Przeciwciała IgG a IgM - czym są? Jak czytać wyniki?

Immunoglobuliny, zwane również przeciwciałami, są białkami produkowanymi przez komórki układu odpornościowego po kontakcie z obcym antygenem. Ich zadaniem jest obrona organizmu przed patogenami (m.in. bakteriami i wirusami) i toksynami. Badania poziomu przeciwciał są istotną częścią diagnostyki wielu chorób zakaźnych. Sprawdź, czym są przeciwciała IgM i IgG i jak interpretować wyniki badań serologicznych.

Immunoglobuliny – czym są?

Immunoglobuliny (Ig), nazywane także przeciwciałami, to białka produkowane przez komórki układu immunologicznego. Są częścią tzw. humoralnej odpowiedzi układu odpornościowego, a ich obecność ma na celu obronę przed bakteriami, wirusami, grzybami, pasożytami czy toksynami. Szacuje się, że krążące we krwi przeciwciała stanowią aż 20% białek osocza.

Jak powstają immunoglobuliny? Synteza przeciwciał skierowanych przeciwko określonemu antygenowi jest procesem złożonym, w którym kluczową rolę odgrywają limfocyty B. Komórki te mają na powierzchni receptory. Po zetknięciu się z obcym antygenem, np. cząsteczką wirusa, limfocyt B wiąże go ze swoim receptorem. Jest to sygnałem do rozpoczęcia syntezy przez komórkę swoistych przeciwciał, które mają na celu związanie i zniszczenie patogenu.

Rodzaje i funkcje immunoglobulin

Zastanawiasz się, co oznaczają skróty IgA, IgG i IgM na wyniku badania serologicznego? Są to trzy najczęściej oznaczane typy przeciwciał, różniące się budową i pełnioną funkcją. W organizmie człowieka występuje 5 rodzajów przeciwciał:

• IgM – zbudowana z 5 podjednostek immunoglobulina M, której średnie stężenie we krwi wynosi około 1,5 mg/ml. Przeciwciała klasy IgM są wytwarzane po kontakcie z obcym antygenem jako pierwsze;
• IgG – zbudowana z pojedynczej jednostki immunoglobulina G jest wytwarzana w drugiej fazie odpowiedzi immunologicznej. Całkowite stężenie przeciwciał IgG we krwi wynosi w warunkach prawidłowych około 9,0 mg/ml, a więc 6 razy więcej niż IgM;
• IgA – istnieją dwa rodzaje immunoglobuliny A: znajdująca się we krwi postać monomeryczna (zbudowana z 1 jednostki) i postać dimeryczna (składająca się z 2 podjednostek), która jest zawarta m.in. w ślinie, we łzach, w siarze oraz wydzielinach układu oddechowego i przewodu pokarmowego. Średni poziom IgA we krwi wynosi 0,05 mg/ml;
• IgE – poziom monomerycznej immunoglobuliny E we krwi jest bardzo niski i wynosi w przybliżeniu 0,00005 mg/ml. Zadaniem przeciwciał klasy E jest przede wszystkim obrona przed pasożytami. IgE są również istotnym elementem IgE-zależnych reakcji alergicznych;
• IgD – dokładna funkcja przeciwciał klasy D nie została jeszcze poznana. Stężenie IgD we krwi wynosi około 0,03 mg/ml.

Badanie IgG, IgM i IgA, polegające na elektroforetycznym rozdziale surowicy krwi, jest nieodłączną częścią diagnostyki niektórych chorób nowotworowych, przewlekłych chorób zapalnych lub niedoborów odporności.

Za co jeszcze odpowiada IgG? Niewielki rozmiar cząsteczek IgG umożliwia im przenikanie przez łożysko, z krwi matki do krwioobiegu dziecka, dając mu czasową odporność przeciwko niektórym chorobom. Zjawisko to wykorzystuje się m.in. do biernego uodpornienia dziecka przeciwko zakażeniu krztuścem, do czasu podania dziecku pierwszej szczepionki przeciwko bakterii będącej czynnikiem etiologicznym tej choroby. Można to uzyskać poprzez zaszczepienie kobiety między 27. a 36. tygodniem ciąży.

Jak czytać wyniki IgG i IgM?

Różnice między IgG i IgM przedstawiono powyżej, ale warto jeszcze wyjaśnić, jakie praktyczne znaczenie ma badanie przeciwciał IgG i IgM. Oznaczanie poziomu swoistych dla określonych patogenów przeciwciał w klasie IgG i IgM jest wykorzystywane przede wszystkim w diagnostyce chorób zakaźnych, takich jak choroba z Lyme (borelioza), cytomegalia czy toksoplazmoza. Jak interpretować wyniki badania serologicznego?

Ujemne IgM i IgG, czyli brak swoistych dla danego patogenu przeciwciał w klasie M i G, oznacza, że pacjent nie miał z nim prawdopodobnie kontaktu (nie jest chory i nie przebył zakażenia w przeszłości). Należy jednak pamiętać, że do wytworzenia przeciwciał potrzeba czasu – czasem nawet kilku tygodni – dlatego w przypadku podejrzenia wyniku fałszywie ujemnego badanie serologiczne należy powtórzyć po czasie zaleconym przez lekarza.

Dodatnie IgM i ujemne IgG świadczy najczęściej o aktualnym zakażeniu danym wirusem, bakterią czy innym patogenem. Z czasem pojawiają się przeciwciała w klasie G (wówczas można jednocześnie stwierdzić obecność we krwi zarówno IgG, jak i IgM) oraz zanikanie IgM (w tym przypadku badanie przeciwciał IgM da wynik ujemny). Dodatnie IgG mogą utrzymywać się przez długi czas – nawet do końca życia.

O czym świadczy wysoki poziom IgG?

Wysoki poziom IgG (przy ujemnym IgM) nie zawsze świadczy o przebytej chorobie. Bywa, że dodatni wynik jest konsekwencją trwającej przewlekłej choroby zakaźnej, np. w przebiegu przewlekłego zapalenia wątroby typu B czy C. Interpretacja wyników badań serologicznych powinna być dokonywana przez lekarza na podstawie całokształtu obrazu klinicznego. W przypadku podejrzenia aktywnego zakażenia pokieruje on dalszą diagnostyką i ewentualnym leczeniem.

Autor: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. A. Vaillant i in., Immunoglobulin, „StatPearls”, 2022, dostęp online: maj 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK513460/.
2. H. Schroeder, L. Cavacini, Structure and Function of Immunoglobulins, „The Journal of Allergy and Clinical Immunology”, 2010, dostęp online: maj 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3670108/.