Neutropenia (niski poziom neutrocytów) – normy, przyczyny, objawy

Neutropenią nazywamy obniżenie liczby neutrofilów poniżej normy. Objawem mogą być nawracające infekcje, ale niewielka neutropenia może nie dawać żadnych symptomów. Przyczyny neutropenii są rozmaite, począwszy od błahych, poinfekcyjnych i przemijających zaburzeń, po poważne choroby hematologiczne.

Neutropenia – co to takiego? Neutrofile – normy

 

Neutrofile czyli granulocyty obojętnochłonne to rodzaj komórek układu immunologicznego, uczestniczące w mechanizmie nieswoistej odporności wrodzonej. Stanowią około 60-70% wszystkich leukocytów i odgrywają ważną rolę w eliminacji chorobotwórczych patogenów. Jako prawidłowy zakres referencyjny liczby neutrofilów, popularnie nazywany normą neutrofilów uznaje się zwykle wartości od 1800 do 8000/uL, ale warto wiedzieć, że wartości referencyjne mogą się nieco różnić w różnych laboratoriach. Nieco inne zakresy mogą także dotyczyć dzieci. Neutropenia to zbyt niski poziom neutrocytów. Z reguły definiuje się ją jako obniżenie liczby neutrofilów poniżej 1500/uL. Z kolei neutrofile (neut) podwyższone powyżej 8000/ uL określa się mianem neutrofilii.

Neutrofile poniżej normy – co może być przyczyną?

 

Neutropenia to stosunkowo często spotykane zaburzenie. W wielu przypadkach może nie mieć istotnego znaczenia, ale czasem jest symptomem poważnej choroby. Można wyróżnić neutropenię wrodzoną i neutropenię nabytą, która występuje znacznie częściej.

W przypadku wrodzonego zaburzenia, podłożem obniżenia liczby neutrofilów może być neutropenia etniczna (np. u osób pochodzących z Afryki czy Bliskiego Wschodu), łagodna rodzinna neutropenia, ciężka wrodzona neutropenia, cykliczna neutropenia (której cechą szczególną jest nawracanie neutropenii co 2-5 tygodni), czy neutropenia związana z wadami genetycznymi.

Neutropenia nabyta może być efektem infekcji, najczęściej wirusowych (np. grypy). Trwa wówczas zwykle nie dłużej niż tydzień i najczęściej nie stanowi żadnego zagrożenia. Neutropenia polekowa związana jest ze stosowanym leczeniem. Do leków, które mogą spowodować spadek liczby neutrofilów należą np. metamizol, sulfasalazyna, tiamazol, klozapina czy karbamazepina. Ryzykiem wywołania neutropenii, obarczona jest także chemioterapia. Agranulocytoza (czyli spadek neutrocytów poniżej 500/ uL) stanowi groźne powikłanie chemioterapii i przyjmowania niektórych leków.

Obniżona wartość neutrofilów może również towarzyszyć chorobom autoimmunologicznym, takim jak toczeń rumieniowaty układowy lub reumatoidalne zapalenie stawów. Pierwotna autoimmunologiczna neutropenia u dzieci występuje w okresie noworodkowym lub niemowlęcym i zwykle samoistnie przemija. Autoimmunologiczna/idiopatyczna neutropenia u dorosłych jest stosunkowo częstym zaburzeniem, szczególnie u kobiet. Niski poziom neutrofilów może być również objawem towarzyszącym rozmaitym chorobom hematologicznym, np. białaczkom czy zespołom mielodysplastycznym. Jeszcze inną, rzadką przyczyną neutropenii mogą być niedobory witaminowe (np. niedobór witaminy B12 czy kwasu foliowego), niedobór miedzi lub anoreksja.

Neutrocyty – niski poziom. Objawy

 

Neutropenia, szczególnie ta niewielka, może nie dawać żadnych objawów. Czasem jednak, obniżenie poziomu neutrofilów manifestuje się nawracającymi infekcjami, np. zapaleniem zatok, zapaleniem ucha środkowego, zapaleniem płuc, zakażeniami skóry i tkanek miękkich czy stanami zapalnymi w jamie ustnej, takimi jak owrzodzenia czy afty.

 

Diagnostyka neutropenii

 

Poziom neutrofilów oznacza się podczas wykonywania morfologii krwi. Pamiętaj, że wynik zawsze powinien zostać zinterpretowany przez lekarza. W ocenie morfologii krwi, istotne są bowiem nie tylko pojedyncze parametry, ale przede wszystkim ich całościowy obraz, wartości względne oraz bezwzględne. W oparciu o wynik Twojego badania fizykalnego i zgłaszanych objawów, lekarz podejmie decyzję odnośnie ewentualnej dalszej diagnostyki. W wielu przypadkach skomplikowana diagnostyka może być zupełnie niepotrzebna i wystarczy jedynie skontrolować morfologię krwi i ocenić kolejne wyniki. U niektórych pacjentów, niewielkie obniżenie neutrofilów może stanowić wariant normy. Wartości poniżej 1000/ uL wymagają natomiast pogłębienia diagnostyki i poszukania konkretnej przyczyny, a niektórzy pacjenci (np. ci z agranulocytozą i gorączką) potrzebują natychmiastowego postępowania – szybko wdrożonej antybiotykoterapii, a nawet hospitalizacji.

Dodatkowe badania przydatne w pogłębionej diagnostyce neutropenii obejmują m.in.: test w kierunku zakażenia HIV, HCV, HBV, podstawowe parametry nerkowe i wątrobowe, biopsję szpiku, test z prednizonem, przeciwciała przeciwneutrofilowe, poziom witaminy B12, kwasu foliowego i miedzi, przeciwciała ANA, ACPA, RF i markery stanu zapalnego.

Pamiętaj, by podczas wizyty u lekarza, koniecznie poinformować go o wszystkich zażywanych przez Ciebie lekach i chorobach przewlekłych. Jeśli posiadasz wyniki poprzednich morfologii, weź je na wizytę, by można było je porównać z tym najświeższym badaniem. Zastanów się także, czy obserwujesz u siebie jakiekolwiek niepokojące objawy.

Leczenie neutropenii

 

Postępowanie zależy od podłoża neutropenii. W części przypadków, leczenie w ogóle nie jest konieczne (np. w poinfekcyjnej, samoograniczającej się neutropenii), w innych – głównym działaniem jest terapia choroby podstawowej (np. hematologicznej czy reumatologicznej). W ciężkich przypadkach, konieczne może okazać się leczenie czynnikiem stymulującym tworzenie kolonii granulocytów czy przeszczep komórek macierzystych szpiku. Metody zapobiegania zakażeniom obejmują dbałość o higienę jamy ustnej, dokładne mycie rąk oraz unikanie tłumów.

Niezbędne badania laboratoryjne możesz wykonać w DIAGNOSTYCE.

Bibliografia:

• „Neutropenia dorosłych jako istotny problem diagnostyczny” – P. Stefaniuk, A. Szymczyk, M. Podhorecka.
• Interna Szczeklika – P. Gajewski, A. Szczeklik.