Badanie grupy krwi - jak i kiedy oznacza się grupę?

Badanie grupy krwi najczęściej wykonuje się przed planowanymi zabiegami chirurgicznymi, u par planujących ciążę lub już spodziewających się dziecka, a także dla potrzeb ustalenia ojcostwa. Często również po to, aby dobrać odpowiedniego dawcę krwi w przypadku koniecznej transfuzji w przyszłości. Część osób poddaje się temu badaniu, w nadziei, że ułatwi ewentualną akcję ratunkową w sytuacji wymagającej nagłej przetoczenia krwi, część  ze zwykłej ciekawości.

U osób zdrowych, które nie posiadają dokumentu potwierdzającego grupę krwi, takie badanie wykonuje się w celu wpisania danych do dokumentacji medycznej. Ile czeka się na określenie grupy krwi? W przypadku konieczności przeprowadzenia nagłego zabiegu chirurgicznego (np. po wypadku) grupę krwi określa się tak szybko, jak to tylko możliwe, aby mieć jednoznaczną i potwierdzoną informację w przypadku konieczności przetoczenia. W planowanych zabiegach chirurgicznych oznaczenie grupy krwi zlecane jest w ramach przygotowania i niekiedy wykonywane równolegle ze sprawdzeniem poziomu przeciwciał swoistych dla wirusa zapalenia wątroby typu B (HBV), pomocnym przy zweryfikowaniu konieczności powtórzenia szczepienia przeciw zapaleniu wątroby typu B (WZW B).  Czas oczekiwania na wynik badania grupy krwi wynosi wówczas do kilku dni roboczych.

Jeśli celem badania jest dobranie odpowiedniego dawcy, istotna będzie zgodność w zakresie grupy krwi pomiędzy dawcą a biorcą oraz częściowa zgodność Rh – bardzo rzadko dopuszczane jest odstępstwo od tej reguły. Przy oznaczaniu grupy krwi bezpośrednio przed transfuzją przeprowadzane jest dodatkowe badanie – tzw. próba krzyżowa, polegająca na zmieszaniu próbki jednostki krwi przeznaczonej do przetoczenia i próbki krwi biorcy. Próba krzyżowa pozwala sprawdzić, czy we krwi biorcy nie znajdują  się przeciwciała, które mogłyby reagować z białkami znajdującymi się we krwi dawcy. Badanie takie zwiększa bezpieczeństwo przetaczania krwi w określonym przypadku dawca-biorca.

Badanie grupy krwi – układ AB0 i układ Rh

O tym, czy mamy grupę krwi A, B, AB czy 0, decydują białka, które znajdują się na krwinkach czerwonych (erytrocytach). Na ich powierzchni może być obecna jeszcze inna cząsteczka – białko D, które stanowi czynnik Rh. Jego obecność daje określenie grupy krwi jako Rh dodatniej, a jego brak – jako Rh ujemnej.

Warto znać swoją grupę krwi. Pobranie krwi w celu oznaczenia grupy krwi wykonywane jest we wszystkich punktach pobrań, lecz samo oznaczenie wymaga personelu posiadającego odpowiednie uprawnienia. Badanie nie wymaga skierowania od lekarza. Do badania nie jest konieczne żadne specjalne przygotowanie, nie trzeba też być na czczo. Osoby wykazujące skłonności do krwawień i występowania wybroczyn powinny poinformować o tym fakcie osobę pobierającą krew. Pobieranie krwi w celu oznaczenia grupy nie różni się niczym od pobierania próbki w celu wykonania, np.  morfologii. Dawniej, aby zapobiec występowaniu wylewu podskórnego lub krwawienia po pobraniu próbki, zalecało się zgięcie ręki w łokciu. Dziś już wiadomo, że należy tego unikać. Właściwe postępowanie po pobraniu krwi to przyciskanie jałowego gazika w miejscu wkłucia przez 2–5 minut z wyprostowaną w łokciu ręką.

Wiarygodny dokument z grupą krwi – co to takiego?

Wiedza o tym, jaką mamy grupę krwi, jest krytyczna w sytuacjach, o których pisaliśmy powyżej. Potwierdzonym wynikiem grupy krwi nazywamy wynik, który oparty jest na dwóch oznaczeniach, wykonanych z dwóch próbek krwi pobranych od tego samego pacjenta w różnym czasie.

Jedynymi respektowanymi przez lekarzy dokumentami potwierdzającymi grupę krwi są: wynik badania laboratoryjnego z pieczątką pracowni, która wykonała test (jeżeli wynik pochodzi z badania jednej próbki jest „niepotwierdzonym wynikiem grupy krwi”, a lekarz zleca wykonanie drugiego oznaczenia; dwa zgodne wyniki badań lub wynik zawierający wpisy o dwóch zgodnych oznaczeniach uznaje się za potwierdzony), identyfikacyjna karta grupy krwi (2 oznaczenia), potocznie zwana krewkartą lub KIGK – Karta Identyfikacyjna GRUPY KRWI (karta ważna jest tylko łącznie z dokumentem tożsamości) oraz wynik wpisany w legitymacji służbowej żołnierzy zawodowych. Zwykła kartka noszona w portfelu czy też informacja zapisana w telefonie lub w kalendarzu nie stanowią wiarygodnego źródła informacji dla personelu medycznego. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia, Legitymacja Honorowego Dawcy Krwi także nie jest wiarygodnym wynikiem grupy krwi (choć kiedyś była za taki uznawana).

Dlaczego warto posiadać Kartę Identyfikacyjną Grupy Krwi (KIGK)?

• Karta pozwala skrócić czas oczekiwania na transfuzję (pomija się etap laboratoryjnego ustalania grupy krwi, ale próba krzyżowa wykonywana jest zawsze)
• Karta pozwala uniknąć oznaczania grupy krwi przy wielokrotnych pobytach w szpitalu
• Karta jest środkiem zapewnienia dodatkowej ochrony zdrowia i życia
• Karta jest trwała i zachowuje ważność przez całe życie