Nadpłytkowość - jakie są jej objawy?

Nadpłytkowość definiowana jest jako zwiększona ilość płytek krwi (trombocytów), czyli komórek odpowiedzialnych za prawidłowy przebieg procesu krzepnięcia. Nadpłytkowość może wynikać bezpośrednio z choroby szpiku produkującego prekursory płytek (magakariocyty), ale także być konsekwencją innych chorób. Z jakiego powodu rozwija się nadpłytkowość oraz jakie towarzyszą jej objawy?

Nadpłytkowość samoistna

Nadpłytkowość samoistna jest chorobą nowotworową, w której dochodzi do nasilonej produkcji megakariocytów – prekursorów płytek krwi. Przypuszcza się, że nadprodukcja płytek wynika z mutacji genetycznej, do której doszło w obrębie komórki macierzystej szpiku. Choroba diagnozowana jest najczęściej u osób starszych, powyżej 60 roku życia. Postawienie diagnozy opiera się na stwierdzeniu ilości płytek ≥450 000/µl, potwierdzeniu zaburzenia w obrazie mikroskopowym szpiku pobranego drogą biopsji oraz wykluczeniu innych nowotworów hematologicznych (np. przewlekłej białaczki szpikowej, czerwienicy prawdziwej). Pacjentowi wykonywane są również badania genetyczne, mające na celu poszukiwanie mutacji odpowiedzialnej za rozwój nadpłytkowości.

Nadpłytkowość wtórna

Nadpłytkowość wtórna, nazywana również reaktywną jest konsekwencją innej choroby. Może być wynikiem najczęściej przewlekłego stanu zapalnego toczącego się w organizmie (np. reumatoidalne zapalenie stawów, zapalne choroby jelit), chorób nowotworowych innych niż hematologiczne lub zabiegu operacyjnego – usunięcia śledziony, ale także stosowania leków (np. glikokortykosteroidy). Może towarzyszyć anemii, wynikającej z niedoboru żelaza, bądź chorobie alkoholowej. Ustalenie rodzaju nadpłytkowości i jej przyczyny jest dla pacjenta niezwykle istotne. Od postawionej diagnozy zależy bowiem rokowanie i skuteczność wdrożonego leczenia. Leczenie nadpłytkowości wtórnej wiąże się nieodzownie z leczeniem choroby podstawowej. W porównaniu z nadpłytkowością samoistną, nadpłytkowość wtórna diagnozowana jest zdecydowanie częściej (3/4 przypadków), cechuje się mniej nasilonymi objawami i możliwością całkowitego wyleczenia.

Nadpłytkowość objawy

Bardzo często nadpłytkowość przebiega bezobjawowo, a pacjent dowiaduje się o schorzeniu wykonując rutynowe badanie krwi, czyli morfologię. Ze względu na funkcję, którą pełnią płytki krwi, czyli udział w procesie krzepnięcia i formowania skrzepu, nadpłytkowość będzie wiązać się z objawami nadmiernej i nasilonej krzepliwości krwi. W zależności od wielkości zakrzepu i jego usytuowania będą towarzyszyły mu charakterystyczne objawy.

• Mikrozakrzepy w drobnych naczyniach krwionośnych są przyczyną bólu głowy, zawrotów, mroczków przed oczami (mikrozakrzep w krążeniu mózgowym), drętwienia i mrowienia w palcach rąk i nóg (mikrozakrzep w dystalnych odcinkach naczyń krwionośnych kończyn).
• Zakrzepy w dużych naczyniach krwionośnych są przyczyną zawału serca (zakrzep w tętnicy wieńcowej), udaru (zakrzep w tętnicy mózgowej) lub zatoru płucnego. Zakrzepica w obrębie żył diagnozowana jest stosunkowo rzadko, dotyczy przede wszystkim nadpłytkowości samoistnej. Zakrzepy lokalizują się wówczas w obrębie żyły wątrobowej, wrotnej lub/i krezkowej, utrudniając przepływ krwi w obrębie przewodu pokarmowego (bierne przekrwienie jelit, martwica).  

Wśród innych objawów wymienia się powiększenie śledziony, możliwe są również krwawienia ze śluzówek i przewodu pokarmowego.

Nadpłytkowość leczenie

Nadpłytkowość samoistna wymaga zastosowania leczenia cytoredukcyjnego, czyli takiego które nakierowane jest na zmniejszenie liczby komórek nowotworu, w tym przypadku megakariocytów. W przypadku nadpłytkowości wtórnej najważniejsze jest leczenie choroby podstawowej, której skutkiem jest nasilona produkcja płytek krwi. Niezależnie od typu nadpłytkowości, u pacjentów stosuje się leki zmniejszające agregację płytek krwi (np. kwas acetylosalicylowy), ograniczając tym samym możliwość tworzenia zakrzepów w naczyniach krwionośnych.