Limfadenopatia – co to jest? 

Powiększenie węzłów chłonnych jest częstym symptomem diagnozowanym w praktyce lekarskiej, bardzo często u dzieci. Występuje nawet u 50% zdrowych dzieci w wieku 2-10 lat. Pojawienie się limfadenopatii może wskazywać zarówno na przyczynę łatwą do wyleczenia, jak zapalenie, ale też poważną chorobę układową, w tym chorobę nowotworową. Czy każdorazowo jej zaobserwowanie wymaga konsultacji lekarskiej?

Limfadenopatia – co to jest? 

Limfadenopatia oznacza nieprawidłowe powiększenie węzłów chłonnych (powyżej 1 cm) ze zmianą ich konsystencji i ilości. Jest wynikiem kumulacji komórek zapalnych lub nowotworowych w węźle chłonnym. Wyróżnia się 2 rodzaje limfadenopatii w zależności od czasu trwania:

1. Ostra – trwająca <3 miesięcy.
2. Przewlekła – trwająca >3 miesiące.

W zależności od rozległości dzieli się ją na zlokalizowaną (dotyczącą określonej grupy węzłów chłonnych) i uogólnioną (dotyczy więcej niż 3 ich niesąsiadujących grup). Inny podział różnicuje limfadenopatię w zależności od lokalizacji w organizmie:

1. limfadenopatia szyjna,
2. limfadenopatia śródpiersia,
3. limfadenopatia brzuszna,
4. limfadenopatia pachowa,
5. limfadenopatia pachwinowa,
6. limfadenopatia nadobojczykowa,

Limfadenopatia – przyczyny

W znaczącej ilości przypadków limfadenopatia wynika z toczącego się stanu zapalnego. Lokalizacja zmienionych węzłów chłonnych pozwala na określenie miejsca toczącego się procesu patologicznego i prawdopodobnej przyczyny. Zwyczajowo limfadenopatia dotyczy węzłów zlokalizowanych w pobliżu miejsca objętego chorobą. Przyczyny limfadenopatii dzieli się na infekcyjne i nieinfekcyjne.

1. Przyczyny infekcyjne:
   • Bakteryjne – choroba kociego pazura, tularemia, bruceloza, leptospiroza, zakażenia gronkowcowe i paciorkowcowe, dur brzuszny, kiła, ziarnica weneryczna pachwin, gruźlica, wrzód weneryczny.
   • Wirusowe – HIV, EBV, HPV, CMV, różyczka, WZW B, świnka, ospa półpasiec, odra, mononukleoza.
   • Grzybicze – kryptokokoza, histoplazmoza, blastomykoza.
   • Pasożytnicze – leiszmanioza, toksoplazmoza.
2. Przyczyny nieinfekcyjne:
   • Nowotwory – chłoniaki, białaczki, przerzuty guzów litych.
   • Immunologiczne – RZS, choroba posurowicza, toczeń rumieniowaty układowy, przewlekła choroba ziarniniakowa, reakcja na leki (karbamazepiny, cefalosporyny, penicyliny, fenytoina, sulfonamidy, allopurynol), zespół Sjorgena.
   • Zaburzenia wydzielania wewnętrznego – choroba Addisona, niedoczynność tarczycy.
   • Choroby spichrzeniowe – choroba Gauchera, choroba Niemanna i Picka, choroba Fabry’ego.
   • Inne przyczyny – amyloidoza, choroba Kawasaki, sarkoidoza, choroba Castelmana, zespół Churga – Straussa, zespół Kikuchi-Fujimoto, histiocytoza z komórek Langerhansa.

Limfadenopatia – objawy

Limfadenopatia to jedynie z symptom toczącego się stanu chorobowego. Samo powiększenie węzłów chłonnych nie musi dawać dodatkowych objawów. Czasem jednak towarzyszy mu tkliwość, bolesność, obrzęk, zaczerwienienie, co wraz z objawami infekcji świadczą o zakażeniu. Nocna nadpotliwość, utrata masy ciała, osłabienie, gorączka bez objawów infekcji, a także ból i twardość w okolicach kilku grup węzłów chłonnych, mogą świadczyć o procesie nowotworowym. Gdy węzły chłonne są miękkie, mogą sugerować białaczkę, miękkość w połączeniu z przelewaniem się, węzła stwierdza się w gruźlicy i promienicy. W przebiegu chorób z limfadenopatią węzły chłonne tracą swoją przesuwalność względem skóry i tkanki podskórnej, ponieważ obrzęk węzłów powoduje ich „połączenie” w grupy. 

Limfadenopatia brzuszna

Limfadenopatia brzuszna to objaw pojawiający się w obrębie węzłów chłonnych krezkowych jamy brzusznej. Jest to częste zjawisko u dzieci i młodzieży, zarówno chorych, jak i zdrowych. Przyczynami tego stanu mogą być:

• infekcje przewodu pokarmowego (jersinioza, salmonelloza),
• zapalenie żołądka i wyrostka robaczkowego, węzłów chłonnych krezkowych,
• krezkowe zapalenie jelit,
• wgłobienie jelit,
• inne: nowotwory, sarkoidoza, choroby spichrzeniowe, choroby zapalne tkanki łącznej.

Limfadenopatii brzusznej towarzyszyć mogą gorączka, bóle brzucha, tkliwości i ból żołądka, często zlokalizowany po prawej stronie, czasem wymioty i biegunki. Szczególną uwagę u dzieci powinny zwrócić utrata apetytu, zmiana nawyków żywieniowych, bezsenność, krwawy stolec.

Limfadenopatia śródpiersia

Jest to powiększenie węzłów chłonnych okolicy śródpiersia, czyli szyjnych, nadobojczykowych, pachowych. Limfadenopatia śródpiersia może towarzyszyć:

• chłoniakowi Hodgkina,
• nowotworom płuc, piersi, przełyku,
• chorobom zakaźnym – histoplazmoza, gruźlica,
• sarkoidozie.

Bardziej zaawansowana postać limfadenopatii śródpiersia objawia się kaszlem, dusznościami oraz zespołem żyły głównej górnej, co związane jest z uciskiem powiększonych węzłów chłonnych.

Limfadenopatia szyjna

Powiększenie węzłów chłonnych w obrębie szyi jest jednym z najczęściej diagnozowanych. Wynika z:

• infekcji układu oddechowego:
  • wirusowe: mononukleoza, zapalenie gardła, opryszczka, cytomegalia, świnka;
  • bakteryjne: zakażenia gronkowcowe i paciorkowcowe, angina, szkarlatyna, gruźlica, choroba kociego pazura;
• problemów z uzębieniem – próchnica, ropień okołozębowy;
• chorób tarczycy – nowotwór, niedoczynność tarczycy;
• nowotworów w obrębie głowy i szyi, białaczek, chłoniaków.

Limfadenopatii zwykle towarzyszą inne objawy, najczęściej związane z toczącym się procesem zapalnym – gorączka, zmęczenie, kaszel, bolesność i tkliwość węzłów chłonnych.

Limfadenopatia – leczenie

Limfadenopatia jest tylko objawem głównego schorzenia, a leczenie limfadenopatii polega na usunięciu przyczyny powiększenia węzłów chłonnych. Zazwyczaj wyleczenie choroby powodującej powiększenie węzłów chłonnych, sprawia, że węzeł wraca do normalnych rozmiarów. Wyjątek stanowi limfadenopatia związana z przerzutami do węzłów chłonnych. Najczęstszą przyczyną powiększenia są infekcje, stąd leczenie wiąże się z podaniem antybiotyków lub chemioterapeutyków zwalczających czynnik zakaźny. Choroby układowe wymagają farmakoterapii po konsultacji ze specjalistą. W przypadku chorób nowotworowych stosuje się leczenie operacyjne, radioterapię i chemioterapię. 

Mgr Jolanta Pawłowska