Nabłonki płaskie w moczu - co oznaczają?

Mocz jest bardzo cennym materiałem diagnostycznym, którego badanie dostarcza wielu istotnych informacji na temat stanu zdrowia i funkcjonowania układu moczowego. W celu jego dokładnej analizy wykonuje się mikroskopową ocenę odwirowanego osadu. Można znaleźć w nim krwinki czerwone, białe, bakterie, a nawet kryształy. Często obserwowanymi komórkami w osadzie moczu są nabłonki płaskie. Czy obecność nabłonków płaskich w moczu jest prawidłowa, czy stanowi objaw choroby?

Co to są nabłonki płaskie?

Struktury układu moczowego wyścielają komórki nabłonkowe różnego typu. Nabłonki płaskie to komórki stanowiące wyściółkę pęcherza moczowego i cewki moczowej. Pełnią przede wszystkim funkcję ochronną, co oznacza, że zabezpieczają głębsze warstwy pęcherza i cewki moczowej przed kontaktem z wydalanymi z organizmu zbędnymi produktami przemiany materii. Są to komórki duże, jak sama nazwa wskazuje – spłaszczone i wielokątne, z obfitą cytoplazmą i małym okrągłym jądrem. Cechuje je intensywny podział, stąd podlegają procesowi złuszczania i wraz z moczem wydalane są z układu moczowego.

Należy podkreślić, że ocena ilości nabłonków płaskich w moczu nie jest badaniem samodzielnym. Jest to jeden z elementów badania mikroskopowego osadu moczu, w którym ocenia się również ilość krwinek czerwonych, białych, bakterii, nabłonków okrągłych, śluzu oraz minerałów w postaci upostaciowionych kryształów. Zatem ilość nabłonków płaskich w moczu jest jednym z wielu parametrów znajdujących się na otrzymanym wyniku.

Nieliczne nabłonki płaskie w moczu

Ilość nabłonków płaskich podaje się na oglądane w badaniu mikroskopowym jedno pole widzenia. Niewielka ilość nabłonków płaskich w moczu nie powinna być powodem do niepokoju. Ze względu na proces złuszczania stanowią one pewną prawidłowość w oglądanym osadzie moczu. Na wyniku badania moczu, w miejscu wskazującym wartości referencyjne (zakres referencyjny, „normy”) ilość uznawana za prawidłową określona jest w sposób półilościowy. Dopuszczalne są pojedyncze nabłonki płaskie w oglądanym pod mikroskopem jednym polu widzenia.

Liczne nabłonki płaskie w moczu – co oznaczają?

Zwiększona ilość nabłonków płaskich w moczu może oznaczać stan zapalny w obrębie układu moczowego. Jeśli przyczyną jest zakażenie układu moczowego, dodatkowo w osadzie moczu będzie pojawiał się śluz, leukocyty i najczęściej odpowiedzialne za zakażenie dróg moczowych bakterie. Objawami obserwowanymi przez pacjenta może być gorączka, trudność w oddawaniu moczu, uczucie pieczenia w czasie sikania, częstomocz, konieczność oddawania moczu w nocy, ale także mimowolne oddawanie moczu. Zajęcie przez infekcję górnego odcinka układu moczowego przebiegać może z objawami ze strony układu pokarmowego (nudności, wymioty), dreszczami oraz z bólami głowy. Ból w okolicy nadłonowej wskazuje na zapalenie pęcherza, w przypadku zajęcia nerek lokalizuje się w okolicy lędźwiowej.

Nieprawidłowa ilość nabłonków płaskich w moczu, ale także obecność nabłonków atypowych (nieprawidłowych) może wynikać z toczącego się w obrębie pęcherza procesu nowotworowego. W tym przypadku dodatkowym objawem może być widoczna zmiana barwy moczu z żółtej na jasno lub ciemnoczerwoną. W przypadku raka pęcherza moczowego zmiana barwy moczu wynika z krwiomoczu, czyli obecności w moczu dużej ilości krwinek czerwonych. O wczesnych etapach choroby może świadczyć także krwinkomocz, który nie wywołuje zauważalnej zmiany barwy, diagnozowany jest jednak w badaniu ogólnym moczu. 

Należy pamiętać, że zwiększonej ilości wydalanych nabłonków płaskich z moczem nie muszą towarzyszyć żadne niepokojące objawy, dlatego też wyniki badania moczu należy zawsze skonsultować z lekarzem.

Nabłonki płaskie występujące w moczu w ciąży

Mocz kobiety ciężarnej kontrolowany jest bardzo często, praktycznie przed każdą zalecaną wizytą u lekarza ginekologa prowadzącego ciąże. Wynika to z faktu, że zakażenie układu moczowego w ciąży, ze względu na bezpośrednie sąsiedztwo układu moczowego z układem rozrodczym, jest czynnikiem zagrażającym poronieniem, lub przedwczesnym porodem. U kobiet w ciąży, szczególnie w okresie pierwszego trymestru, obserwuje się zwiększoną ilość wydalanych z moczem nabłonków płaskich. Taką sytuację traktuje się jako stan fizjologiczny (prawidłowy), ale tylko wtedy, gdy w moczu nie znajdują się inne elementy mogące świadczyć o toczącym się zakażeniu.