Odrobaczenie dziecka - kiedy powinno być przeprowadzane? Jak sprawdzić, czy dziecko ma robaki?

Zakażenia pasożytnicze stanowią istotny problem zdrowotny. Najczęściej pasożyty dostają się do organizmu razem z zanieczyszczoną wodą i jedzeniem. Dzieci z uwagi na nieprzestrzeganie zaleceń higieny własnej i jedzenia – jedzenie niemytych owoców czy rzadkie mycie rąk – są w sposób szczególny narażone na zarażenia. Sprawdź, jak zbadać, czy dziecko ma pasożyty i kiedy powinno się przeprowadzić odrobaczanie.

Po czym poznać, że dziecko ma robaki?

Najczęstsze choroby pasożytnicze wieku dziecięcego to owsica i lamblioza. Należą one do tzw. chorób brudnych rąk. Małe rączki dziecka dotykają różnych, nie zawsze czystych, przedmiotów, po czym są wkładane do buzi. Dotyk to najlepszy sposób poznawania otaczającego świata przez dziecko, które początkowo miewa trudności z przyswojeniem zasad higieny. Zakażenia innymi pasożytami są rzadkie. Należy wiedzieć, że wbrew codziennej praktyce językowej, dla chorób  pasożytniczych, poprawny jest termin zarażenie, a nie zakażenie.

Owsica wywołana jest przez robaka – owsika ludzkiego. Charakterystyczny jest dla niej świąd odbytu, a u dziewczynek dodatkowo świąd oraz zapalenie sromu i pochwy. Zarażenie wywołuje zaburzenia układu nerwowego – wzmożoną pobudliwość, ogólne zmęczenie, bezsenność, niepokój. U dzieci może występować moczenie nocne. Obserwuje się utratę łaknienia.

Lamblioza wywołana jest przez pierwotniaka –  ogoniastka jelitowego. W przebiegu tej choroby dochodzi do zajęcia układu pokarmowego. U dziecka można zaobserwować: bóle brzucha, biegunki lub zaparcia, wzdęcia, zaburzenia łaknienia, nudności, wymioty, zmęczenie, bezsenność, stany podgorączkowe, reakcje uczuleniowe z różnego rodzaju wysypką. W przypadku utrzymywania się choroby przez dłuższy czas istnieje ryzyko zahamowania rozwoju psychofizycznego dziecka. Intensywna biegunka u dzieci grozi zaburzeniami wodno-elektrolitowymi.

Przy podejrzeniu zakażenia pasożytniczego u dziecka należy zgłosić się do lekarza rodzinnego lub pediatry. Rozpoczną oni leczenie lub skierują chore dziecko do parazytologa, czyli specjalisty od zakażeń pasożytami.

Jak zrobić test na pasożyty?

Objawy zakażenia (zarażenia) pasożytami są niewystarczające, aby lekarz mógł stwierdzić obecność robaków lub innych pasożytów. Podstawą diagnozy są badania laboratoryjne, a dokładnie mikroskopowe badanie kału. Umożliwia ono zidentyfikowanie cyst, jaj i larw pasożytów. Badanie kału na pasożyty należy przeprowadzić przed rozpoczęciem leczenia. Aby było jak najbardziej wiarygodne, konieczne jest odpowiednie przygotowanie do niego i sposób pobrania próbki kału do analizy.

Oto najważniejsze wskazówki związane z badaniem kału:

• Próbki kału dostarcza się do badania w specjalnie do tego przeznaczonych pojemnikach, które dostępne są w aptece.
• Nie należy zmieniać sposobu żywienia w związku z planowanym badaniem kału na pasożyty.
• Przed pobraniem próbki kału należy opróżnić pęcherz moczowy, aby kał nie był rozcieńczony moczem.
• Kał do badania oddaje się na czysty papier lub do czystego naczynia. Dostępne są też maty na toaletę, które ułatwiają pobranie materiału do badania.
• Do badania kału przekazuje się niewielką część stolca z kilku różnych miejsc.
• Próbkę kału pobiera się łopatką, znajdującą się na wieczku pojemnika.
• Pojemnik z kałem oznacza się imieniem, nazwiskiem i datą pobrania próbki, a następnie przekazuje do badania.
• Do badania na obecność pasożytów w kale specjaliści wymagają zazwyczaj trzech próbek pobieranych co 2–3 dni.

Czy można samemu odrobaczyć dziecko?

Skutecznym sposobem pozbycia się pasożytniczych robaków  jest odrobaczenie. Nie należy przeprowadzać go na własną rękę. Wykorzystywane w odrobaczaniu leki przeciwpasożytnicze zawierają silnie działające substancje. Przeciwwskazane jest stosowanie ich bez uprzedniej konsultacji z lekarzem. Specjalista po dokładnej ocenie stanu dziecka i zleceniu badania kału na pasożyty określi, czy odrobaczenie jest konieczne. Jeśli lekarz wskaże, że kuracja jest wymagana, to ważne, aby została nią objęta cała rodzina. Wszyscy domownicy powinni w jednym czasie przyjąć leki przeciwpasożytnicze, aby mieć pewność, że usunięto wszelkie potencjalne źródła  zarażania.

Jak odrobaczyć dziecko?

Lekarz przedstawi dokładnie plan działania. Zazwyczaj jest to 1-, 2- lub 3-dniowa kuracja, powtarzana po 2 lub 4 tygodniach. Środki przeciwpasożytnicze przeznaczone dla małych dzieci mają formę syropu, a dla starszych – tabletek. Podstawą jest stosowanie leków przeciwpasożytniczych – albendazolu, mebendazolu, pyrantelu i prazykwantelu. Odrobaczanie przebiega zazwyczaj bez jakichkolwiek działań niepożądanych. Skutki uboczne należą do rzadkości – leki przeciwpasożytnicze są z reguły dobrze tolerowane przez dzieci, o ile są stosowane we właściwy sposób, zgodnie z zaleceniami lekarza. Specjaliści podkreślają, że oprócz podania leków na pasożyty bardzo ważne w odrobaczaniu dziecka jest zadbanie o czystość w domu. Należy zmienić pościel, ręczniki, piżamy, umyć blaty i inne powierzchnie, które mogły zostać skażone pasożytami. Trzeba często myć ręce, zawsze przed spożyciem myć owoce i warzywa, przestrzegać zasad obróbki jedzenia. Dodatkowo zaleca się odrobaczyć zwierzęta domowe.

Kiedy trzeba odrobaczyć dziecko?

Pierwszą sytuacją, kiedy trzeba odrobaczyć dziecko, jest jednoznaczne rozpoznanie choroby pasożytniczej. Podanie leków przeciwpasożytniczych stanowi wówczas podstawę walki z inwazją robaków określaną również jako infestacja pasożytnicza. A czy można profilaktycznie odrobaczyć dziecko? Tak, jeśli są ku temu wskazania. Oznacza to, że dziecku i innym członkom rodziny podawane są mniejsze dawki środków pasożytniczych, jeśli nie są zakażeni, ale mieli kontakt z osobą chorą. Nie powinno się przeprowadzać odrobaczania zapobiegawczo, czyli kiedy dziecko nie było realnie narażone na zarażenie pasożytami. Nie odrobaczamy dzieci „na wszelki wypadek”.

Czym odrobaczyć dziecko? Czy domowe sposoby są skuteczne?

Specjaliści podkreślają, że jednym w pełni skutecznym sposobem na odrobaczenie jest farmakoterapia. Naturalne odrobaczanie nie zapewnia stuprocentowej skuteczności. Tzw. domowe metody mogą ograniczyć rozmnażanie się pasożytów, ale nie usuną ich z organizmu. Do bardziej znanych naturalnych kuracji przeciwpasożytniczych należą:

• spożywanie soku z kiszonek i czosnku,
• spożywanie pestek dyni,
• picie naparów z takich ziół, jak: bylica piołun (Artemisia absinthium), ostropest, tymianek, kurkuma, czarnuszka.

Poza ograniczoną skutecznością domowe sposoby odrobaczenia nie zawsze przypadną do smaku dzieciom. Może pojawić się problem z przekonaniem ich do spożycia ww. produktów.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela

Bibliografia

1. P. Albrecht, Gastroenterologia dziecięca – poradnik lekarza praktyka,Czelej, Lublin 2014.
2. B. Lebedewa, Oczyść swój organizm z toksyn i pasożytów, Vital, Białystok 2019.
3. J. Popielska, M. Marczyńska, Najczęstsze zarażenia pasożytnicze w Polsce, „Pediatria po Dyplomie” 2012, t. 16, nr 5, s. 33–41.
4. A. Własienko, E. Kuchar, Diagnostyka, leczenie i profilaktyka najczęstszych chorób pasożytniczych u dzieci – problemy współczesnego pediatry i specjalisty medycyny rodzinnej,„Lekarz POZ” 2017, nr 2, s. 154–160.