OB − odczyn wskazujący na stan zapalny w organizmie. Kiedy go badać?

Artykuły
Redakcja Diagnostyki
Udostępnij
Spis treści:

Odczyn Biernackiego to marker stanu zapalnego o niespecyficznym charakterze, przydatny w diagnostyce szeregu chorób przewlekłych. Badanie polega na pomiarze szybkości opadania erytrocytów (krwinek czerwonych) w próbce krwi po godzinie od jej pobrania. Jakie są wskazania do badania OB? O czym świadczy wysoki i niski?

Odczyn Biernackiego – co to za badanie?

Badanie OB to metoda diagnostyczna opracowana w 1897 roku przez polskiego lekarza Edmunda Biernackiego, będąca oceną szybkości opadania czerwonych krwinek w nieskrzepniętej krwi. Stanowi podstawę do przesiewowej oceny nieprawidłowości wynikających z dysproteinemii (zaburzenia stężenia i proporcji frakcji białek) lub znacznych zmian ilościowych elementów morfotycznych.

Ze względu na niespecyficzny charakter nie jest możliwe określenie lokalizacji oraz czynnika sprawczego, który powoduje stan zapalny. Jednak odczyn Biernackiego jest niezwykle pomocny na wstępnym etapie diagnostyki oraz podczas monitorowania zdrowia pacjentów.

OB – badanie i normy

Badanie OB wykonuje się w przypadku diagnostyki oraz monitorowania zakażeń, chorób autoimmunologicznych oraz nowotworów. Aby mieć pełen obraz kondycji organizmu, równocześnie z OB, zaleca się wykonanie badań, takich jak:

W zależności od objawów i dolegliwości lekarz może zlecić także badania w kierunku chorób autoimmunologicznych przykładowo, czynnika reumatoidalnego, RF (ang. Rheumatoid Factor). Proteinogram oraz pomiar fibrynogenu mogą być pomocne w wykluczeniu chorób nowotworowych między innymi szpiczaka mnogiego czy chłoniaków.

Alternatywnym badaniem dla OB jest pomiar stężenia białka ostrej fazy –CRP, białka C-reaktywnego (ang. C Reactive Protein). To wskaźnik, którego pomiar zalecany jest w przypadku, gdy w organizmie istnieje podejrzenie stanu zapalnego na tle infekcji bakteryjnych, pasożytniczych, wirusowych i grzybiczych. Określenie poziomu białka C-reaktywnego służy także do monitorowania postępów leczenia schorzeń o podłożu autoimmunologicznym i nowotworów.

Obydwa badania są wykorzystywane w diagnostyce stanu zapalnego jednak różnią się od siebie specyfiką. A mianowicie:

  • OB jest mniej dokładny niż pomiar CRP i wolniej rośnie, dlatego lepiej sprawdza się w rozpoznawaniu i monitorowaniu leczenia chorób o podłożu autoimmunologicznym niż infekcyjnym:
  • poziom CRP jest wskaźnikiem ostrych infekcji. W przypadku zakażenia jego stężenie rośnie i opada szybciej niż wartość OB. Z tego względu badanie CRP nie nadaje się do monitorowania chorób o podłożu przewlekłym – zdecydowanie lepiej sprawdza się wtedy oznaczenie OB,
  • OB jest prostszym i mniej kosztownym badaniem.

Wysokie OB – co oznacza?

Wysokie OB obserwuje się przede wszystkim w chorobach o podłożu bakteryjnym – wskaźnik wzrasta, a towarzyszy temu osłabienie organizmu i gorączka. Podwyższony OB często jest także objawem złej kondycji jamy ustnej, np. próchnicy zębów (szczególnie u dzieci). Do odchyleń od normy mogą prowadzić choroby autoimmunologiczne o podłożu reumatycznym, między innymi:

  • reumatoidalne zapalenie stawów,
  • dna moczanowa,
  • toczeń rumieniowaty układowy,
  • zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa,
  • polimialgia reumatyczna.

Odczyn Biernackiego bardzo często jest również podniesiony w wyniku:

  • stanów martwiczych tkanek, np. mięśnia sercowego po przebytym zawale,
  • niedokrwistości hemolitycznej, aplastycznej lub z niedoboru żelaza,
  • zatruć metalami ciężkimi,
  • chorób nerek, np. zespołu nerczycowego,
  • przebytych operacji lub rozległych urazów.

Trzykrotnie przekroczony wskaźnik OB może sugerować choroby nowotworowe między innymi: szpiczaka mnogiego, ziarnicę złośliwą, nowotwór nerek, przerzuty. Fizjologicznie podwyższone OB obserwuje się w ciąży (od około 10. tygodnia), połogu, w czasie menstruacji, w trakcie przyjmowania niektórych leków oraz u osób starszych.

Niski wskaźnik OB – przyczyny

Obniżony OB także wymagają dalszej diagnostyki. Występuje najczęściej w przypadku nadkrwistości oraz niedokrwistości sierpowatokrwinkowej. Niski odczyn Biernackiego może być także objawem przewlekłej niewydolności krążenia oraz problemów z krzepliwością krwi i niedoborem fibrynogenu. Należy wziąć pod uwagę również fakt, iż na obniżenie OB wypływają przyjmowane leki – aspiryna, sterydy oraz chinina.

OB − kiedy badać?

Interpretacja badania OB powinna być przeprowadzana przez lekarza, który weźmie pod uwagę historię leczenia pacjenta, pozostałe wyniki badań i testów diagnostycznych,  uwzględniając wiek, płeć, choroby towarzyszące oraz przyjmowane leki. Oznaczenia wszystkich możliwych parametrów diagnostyki laboratoryjnej dokonasz w DIAGNOSTYCE. Zachęcamy do skorzystania ze specjalnie przygotowanych pakietów badań.

Bibliografia:

  • Interna Szczeklika, pod red. P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.
  • Neumeister, B. (2013). Diagnostyka laboratoryjna. Elsevier Health Sciences.
Próby wątrobowe: ALT, AST, ALP, BIL, GGTP – na co wskazują?
Toksoplazmoza – choroba pasożytnicza od kotów. Sprawdź, jak ją zdiagnozować?