O czym świadczy gorzki smak w ustach? Jakie mogą być przyczyny goryczy w ustach?

Za gorzki smak w ustach odpowiadać może wiele schorzeń, w tym m.in. refluks żołądkowo-przełykowy, kamica żółciowa. To nieprzyjemne odczucie smakowe może być skutkiem ubocznym niektórych leków. Gorycz w ustach to także jeden z objawów chorób jamy ustnej.

Gorzki smak w ustach a leki

Pojawienie się goryczy w ustach może być związane ze stosowaniem niektórych leków. W jaki sposób farmakoterapia może wpływać na funkcje smakowe? Okazuje się, że substancje czynne zawarte w lekach mają zdolność do stymulowania receptorów smakowych znajdujących się na języku, a w związku z tym do wywołania gorzkiego smaku. Co więcej, substancje aktywne z leków o gorzkim smaku po przyjęciu doustnym mogą powodować nieprzyjemne uczucie goryczy nawet po tym, jak trafią do przewodu pokarmowego. W jaki sposób? Z jelit trafiają do krwiobiegu, a następnie razem z krwią rozchodzą się po całym organizmie, w tym przechodzą do śliny i powodują uczucie goryczy. Obniżenie poziomu cynku w organiźmie, również może wiązać się z odczuwaniem goryczy w ustach. Niedobory tego składnika mineralnego skutkują powstaniem zaburzeń smaku – nasileniem odczuwania wrażeń smakowych. Gorycz w ustach pojawić się może po przyjęciu m.in.: antybiotyków, leków moczopędnych, stymulujących wydzielanie kwasów żółciowych, inhibitorów konwertazy angiotensyny (stosowane są m.in. w nadciśnieniu tętniczym, w chorobie niedokrwiennej serca).

Gorzki posmak w ustach a uszkodzenia nerwów

Gorzki smak w ustach może być związany z uszkodzeniem nerwów, które odpowiadają za odczuwanie smaku lub zapachu. Do zaburzeń nerwów może dojść na każdym etapie tzw. drogi smakowej. Określa się w ten sposób układ komórek nerwowych, czyli neuronów, które pozwalają na rozpoznawanie smaków za pomocą znajdujących się w jamie ustnej receptorów i ośrodków mózgowych. Wśród możliwych przyczyn uszkodzenia drogi smakowej, a tym samym pojawienia się goryczy w ustach, wymienia się m.in.:

• stwardnienie rozsiane,
• niedobór witamin i pierwiastków, w tym np. miedzi,
• zapalenie błony śluzowej języka,
• choroby ogólnoustrojowe, w tym np. przewlekłą niewydolność nerek, cukrzycę,
• zabiegi laryngologiczne,
• choroby nowotworowe, które wywierają ucisk na drogę smakową w mózgu.

Gorzki smak w ustach może wiązać się również z napadami padaczkowymi lub uszkodzeniem nerwu węchowego, co może być powikłaniem infekcji wirusowych, chorób nowotworowych okolicy nosa, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, złamania drobnych kości czaszki.

Refluks a gorzki smak w ustach

Jedną z częstszych przyczyn pojawienia się gorzkiego smaku w ustach jest refluks żołądkowo-przełykowy. Stan ten najogólniej opisać można jako cofanie się kwaśnej treści z żołądka do przełyku z powodu niesprawności zwieracza dolnego przełyku (mięśnia przełyku, który fizjologicznie blokuje nieprawidłowy powrót nadtrawionych treści w górne partie przewodu pokarmowego). Najczęściej wymienianymi objawami towarzyszącymi refluksowi żołądkowo-przełykowemu są: zgaga (uczucie pieczenia w klatce piersiowej), ból brzucha, czkawka, nudności, ślinotok, zarzucanie treści pokarmowej do przełyku, odbijanie (puste, gorzkie lub kwaśne). Refluks żołądkowo-przełykowy powoduje gorycz w ustach po jedzeniu.

Gorycz w ustach a wątroba

Gorzki posmak w ustach a wątroba to kolejna możliwa zależność. Schorzenia tego narządu, w tym zwłaszcza o przewlekłym charakterze, mogą powodować dość nietypowe objawy, jakimi są świąd i nieprzyjemny zapach skóry czy gorycz w ustach. Za powstanie tych dolegliwości odpowiadają m.in.:

• wirusowe zapalenie wątroby typu B – wywołane zakażeniem HBV, które przenosi się poprzez kontakt z zakażoną krwią i płynami ustrojowymi, może przybrać postać ostrą lub przewlekłą, która podnosi ryzyko raka wątroby;
• wirusowe zapalenie wątroby typu C – spowodowane zakażeniem HCV, do którego dochodzi poprzez kontakt z krwią chorej osoby, wirus jest przyczyną występowania marskości wątroby;
• marskość wątroby – postępujące włóknienie miąższu wątroby, zastępowanie hepatocytów, czyli komórek wątrobowych, włóknami tkanki łącznej, co prowadzi do upośledzenia funkcji metabolicznych i zaburzeń w odpływie żółci;
• choroby autoimmunologiczne wątroby – choroby o nieznanej etiologii, charakteryzujące się przewlekłym stanem zapalnym oraz martwicą komórek wątrobowych.

Kamica żółciowa a gorzki posmak w ustach

Gorzki posmak w ustach towarzyszyć może kamicy żółciowej. Schorzenie to charakteryzuje się obecnością tzw. kamieni, czyli złogów, w pęcherzyku żółciowym lub w przewodach żółciowych. Kamienie utrudniają transport żółci. Powstają w wyniku wytrącania się z żółci m.in. złogów cholesterolu, węglanu wapnia, bilirubiny, białka. Poza gorzkim posmakiem w ustach innymi objawami w przebiegu kamicy żółciowej są: zgaga, brak apetytu, nudności, wymioty przynoszące ulgę, a w przypadku ataku kolki żółciowej  ostry ból brzucha.

Co powoduje gorycz w ustach? Schorzenia jamy ustnej

Gorzki smak w ustach jest jednym z objawów chorób periodontologicznych, czyli rozwijających się w przyzębiu. Towarzyszyć może stanowi zapalnemu dziąseł czy paradontozie (przewlekłemu zapaleniu przyzębia). Gorycz w ustach może być związana z nieleczoną próchnicą, nagromadzeniem kamienia nazębnego, zapaleniem języka czy halitozą (nieprzyjemnym zapachem z ust). Za jego powstanie odpowiadać mogą: niewłaściwa higiena jamy ustnej, palenie papierosów, nieprawidłowe czyszczenie aparatów ortodontycznych, zmniejszone wydzielanie śliny w przebiegu zespołu Sjörgena, obecności owrzodzeń jamy ustnej, zapalenia migdałków podniebiennych. Nieprzyjemny zapach z ust rozwija się również w wyniku schorzeń toczących się w głębiej położonych częściach ciała, np. niewydolności wątroby czy ropnych zmian płucnych.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela

Bibliografia

1. P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019.
2. S.J. Konturek, Gastroenterologia i hepatologia kliniczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.
3. K. Korzeniowska, J. Jankowski, A. Cieślewicz i wsp., Polekowe zaburzenia i utrata smaku, „Farmacja Współczesna” 2016, nr 9, s. 105–109.
4. S. Schiffman, Influence of medications on taste and smell, „World Journal of Otorhinolaryngology – Head and Neck Surgery” 2018, nr 4, s. 84–91.