Łuszczycowe zapalenie stawów - przyczyny, leczenie, dieta

Łuszczycowe zapalenie stawów (inaczej łuszczyca stawowa) to choroba przewlekła o charakterze zapalnym. Często atakuje osoby, które cierpią na łuszczycę, choć nie jest to regułą. Jakie są objawy schorzenia? Dowiedz się więcej na temat leczenia oraz roli diety w terapii łuszczycowego zapalenia stawów.

Łuszczycowe zapalenie stawów to choroba autoagresywna, w której układ odpornościowy człowieka atakuje komórki własnego organizmu. Oznacza to, że łuszczycą stawową nie można się zakazić poprzez kontakt z chorą osobą. Czasami jej przebieg jest łagodny, bywa jednak, że schorzenie prowadzi do trwałego zniszczenia stawów, przyczyniając się do niesprawności pacjenta.

Łuszczycowe zapalenie stawów a reumatoidalne zapalenia stawów

Niestety łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) często jest mylone z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS). Choroby zwykle dają podobne objawy, dlatego niezwykle ważna jest wnikliwa diagnostyka pacjenta.

Obydwa schorzenia mają charakter autoimmunologiczny oraz atakują tkankę łączną. Obie choroby są przewlekłe i wywołują stany zapalne. Istnieje jednak kilka różnic, na bazie których można stwierdzić, na które schorzenie cierpi pacjent. Oto kilka podstawowych:

• W przypadku ŁZS we krwi nie pojawia się czynnik reumatoidalny (RF).
• Na ŁZS często cierpią osoby z rozpoznaną łuszczycą, której objawy są dostrzegalne na skórze lub płytce paznokciowej.
• Zmiany zapalne przy RZS zwykle atakują te same stawy po obu stronach ciała, przy ŁZS zmiany mogą koncertować się tylko po jednej stronie.
• RZS często objawia się guzkami reumatoidalnymi.

Więcej na ten temat znajdziemy w artykule: Łuszczyca stawów a reumatoidalne zapalenie stawów – co różni, a w czym są podobne te choroby?

Łuszczycowe zapalenie stawów – rodzaje

Łuszczycowe zapalenie stawów najczęściej dotyczy stawów międzypaliczkowych, kolanowych i skokowych. Ale nie tylko – tak naprawdę choroba może zaatakować również stawy w kręgosłupie oraz okolicy biodrowo-krzyżowej.

Wyróżnia się kilka rodzajów łuszczycowego zapalenia stawów:

• Postać niesymetryczna (ok. 70% przypadków) – charakteryzuje się tym, że zmiany zapalne występują w różnej lokalizacji (niesymetrycznie) na ciele. Na początku pojawiają się w obrębie stawów rąk i stóp.
• Postać symetryczna (ok. 15% – 20% przypadków) – stany zapalne dotyczą obu stron ciała, atakują najczęściej nadgarstki, stawy rąk, stóp oraz stawy skokowe.
• Postać osiowa (około 5% przypadków) – choroba atakuje kręgosłup i stawy krzyżowo-biodrowe.
• Postać związana z zapaleniem dystalnych stawów międzypaliczkowych (ok. 5% przypadków) – zmiany występują na końcowych stawach palców stóp oraz rąk. 
• Postać okaleczająca (ok. 5% przypadków) – najcięższy rodzaj łuszczycy stawowej, powoduje destrukcję stawów.

Łuszczycowe zapalenie stawów – przyczyny

Łuszczycowe zapalenie stawów dotyka koło 1/3 osób cierpiących na łuszczycę. Choroba atakuje głównie pacjentów pomiędzy 30. a 50. rokiem życia, choć notuje się przypadki zachorowań również u osób starszych, jak i młodszych. Przyczyny schorzenia nie są do końca znane, jednak najprawdopodobniej dużą rolę odgrywają w tym przypadku predyspozycje genetyczne (ryzyko wystąpienia łuszczycowego zapalenia stawów zwiększa antygen HLA-B27). Do powstania stanu zapalnego mogą przyczyniać się czynniki, takie jak np. przewlekły stres czy urazy mechaniczne stawów. Wcześniej przebyte zakażenia wirusowe lub bakteryjne oraz zażywanie niektórych leków również mogą zapoczątkować rozwój łuszczycowego zapalenia stawów.

Łuszczycowe zapalenie stawów – objawy

Łuszczycowe zapalenie stawów to choroba przewlekła, w przebiegu której obserwuje się etapy zaostrzeń oraz remisji. Najbardziej typowymi objawami łuszczycowego zapalenia stawów jest ich bolesność oraz zesztywnienie. Stawy zwykle są obrzęknięte, co wynika z nagromadzenia się płynów w ich obrębie. Skóra jest zaczerwieniona, a na jej powierzchni można zauważyć charakterystyczne wykwity. U pacjenta obserwuje się zniekształcenia palców oraz zmiany paznokciowe (pęknięcia, wgłębienia). Często pojawia się zapalenie przyczepów ścięgnistych, objawiające się bólem w okolicy połączenia żeber z mostkiem oraz tkliwość pięty. Część pacjentów cierpi na zapalenie spojówek. W zaawansowanym stadium choroby widoczne stają się deformacje stawów.

Warto wspomnieć, że łuszczycowe zapalenie stawów czasami przyczynia się do przyspieszonego rozwoju miażdżycy oraz problemów z mięśniem sercowym. Dlatego chorzy na łuszczycę stawową powinni być pod stałą opieką nie tylko reumatologa, ale również kardiologa.

Diagnostyka łuszczycowego zapalenia stawów

Niestety objawy łuszczycowego zapalenia stawów mylone są bardzo często z objawami reumatoidalnego zapalenia stawów, dlatego specjalista musi dokonać dokładnej diagnostyki. To ważne, ponieważ szybka i dobrze postawiona diagnoza daje szansę na powstrzymanie rozwoju choroby.

W przypadku podejrzenia łuszczycy stawowej należy udać się do lekarza – najlepiej aby był to reumatolog. W pierwszej kolejności specjalista dokonuje wywiadu na temat innych chorób autoimmunologicznych pacjenta oraz tych, które pojawiły się w jego rodzinie. W dalszej kolejności zleca badania laboratoryjne (np. OB, CRP, czynnik reumatoidalny RF, antygen HLA B27) oraz obrazowe (RTG, rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa).

Leczenie przy łuszczycowym zapaleniu stawów

Nie ma jednego lekarstwa, całkowicie leczącego łuszczycowe zapalenie stawów. Jednak istnieją metody terapeutyczne, które nie tylko łagodzą dolegliwości bólowe, ale są w stanie skutecznie zahamować stany zapalne w stawach, powstrzymując tym samym procesy zwyrodnieniowe.

W leczeniu łuszczycowego zapalenia stawów wykorzystuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne, środki modyfikujące działanie układu odpornościowego, leki biologiczne oraz iniekcje na bazie kortykosteroidów. Pomocna bywa również fizykoterapia (np. ultradźwięki, krioterapia) wsparta ćwiczeniami ruchowymi. W szczególnie ciężkich przypadkach lekarz może zadecydować o przeprowadzeniu zabiegu chirurgicznego, mającego na celu korektę lub rekonstrukcję chorego stawu. Jeśli staw jest całkowicie zniszczony, specjalista dokonuje jego wymiany na protezę.

Łuszczycowe zapalenie stawów – dieta

Bardzo istotną rolę w leczeniu łuszczycowego zapalenia stawów odgrywa dieta. Powinna być ona odpowiednio zbilansowana: z jednej strony musi zapewnić prawidłową wagę pacjenta, z drugiej dostarczać mu wszystkich niezbędnych dla zdrowia witamin i pierwiastków. Chorzy na łuszczycę stawową powinni spożywać produkty bogate w kwasy omega-3, które pomagają w łagodzeniu stanów zapalnych stawów. Znajdziemy je w tłustych rybach morskich, olejach roślinnych oraz orzechach. Dodatkowo do codziennego menu warto włączyć antyutleniacze. Zawierają je warzywa (takie jak np. marchew, bataty, dynia, warzywa liściaste, natka pietruszki czy papryka) oraz owoce (aronia, czarna porzeczka, żurawina, malina, truskawka, borówka). Bardzo ważne jest również spożywanie produktów bogatych w wapń oraz witaminę D.

Osoby cierpiące na łuszczycowe zapalenie stawów powinny unikać czerwonego mięsa oraz znacznie zredukować ilość spożywanych tłuszczów zwierzęcych. Niewskazane jest spożywanie słodkich napojów i przekąsek oraz żywności przetworzonej.

Łuszczycowe zapalenie stawów a ciąża

Łuszczyca stawowa nie przekreśla szans na macierzyństwo. Z uwagi jednak na środki farmaceutyczne, które musi przyjmować pacjentka, należy wykazać się szczególną ostrożnością. Ciąża powinna być zaplanowana, a leczenie choroby odpowiednio wcześniej zmodyfikowane. Pamiętajmy, że wiele lekarstw, które przyjmuje chora kobieta, może wpływać na powstanie wad rozwojowych dziecka.

Bibliografia

1. Guła Zofia, Korkosz Mariusz, Łuszczycowe zapalenie stawów, online: https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/63744,luszczycowe-zapalenie-stawow, dostęp: 18.10.2022.
2. Tłustochowicz Witold,  Świerkot Jerzy, Stanisławska Ewa, Łuszczycowe zapalenie stawów, Reumatologia 2016; supl. 1: 22–25.