Od 16 kwietnia 2020 roku w Polsce, w związku pandemią COVID-19, wprowadzono obowiązek zasłaniania twarzy w miejscach publicznych – maseczka ochronna na twarz, szalik lub apaszka powinny szczelnie przylegać do twarzy, zasłaniając zarówno usta, jak i nos. W przypadku maseczek wielorazowego użytku, niezbędne jest ich regularne dezynfekowanie. Koronawirus – jakie maseczki wybrać i które zapewniają najwyższą ochronę?

Czy maseczki chronią przed koronawirusem?

Na wstępie warto sobie powiedzieć, że SARS – CoV-2 jest jednym z wielu koronawirusów. Od momentu, gdy pandemia COVID-19 rozprzestrzeniła się na całym świecie, naukowcy i specjaliści z różnych dziedzin próbują określić, w jaki sposób wirus przenosi się między ludźmi, czy zwierzęta mogą przenosić zakażenie na ludzi, a także usiłują odpowiedzieć na pytanie, czy koronawirus SARS-CoV-2 utrzymuje się w powietrzu i jak długo przeżywa na różnych rodzajach powierzchni.

Badania przeciwciał anty-SARS-CoV-2 we wszystkich Punktach Pobrań DIAGNOSTYKI

Dzięki wprowadzeniu obowiązku noszenia maseczek na twarzy m.in. w Czechach zauważono, że praktyka ta przyczyniła się do zmniejszenia liczby zakażeń. Koronawirus przenosi się głównie drogą kropelkową, w wyniku kontaktu z osobą, która kaszle lub kicha, przez potarcie śluzówek nosa, ust bądź oczu dłonią, na której jest wirus. Chociaż wiele osób zgłasza wątpliwości czy maseczka chroni przed wirusami w 100%, z pewnością stanowi ona dodatkową barierę ochronną przed zakażeniami, która w połączeniu z dokładnym myciem i dezynfekcją rąk oraz unikaniem przebywania w miejscach publicznych i zachowaniem dystansu od innych daje większe szanse na uniknięcie zakażenia.

Maseczki ochronne na twarz – rodzaje i specyfikacja

Warto poznać rodzaje i podział poszczególnych rodzajów maseczek, by wybrać model optymalny dla siebie. Pierwszy typ to maseczka ochronna na twarz jednorazowa chirurgiczna. Maseczki chirurgiczne to maski jednorazowego użytku. Nie filtrują powietrza, jednak tworzą fizyczną barierę między błonami śluzowymi a mikrocząsteczkami i zanieczyszczeniami.

Chronią przed cząsteczkami powyżej 1 μm (tj. 1 000 nm), jednak nie zabezpieczają przed wirusami.  Średnica SARS-CoV-2 mierzona w nanometrach wynosi ok. 60-140 nm. Są jednak skuteczną ochroną przed aerozolami z dróg oddechowych, w których przenoszony jest wirus. Ich normy i standardy określa norma europejska EN 14683, zgodnie z którą maski chirurgiczne dzieli się na 3 grupy: typ I – filtracja ≥95, typ II – filtracja ≥98) oraz typ IIR – skuteczność filtracji ≥98, są odporne na przesiąkanie. Pracownicy medyczni używają dwóch ostatnich typów. Ich skuteczność jest krótka, zaledwie kilkanaście minut, po zdjęciu należy je wyrzucić. Są wskazane u osób, które są nosicielami i mogą zakażać wirusem podczas kichania lub kaszlu.

Koronawirus – jakie maseczki wybrać? Druga grupa to maski półfiltrujące, czyli maski medyczne FFP3 oraz N95. Zatrzymują one pyły zawieszone w powietrzu oraz aerozole, składają się z materiału o bardzo gęstym splocie oraz filtra czyszczącego. Należą do nich maski antysmogowe. Istnieje wiele modeli o zróżnicowanym czasie użytkowania i zasadach wymiany filtrów. Oznakowanie R oznacza możliwość wielorazowego użycia, NR – jednokrotnego, maksymalnie do 8 godzin użytkowania.

W oparciu o normę PN-EN 149, maseczki te dzieli się na trzy grupy FFP1, FFP2 i FFP3 (FFP, ang. Filtering Face Piece – maska ochronna dróg oddechowych) o najwyższej skuteczności. Różnią się granicą maksymalnego przecieku wewnętrznego, która odpowiednio wynosi 25, 11 i 5%. Oznaczenia P1, P2 i P3 to klasa skuteczności filtracyjnej (FFP1 ≥1 μm, FFP2 – 0,5–1 μm, FFP3 – 0,3–0,5 μm).

Czy maseczka chroni przed wirusami – działanie maseczek materiałowych

Wiele osób korzysta z maseczek wielorazowych, wykonanych z materiału. Mają one różną wielkość i grubość, niektóre posiadają specjalne klipsy lub druty, pozwalające na dokładniejsze dopasowanie do twarzy w okolicy nosa. Badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych pokazują, że kwestionowanie ich skuteczności może być błędne – udowodniono, że tylko w niewielkim stopniu ustępują maskom z filtrami w skuteczności ochrony przez  aerozolom, a przy tym pozwalają ograniczać nieświadome dotykanie okolic oczu, ust i nosa dłońmi.

To czy koronawirus jest w powietrzu, które wdychamy i osiada na materiałowych maseczkach, potwierdzają odpowiednie badania. Maseczki powinniśmy regularnie dezynfekować. Wspomniane wyżej badania wykazały, że wirusy SARS, w tym SARS-CoV-2 oraz wirusy grypy obecne na maskach giną podczas 30 minutowej inkubacji w temperaturze 70° C.

W warunkach domowych maseczki należy prać w minimum 60 °C  przez około 45 minut. Należy pamiętać, aby prać je oddzielnie w pralce dysponującej odpowiednim programem. Alternatywnie maseczki można gotować lub po opisanym powyżej praniu wyprasować gorącym żelazkiem. Można je dezynfekować  w 70% alkoholu, zwracając uwagę by obecne w nim dodatki (detergenty, nawaniacze etc. nie działały uczulająco.

Dezynfekcja maseczek, a ich skuteczność

Regularna dezynfekcja maseczek materiałowych nie zmniejsza skuteczności ich działania. Ważne jest odpowiednie przechowywanie (część przylegająca do twarzy do wewnątrz złożonej maski)  i regularne pranie, a także odpowiednie zdejmowanie ich z twarzy, bez dotykania części materiałowej. Po zdjęciu maseczki konieczne jest dokładne, 30 sekundowe, mycie rąk przy użyciu mydła. Maseczki powinny możliwie najściślej przylegać do nosa i ust, dlatego najlepiej wybierać modele z opcją regulacji i indywidualnego dopasowania.

Bibliografia:

1. Roland Yan, Steve Chillrud, Debra L. Magadini, Beizhan Yan, Developing home-disinfection and filtration efficiency improvement methods for N95 respirators and surgical facial masks: stretching supplies and better protection during the ongoing COVID-19 Pandemic, https://www.isrp.com/the-isrp-journal/journal-public-abstracts/1143-vol-37-no-1-2020-pp-19-35-yan/file
2. Weronika Rymer, Co decyduje o doborze rodzaju maski medycznej i czy maski medyczne można dezynfekować?, https://www.mp.pl/covid19/covid19-kompendium/232513,co-decyduje-o-doborze-rodzaju-maski-medycznej-i-czy-maski-medyczne-mozna-dezynfekowac