba zgodności serologicznej dawcy i biorcy przed przetoczeniem to badanie wykonywane przed podaniem składnika krwi od dawcy krwi (Koncentratu Krwinek Czerwonych – KKCz). Podczas tego badania wykonywane jest oznaczenie antygenów A, B i D, oznaczenie przeciwciał regularnych anty-A i anty-B oraz przeciwciał odpornościowych u biorcy; oznaczenie antygenów A, B i D z próbki składnika krwi od dawcy oraz próba krzyżowa. Grupa krwi składnika krwi od dawcy musi być zgodna w zakresie antygenów układu ABO i antygenu D układu Rh z grupą krwi biorcy, który ma tę krew otrzymać. Jeżeli obecnie lub w przeszłości wykryto u biorcy krwi przeciwciała odpornościowe, to podawany składnik krwi nie może zawierać na krwinkach antygenu reagującego z tymi przeciwciałami. 

Dodatkowo, dla pacjentów, którzy obecnie lub w przeszłości, wytworzyli alloprzeciwciała odpornościowe dobiera się krew zgodną fenotypowo w układzie Rh (C, c, E, e) i antygenie K z układu Kell. Dziewczynkom i kobietom w wieku rozrodczym, w przypadku konieczności transfuzji, dobiera się zawsze składnik krwi bez antygenu K z układu Kell. Są serologiczne zasady przetaczania Koncentratu Krwinek Czerwonych konieczne dla bezpieczeństwa transfuzji krwi.

Pierwszą serologiczną zasadą przetaczania Koncentratu Krwinek Czerwonych jest zgodność w układzie ABO. Zgodny składnik krwi nie musi być identyczny (jednoimienny) z krwią biorcy. Krew niejednoimienna także może być zgodna z grupą krwi biorcy, pod warunkiem, że przetaczane krwinki dawcy nie zawierają antygenów, przeciwko którym skierowane są regularne przeciwciała obecne w osoczu biorcy. 

W przypadku pilnej transfuzji, lekarz może podjąć decyzję o przetoczeniu KKCz zgodnych w układzie ABO i RhD, przed wykonaniem próby zgodności, na podstawie potwierdzonego wyniku grupy krwi biorcy. W przypadku braku potwierdzonego wyniku grupy krwi, lekarz podejmuje decyzję o przetoczeniu KKCz grupy O RhD- (ujemny). W przypadku pacjentów z alloprzeciwciałami anty-D, dziewczynek oraz kobiet w wieku rozrodczym – KKCz grupy O RhD- (ujemny), K ujemny. Po wydaniu KKCz do pilnego przetoczenia, pracownia immunologii transfuzjologicznej niezwłocznie przystępuje do oznaczania grupy krwi, w przypadku jej braku oraz do wykonania próby zgodności. Jeżeli wynik próby zgodności wskazuje na niezgodność, pracownia niezwłocznie powiadamia o tym lekarza prowadzącego leczenie w celu przerwania transfuzji. Do dalszych przetoczeń należy kwalifikować krew i jej składniki, zgodne z biorcą w układzie ABO i RhD. 

Przygotowanie do badania i uzyskanie wyniku badania grupy krwi

Pacjent, który chce wykonać badanie grupy krwi prywatnie, z własnej inicjatywy, musi wypełnić zlecenie na badanie grupy krwi w punkcie pobrań. Zlecenie serologiczne na badanie grupy krwi musi zawierać odpowiednie dane: imię i nazwisko pacjenta, pesel, płeć, datę i godzinę pobrania próbki krwi, podpis osoby pobierającej, podpis lekarza wystawiającego zlecenie lub podpis pacjenta. Do punktu pobrań, pacjent zgłasza się z dokumentem tożsamości – dowodem osobistym lub paszportem zapewniającym indentyfikację tożsamości. W przypadku gdy pacjent chce wykonać badania i otrzymać Kartę Identyfikacyjną Grupy Krwi, konieczne jest podanie większej ilości danych, jak numer i seria dowodu osobistego, data i miejsce urodzenia, imiona rodziców. 

Czas oczekiwania na wynik lub wydanie Karty Identyfikacyjnej Grupy Krwi zależy od laboratorium i może nieznacznie się różnić. Zazwyczaj wynik badania grupy krwi odbiera się w formie papierowej, osobiście, z dokumentem tożsamości, następnego dnia w godzinach odbioru wyników badań.

Grupa krwi – ciekawostki

Dziecko dziedziczy grupę krwi po rodzicach, zgodnie z prawem Mendla. Istnieją trzy allele, które odpowiadają za grupę krwi w układzie AB0: A, B, 0. Dziecko dziedziczy od rodziców po jednej z wersji genów (czyli wspomnianych alleli). Allele A i B są dominujące, natomiast allel 0 jest recesywny. Każdy człowiek ma dwa allele warunkujące grupę krwi – jeden od matki, drugi od ojca. Allele dominujące (jak sama nazwa wskazuje) przeważają nad allelem recesywnym. Oznacza to, że jeśli człowiek ma dwa allele – dominujący i recesywny, to jego grupa krwi będzie zgodna z allelem dominującym. Natomiast allele dominujące są względem siebie równorzędne. 

• osoby mające alelle: A 0 oraz A A mają grupę krwi A
• osoby mające allele: B 0 oraz B B mają grupę krwi B
• osoby mające allele: A B mają grupę krwi AB
• osoby mające allele: 0 0 mają grupę krwi 0

Rodzice posiadający grupę krwi 0 mogą więć mieć potomstwo wyłącznie z grupą krwi 0. Natomiast w przypadku, gdy jeden z rodziców posiada grupę krwi A, a drugi grupę krwi B, istnieje możliwość, że ich dzieci mogą mieć każdą z grup krwi.

Dziedziczenie grupy krwi w układzie Rh odbywa się na podobnej zasadzie jak w układzie AB0. Obecność antygenu D na krwinkach oznacza grupę krwi RhD+ (dodatnią). Allel D, warunkujący grupę krwi RhD+(dodatnią), jest dominujący wobec braku antygenu D na krwinkach (oznaczane jako d) warunkującego grupę krwi RhD- (ujemną). Każdy z rodziców przekazuje dziecku jeden allel. Oznacza to, że jeśli oboje rodzice mają grupy krwi RhD+ lub jedno z rodziców ma grupę krwi RhD-, to dziecko może mieć zarówno grupę krwi RhD+, jak i RhD-. Natomiast jeśli oboje rodzice mają grupę krwi RhD-, to dziecko będzie miało grupę krwi RhD-.

W Polsce najczęstszą grupą krwi jest A RhD+, najrzadszą natomiast AB RhD-.

Podsumowanie 

Każdy człowiek posiada określoną grupę krwi. Oznacza to obecność określonych antygenów, czyli cząstek zdolnych do łączenia się ze swoistymi przeciwciałami, na powierzchni krwinek czerwonych lub ich brak. Najczęściej występującą w Polsce grupą krwi jest grupa ARhD+ (dodatnia) – 32% Polaków posiada na swoich krwinkach czerwonych antygeny A układu ABO oraz antygeny D układu Rh, a w osoczu krwi przeciwciała anty-B.

Znajomość własnej grupy krwi może uratować życie, jednak wyłącznie posiadanie przy sobie odpowiedniego dokumentu potwierdzającego grupę krwi jest wiarygodne dla lekarzy, diagnostów laboratoryjnych i pielęgniarek. 

Badanie grupy krwi jest proste, szybkie. W uzasadnionych sytuacjach jest zlecane przez lekarzy, ale każdy może je wykonać prywatnie.

Mgr Małgorzata Szpak-Czudaj