Klirens kreatyniny - co warto wiedzieć o tym badaniu?

Klirens kreatyniny to badanie oceniające wydolność nerek. Jest badaniem wymagającym od pacjenta dyscypliny i zaangażowania, ponieważ do uzyskania prawidłowego wyniku niezbędna jest rzetelnie przeprowadzona dobowa zbiórka moczu. Kiedy oznacza się klirens kreatyniny i jak przygotować się do badania?

Co to jest klirens kreatyniny?

Klirens kreatyniny służy ocenie sprawności filtracyjnej nerek, czyli ich zdolności do usuwania wraz z moczem toksycznych produktów metabolizmu. Kreatynina jest parametrem należącym do grupy najczęściej analizowanych zarówno we krwi jak i w moczu. Pochodzi z metabolizmu mięśni, a ilość wydalanej z moczem w ciągu doby kreatyniny zależy od masy mięśniowej badanego, płci, ogólnego stanu zdrowia i wieku oraz diety. Znajomość stężenia kreatyniny w moczu i surowicy, oraz ilości moczu wydalonego w ciągu doby pozwala na wyliczenie ze wzoru klirensu tej substancji, czyli ilości osocza oczyszczanego przez nerki z kreatyniny w jednostce czasu. Za istotnym w klinice znaczeniem tego parametru przemawia fakt, że jest on miarą filtracji kłębuszkowej – GFR, której spadek zawsze świadczy o malejącej liczbie czynnych nefronów i spadku wydolności narządu. Ze względu na wymagającą procedurę wykonania badania, klirens kreatyniny obecnie wykonuje się stosunkowo rzadko, a zastępuje się go szacowaniem filtracji kłębuszkowej (eGFR – estimated GFR) jedynie w oparciu o stężenie kreatyniny we krwi i dane pacjenta typu: wiek i płeć.

Klirens kreatyniny badanie

Aby obliczyć klirens kreatyniny konieczna jest znajomość stężenia kreatyniny we krwi, stężenia kreatyniny w moczu pochodzącym z dobowej zbiórki i objętość dobowej zbiórki moczu. Prawidłowy wynik klirensu kreatyniny zależy od poprawnie przeprowadzonej dobowej zbiórki moczu, co niestety okazuje się nie być łatwą dla pacjentów procedurą. Szacuje się, że nawet 1/3 dobowych zbiórek moczu jest wykonanych niepoprawnie, co przekłada się na nieprawidłowy wynik badania.

Badanie należy rozpocząć rano np. o 7.00, oddając porcję porannego moczu do toalety. Następnie przez 24 kolejne godziny, mocz należy oddawać do dużego (2-3l) pojemnika, kończąc zbiórkę dokładnie o tej samej godzinie, o której ją się zaczęło. Po zakończeniu zbiórki należy zmierzyć objętość zebranego moczu, wymieszać i odlać ok. 50 ml do pojemniczka na mocz, dostępnego do nabycia w aptece. Oddając mocz w laboratorium należy udzielić informacji o objętości oddanego moczu, wzroście i wadze ciała. Na pojemniczku na mocz lub oddzielnej kartce powinna znaleźć się informacja o godzinie rozpoczęcia i zakończenia dobowej zbiórki moczu. W dniu oddania moczu do badania pielęgniarka pobierze także krew, w celu oznaczenia w niej stężenia kreatyniny. Uwaga! Jeśli z jakiejś przyczyny w okresie 24 godzin pominięto w zbiórce nawet pojedynczą porcję moczu, zbiórkę należy przeprowadzić ponownie w innym dniu. Badanie przydatne jest w zarówno w diagnostyce upośledzenia funkcji filtracyjnej jak i w monitorowaniu choroby nerek.

Klirens kreatyniny norma

Norma (wartość referencyjna) dla klirensu kreatyniny podana jest zawsze na wyniku badania. W przypadku jego zbyt niskiej wartości wynik oflagowany jest literą „L” (Low – zbyt niski), w przypadku zbyt wysokiej – literą „H” (High – wysoki).

Klirens kreatyniny z krwi

Wyliczenie klirensu kreatyniny z samej próbki krwi nie jest możliwe. Możliwe jest natomiast oszacowanie przesączania kłębuszkowego na podstawie stężenia kreatyniny we krwi. Wykorzystuje się do tego wzory, najczęściej Cocrofta-Goulta lub MDRD, za pośrednictwem których uzyskuje się wartość tzw. eGFR. Przy badaniu stężenia kreatyniny we krwi, eGFR wyliczany jest automatycznie oraz dołączany do wyniku.