Nowoczesna diagnostyka infekcji intymnych u kobiet

Infekcje intymne są problemem, z którym przynajmniej raz w ciągu swojego życia spotyka się blisko 75% kobiet. Ta powszechna dolegliwość, w wielu przypadkach, ma tendencję do powracania, szczególnie w ciągu roku od pierwotnej infekcji. Główną przeszkodą, utrudniającą skuteczną terapię infekcji intymnych jest brak właściwego rozpoznania czynnika, który je wywołał. Kluczem do skutecznego leczenia jest bowiem właściwa diagnostyka i różnicowanie infekcji wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych.

Jakie są najczęstsze przyczyny infekcji intymnych?

Infekcja intymna jest problemem zdrowotnym, z którym w ciągu swego życia zetknęła się lub zetknie prawie każda aktywna seksualnie kobieta. Na schorzenia te uskarżają się jednak również kobiety w wieku podeszłym, nastolatki, a nawet małe dziewczynki.

Główną przyczyną tego stanu rzeczy jest budowa anatomiczna i wynikające z niej narażenie na kontakt dróg rodnych z bakteriami, pochodzącymi z dolnych odcinków przewodu pokarmowego. Równie ważnym aspektem jest wrażliwość mikroflory miejsc intymnych na antybiotykoterapię, inne rodzaje przyjmowanych leków oraz nieprawidłowe nawyki żywieniowe. Mikroflora ta, dzięki produkcji kwasu mlekowego i utrzymywaniu właściwego pH, ma za zadanie chronić miejsca intymne przed inwazją chorobotwórczych bakterii i grzybów, więc w momencie, gdy ulega ona zniszczeniu, ryzyko infekcji urogenitalnych zdecydowanie wzrasta. Kobiety, które przez dłuższy czas są zmuszone do stosowania antybiotyków są narażone zwłaszcza na grzybicze zakażenia dróg moczowo-płciowych, wywoływane przez drożdżaki z gatunku Candida albicans. Na stan okolic intymnych wpływają również inne, dodatkowe czynniki- przede wszystkim zaburzenia hormonalne, w tym te będące skutkiem ciąży lub menopauzy, a także współistniejące choroby i ogólny stan zdrowia. Kobiety z obniżoną odpornością, odwodnione, stosujące antykoncepcję hormonalną, chorujące na cukrzycę, przyjmujące leki na chorobę wrzodową, nadciśnienie, alergię albo depresję mają większe ryzyko zachorowania na bakteryjne i grzybicze infekcje dróg moczowo-płciowych. Na zwiększone prawdopodobieństwo zachorowania narażone są również kobiety często zmieniające partnerów seksualnych, doświadczające stresu oraz często korzystające z basenu lub jacuzzi

Czy istnieje jakiś sposób, aby zapobiegać infekcjom intymnym?

Choć nie jesteśmy w stanie całkowicie uchronić się przed infekcjami intymnymi, to dzięki wprowadzeniu odpowiednich modyfikacji w swoim trybie życia, możemy w znaczący sposób zmniejszyć prawdopodobieństwo ich wystąpienia.

Zmiany warto zacząć od zadbania o odpowiednie nawyki higieniczne: stosowanie delikatnych środków do higieny intymnej, o odpowiednim pH oraz ograniczenie zabiegów irygacji pochwy, a także o noszenie przewiewnej, nie nazbyt ciasnej bielizny, wykonanej z naturalnych materiałów.

Jako że do infekcji częściej dochodzi u kobiet z zaburzoną florą bakteryjną, warto zadbać o odpowiedni stanu mikrobiomu okolic intymnych. Jeżeli tylko jest to możliwe należy unikać długotrwałego stosowania antybiotyków oraz zadbać o zdrową dietę, bogatą w produkty fermentowane, którą można dodatkowo wzbogacić o suplementy, zawierające pałeczki kwasu mlekowego (bakterie z rodzaju Lactobacillus)- niezbędne do utrzymania prawidłowego składu mikroflory okolic intymnych. Aby ograniczyć możliwość kontaktu z groźnymi dla układu moczowo-płciowego bakteriami, należy pamiętać o stosowaniu prezerwatyw oraz zachować szczególną ostrożność przy korzystaniu z publicznych basenów i toalet.

Jakie objawy mogą wskazywać na toczącą się w organizmie infekcję intymną?

Do najbardziej popularnych objawów infekcji intymnych zaliczamy:

• zaczerwienienie, świąd i obrzęk w miejscach intymnych,
• pieczenie i ból towarzyszące oddawaniu moczu,
• uczucie parcia na pęcherz i jego niecałkowitego opróżnienia,
• upławy o zmienionym zabarwieniu i nieprzyjemnym zapachu,
• przedłużone krwawienia miesięczne lub krwawienia międzymiesiączkowe,
• ból podczas stosunku seksualnego,
• uczucie suchości pochwy.

W przypadku zaobserwowania tych symptomów wskazana jest konsultacja z lekarzem oraz przeprowadzenie diagnostyki, pod kątem przyczyny zakażenia lub w celu jego wykluczenia- objawy te mogą być bowiem spowodowane również przez inne czynniki, np. podrażnienia po zmianie proszku do prania lub inne reakcje alergiczne.

Dlaczego diagnostyka przyczyn infekcji intymnych jest tak ważna?

Ze względu na to, że infekcje bakteryjne leczy się w inny sposób, niż infekcje wirusowe, grzybicze i zmiany alergiczne, zidentyfikowanie przyczyny zakażenia jest kwestią kluczową dla wprowadzenia odpowiedniej i skutecznej terapii. Jest to ważne również dlatego że nieleczone, przewlekłe infekcje intymne mogą prowadzić do poważnych powikłań, zagrażających zdrowiu kobiety i utrudniających prawidłowy przebieg ciąży, takich jak:

• przewlekłe zapalenie pochwy,
• stan zapalny gruczołów Bartholina,
• zapalenie przydatków i narządów miednicy mniejszej: błony śluzowej macicy, jajników, jajowodów, a nawet otrzewnej.

Szczególnie niebezpieczne jest, gdy do zakażenia dochodzi u kobiet ciężarnych, ponieważ może to prowadzić do poronień, przedwczesnego porodu, ciąży pozamacicznej, a także do przeniesienia infekcji na dziecko w trakcie porodu.

Jakie infekcje intymne są najczęściej diagnozowane u kobiet?

Przyczyną zakażeń urogenitalnych mogą być wirusy, bakterie, grzyby, a także pierwotniaki. Niekiedy zdarza się, że u pacjentki występują infekcje mieszane, tzn. wywoływane przez więcej niż jeden rodzaj drobnoustrojów.

Do najczęściej diagnozowanych infekcji intymnych u kobiet zaliczamy:

• chlamydiozę- wywoływaną przez gatunek Chlamydia trachomatis– której powikłaniem może być m. in. stan zapalny jajowodów, ciąża pozamaciczna oraz niepłodność związana z niedrożnością jajowodów
• rzeżączkę- wywoływaną przez Neisseria gonorrhoeae (dwoinkę rzeżączki)- która nieleczona może prowadzić do zakażenia szyjki macicy lub bezpłodności
• mykoplazmozę- wywoływaną przez atypowe bakterie z rodzaju Mycoplasma, która może prowadzić do stanów zapalnych cewki moczowej, zapalenia pochwy, zakażeń ośrodkowego układu nerwowego, gorączki poporodowej, a nawet posocznicy
• infekcję wywoływaną przez Ureaplasma urealyticum– która atakuje głównie dolny odcinek dróg moczowo-płciowych, prowadząc do zapalenia szyjki macicy, zapalenia endometrium, jajowodów i narządów miednicy mniejszej
• rzęsistkowicę- wywoływaną przez rzęsistka pochwowego, pierwotniaka, który lokalizuje się głównie w obrębie pochwy i jej okolic, prowadząc do zakażeń dróg moczowych, pochwy i kanału szyjki macicy
• HPV- zakażenie jednym z typów wirusa brodawczaka ludzkiego należy do najczęstszych infekcji przenoszonych drogą płciową. Większość z nich przebiega bezobjawowo i wygasza się samoistnie w ciągu 1-2 lat, część jednak może prowadzić do zmian nowotworowych w obrębie szyjki macicy, jeżeli zostały wywołane przez typy tzw. wysokiego ryzyka onkogennego

Jak wygląda nowoczesna diagnostyka infekcji intymnych?

Do niedawna kobiety diagnozujące przyczynę zakażeń urogenitalnych musiały udać się do laboratorium z próbką moczu lub do lekarza, celem wykonania wymazu, który następnie był hodowany w pracowni mikrobiologicznej, aby sprawdzić co kryje się za doskwierającymi im objawami. Obecnie jednak możliwe jest samodzielne, bezbolesne pobranie materiału, za pomocą specjalnego zestawu, w dogodnych warunkach domowych, a następnie odesłanie go do laboratorium kurierem i spokojne oczekiwanie na wyniki analizy. Dzięki zdobyczom biologii molekularnej i zastosowaniu metody Real-Time PCR możliwe jest szybkie wykrycie obecności materiału genetycznego wirusa lub bakterii w próbce, bez konieczności prowadzenia długotrwałej hodowli, jak również jednoczesne wykrywanie kilku drobnoustrojów w ramach jednego badania, a co za tym idzie- szybsze wdrożenie celowanego leczenia, zmniejszającego ryzyko wystąpienia niebezpiecznych powikłań oraz chroniącego kobiety przed nawrotami uciążliwych infekcji.

Bibliografia:

1. Niemiec K, Brązert J, Drews K i wsp. Rekomendacje PTG dotyczące zakażeń Chlamydia trachomatis w położnictwie i ginekologii. Ginekol Pol. 2007;78:574-575.
2. Friedek D, Ekiel A, Romanik M i wsp. Zakażenia Chlamydia trachomatis i wirusem brodawczaka ludzkiego u nastoletnich dziewcząt. Ginekol Pol. 2005;76:879-883.
3. Foxman B, Brown P. Epidemiology of urinary tract infections: transmission and risk factors, incidence, and costs. Infect Dis Clin North Am 2003;17:227-41.
4. Duława J. Zakażenie układu moczowego. W: Nefrologia. Wyd. 2. Myśliwiec M (red.). Med Tribune, Warszawa 2017.

---