Krzywica u dzieci - przyczyny, objawy, leczenie

Krzywica, zwana inaczej chorobą angielską, to schorzenie metaboliczne, związane z zaburzeniami procesu mineralizacji kości. Krzywicę należy bezwzględnie leczyć, gdyż jej zaniedbanie może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych. Poznaj przyczyny krzywicy u dzieci oraz objawy, jakie daje choroba.

Krzywicę diagnozuje się u dzieci najczęściej w wieku pomiędzy drugim miesiącem a drugim rokiem życia, kiedy następuje proces zamknięcia nasad kości długich. Istotą choroby są nieprawidłowości związane z procesem wzrostu kości oraz ich – jak nazwa schorzenia wskazuje – krzywiznami. U osób dorosłych choroba zwana jest osteomalacją i wynika z tych samych przyczyn, które wywołują krzywicę u dzieci.

Krzywica u dzieci – przyczyny

Krzywica u dzieci najczęściej wiąże się z niedoborem witaminy D w organizmie. Sytuacja może być spowodowana zarówno niewłaściwą dietą dziecka, jak i niewystarczającą jego ekspozycją na słońce. Związek ten jest odpowiedzialny nie tylko za prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego czy nerwowego. Witamina D przede wszystkim ma znaczny wpływ na skuteczne wchłanianie w jelitach wapnia i fosforu oraz zmniejszenie ich wydalania wraz z moczem. Trzeba pamiętać, że to właśnie te pierwiastki odpowiedzialne są za mocne i zdrowe kości. Jeśli w organizmie brakuje witaminy D, zaburzony zostaje proces mineralizacji kośćca, który ulega osłabieniu, staje się delikatny i podatny na złamania.

Kolejną przyczyną krzywicy u dzieci może być dieta uboga w wapń. Trzeba wyraźnie zaznaczyć, iż nadmiar fosforu również wpływa na rozwój krzywicy, ponieważ jego nadmiarowa podaż hamuje wchłanianie wapnia.

Należy pamiętać, że na chorobę w sposób szczególny narażone są dzieci urodzone przedwcześnie oraz bliźnięta, ponieważ w ich organizmie przed porodem zgromadzona jest zwykle niewystarczająca ilość witaminy D.

Krzywicę mogą również wywoływać choroby polegające na zaburzeniach wchłaniania jelitowego (np. schorzenia metaboliczne związane z przyswajaniem tłuszczów), dysfunkcje nerek oraz trwające długi czas całkowite żywienie pozajelitowe dziecka.

Wczesna krzywica u dzieci – objawy

Krzywica u dzieci może mieć różny charakter, a nasilenie objawów zależy od stopnia niedoboru składników, które budują kościec. Symptomy miewają charakter przejściowy, ale jeśli są bagatelizowane, choroba nabiera tempa.

Pierwszym zwiastunem schorzenia może być problem z wydalaniem stolca, pocenie się główki (zwłaszcza w trakcie snu oraz karmienia) i zaburzenia nastroju pacjenta.

U chorego dziecka często obserwuje się późne lub nietypowe ząbkowanie. Krzywica u dzieci może pociągać ze sobą spadek siły mięśniowej, obniżenie odporności na zakażenia drobnoustrojami oraz problemy z niedokrwistością.

Krzywica u dzieci – objawy kostne

Typowe dla krzywicy u dzieci są deformacje kośćca, które można wyraźnie zauważyć lub wyczuć przez skórę. Objawem postępującego schorzenia jest przede wszystkim powiększenie ciemiączek, wydłużony czas ich zrastania się u niemowlęcia, spłaszczenie potylicy (tylna część czaszki) oraz wyraźnie wyczuwalne guzki na czole.

Obwód klatki piersiowej chorego dziecka często jest mniejszy niż u dzieci zdrowych, występują charakterystyczne zgrubienia żeber w miejscu połączenia chrząstki z kością. Dodatkowo pojawić się może zniekształcenie miednicy oraz uwypuklenie w lędźwiowej części kręgosłupa (kształtem przypomina ono garb). Krzywica u dzieci często powoduje tzw. bransolety krzywicze, które objawiają się pogrubieniem przynasad kości długich oraz ich połączeń kostno-chrzęstnych. Bywa, że mali pacjenci cierpią na płaskostopie.

Krzywica nóg u dzieci

Krzywica u dzieci charakteryzuje się łukowato wygiętymi nogami – kończyny wyglądają, jakby uginały się pod wpływem ciężaru dziecka. Bywa, że kolana „uciekają” do wewnątrz (kolana koślawe) lub są nadmiernie rozstawione na zewnątrz (kolana szpotawe).

Krzywica u dzieci – diagnostyka

Objawy krzywicy u dzieci są dość specyficzne i pediatra podczas wizyty kontrolnej jest w stanie bez problemu zauważyć symptomy choroby. Dla pewności może zlecić wykonanie badań z zakresu diagnostyki laboratoryjnej, obejmujące stężenie witaminy D oraz ocenę gospodarki wapniowo-fosforanowej pacjenta. Bywa, że lekarz zaproponuje także przeprowadzenie badania obrazowego, jakim jest RTG.

Krzywica u dzieci – leczenie

Leczenie krzywicy jest niezbędne. Prawidłowo dobrana oraz stosowana terapia skutecznie zatrzymuje rozwój choroby, zapobiega dalszym zniekształceniom szkieletowym, gwarantując dziecku prawidłowy rozwój oraz motorykę.

Terapia krzywicy polega głównie na suplementacji witaminy D, mającej na celu uzupełnienie jej niedoboru w organizmie. Ważne, aby przyjmowanie preparatu było regularne, a jego ilość została ściśle ustalona przez pediatrę – niemożliwe jest podanie uderzeniowej dawki witaminy D, ponieważ taka sytuacja spowodowałaby więcej szkody, niż pożytku. Co ważne, witaminę D należy spożywać w towarzystwie tłuszczów, gdyż są one niezbędne do jej rozpuszczenia. Leczenie krzywicy u dziecka obejmuje także jego regularną ekspozycję na promienie słoneczne.

Jeśli problem tkwi w nieprawidłowej diecie, ubogiej w wapń, leczenie krzywicy uwzględnia spożywanie produktów bogatych w ten pierwiastek.

Trzeba zaznaczyć, że chociaż pierwsze efekty terapii pojawiają się dość szybko, to leczenie krzywicy u dziecka jest procesem długotrwałym. Dlatego trzeba uzbroić się w cierpliwość i czekać na zadowalające efekty terapii.

Czy krzywica u dzieci jest uleczalna?

Na szczęście krzywica u dzieci to choroba, której rozwój można skutecznie powstrzymać. Terapia obejmuje suplementację witaminową, prawidłową dietę oraz ścisłą współpracę rodziców dziecka z lekarzem.

Jak zapobiegać krzywicy u dzieci?

O zdrowy kościec naszych dzieci powinniśmy dbać od pierwszych miesięcy ich życia, ponieważ we wczesnym wieku kości zmieniają nie tylko swoją długość oraz grubość, ale również intensywnie gęstnieją. Solidny szkielet kostny to stabilne „rusztowanie” dla całego ciała. Jeśli choruje, występują problemy z poruszaniem się, prawidłową postawą ciała czy podatnością na złamania.

Profilaktyka krzywicy u dzieci nie jest trudna. Przede wszystkim należy dostarczać organizmowi dziecka odpowiednią ilość witaminy D (często konieczna staje się jej suplementacja). Zaleca się spożywanie produktów zawierających witaminę D oraz wapń – odpowiedni jadłospis, adekwatny do wieku dziecka, pomoże skomponować lekarz pediatra. To ważne, aby dieta była odpowiednio zbilansowana – w przypadku np. fosforu trzeba bowiem pamiętać, że jest on konieczny w procesie mineralizacji kości, ale zbyt duża jego ilość zaburza prawidłowe wchłanianie wapnia. W takiej sytuacji kościec staje się słabszy i bardziej podatny na złamania.

Bardzo istotne jest przebywanie na słońcu, którego działanie wywołuje syntezę witaminy D w skórze. Najbezpieczniejsze są spacery przed godziną 12.00 lub późnym popołudniem. W tym czasie słońce operuje wprawdzie słabiej, ale delikatna skóra dziecka jest mniej narażona na szkodliwe i niebezpieczne oparzenia słoneczne.

Bibliografia

1. Płudowski Paweł, Tchacher Thomas,  Zakharova Irina, Czech-Kowalska Justyna, Konstantynowicz Jerzy, Postępy Nauk Medycznych, Krzywica niedoborowa – aktualne spojrzenie na epidemiologię, online: http://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2016/10/pnm_2016_760-766.pdf, dostęp: 13.10.2022.
2. Carol L. Wagner, Frank R. Greer, Prewencja krzywicy i niedoboru witaminy D u dzieci i młodzieży, online: https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/012/557/original/13-27.pdf?1473329393, dostęp: 14.10.2022.