Rak sutka - rodzaje, przyczyny, objawy, leczenie

Rak sutka (nowotwór złośliwy sutka) jest nowotworem złośliwym wywodzącym się z komórek nabłonkowych. Nowotwór sutka jest rzadkim typem nowotworu piersi, który obejmuje skórę brodawki sutkowej i zwykle ciemniejszy obwód wokół niej, zwany otoczką. Większość kobiet z rakiem sutka ma również jeden lub więcej guzów w piersi, dlatego ten tym zmian powinno diagnozować się z możliwością współistnienia guza w samej piersi. Jak objawia się rak sutka i jak się go diagnozuje?

Rak sutka

Rak sutka jest jednym z wielu typów raka piersi, który stanowi różnorodną grupą nowotworów, dlatego diagnostyka, leczenie jak również rokowanie mogą się różnić. W Polsce nowotwory w obrębie piersi stanowią najczęściej występujący rodzaj nowotworu wśród kobiet (ok. 20% wszystkich nowotworów złośliwych). Występuje w przeważającej części wśród mieszkanek krajów wysoko rozwiniętych (USA, Kanada, Australia, kraje Europy Zachodniej). Najmniej zachorowań na raka piersi odnotowuje się w południowej Azji i Afryce. Szacuje się, że rocznie raka piersi rozpoznaje się u 1,5 miliona kobiet na całym świecie, a około 400 tysięcy umiera.

Rak sutka i piersi – czynniki ryzyka

Rak sutka i zlokalizowany w innych rejonach piersi rozwijają się, gdy nieprawidłowe komórki w piersi dzielą się i namnażają w sposób niepodlegający kontroli. Jest kilka czynników zwiększających ryzyko zachorowania:

• Wiek – najwięcej zachorowań jest wśród pań 50+, ale sporadycznie zdarzają się zachorowania u młodszych kobiet,
• Płeć – pomimo, że choroba dotyczy przede wszystkim kobiet, to rak sutka u mężczyzn również jest diagnozowany, jednak zdecydowanie rzadziej,
• Historia rodziny i genetyka – szacuje się, że czynniki dziedziczne – związane z genetycznie uwarunkowaną predyspozycją do zachorowania – stanowią przyczynę rozwoju 10-30% wszystkich nowotworów,
• Palenie i nadużywanie alkoholu – palenie tytoniu zostało powiązane z wieloma różnymi rodzajami chorób, w tym z rakiem piersi, dodatkowo wpływa na gorsze rokowanie i szybszy postęp choroby,
• Otyłość – zwiększone ryzyko wystąpienia raka piersi u kobiet obserwuje się u kobiet z otyłością w porównaniu do grupy pacjentek z prawidłową masą ciała. Ryzyko wzrasta aż o 58% u kobiet z drugim i trzecim stopniem otyłości,
• Narażenie na promieniowanie – ekspozycja na promieniowanie jonizujące zwiększa ryzyko zachorowania. Oznacza to, że rak sutka może być konsekwencją wcześniejszej radioterapii innego nowotworu,
• Hormonalna terapia zastępcza (HTZ) – badania nad występowaniem raka piersi/sutka u kobiet po menopauzie potwierdzają, że stosowanie hormonalnej terapii zastępczej HTZ zwiększa ryzyko zachorowania na ten nowotwór. Jednak nie jest to prosta zależność. Ryzyko jest wyraźnie wyższe przy dłuższym (powyżej 5 lat) stosowaniu HTZ.

Rak sutka u mężczyzn

Rak sutka nie dotyczy wyłącznie kobiet. Może występować również u mężczyzn. Panowie jednak nie mają rozwiniętych przewodów mlecznych oraz tak bogatej tkanki gruczołowej, stąd odnotowuje się rzadsze zachorowanie w tej grupie osób. Wielokrotnie częściej niż rak sutka, u mężczyzn rozwija się ginekomastia – łagodna choroba gruczołów piersiowych która powoduje powiększenie piersi i bardzo rzadko nowotwory.

Rak sutka – objawy

Symptomy chorobowe i potencjalne objawy zależą przede wszystkim od stopnia zaawansowania raka sutka. W początkowym okresie rozwoju choroba przebiega najczęściej bezobjawowo i wówczas zmiany nieprawidłowe wykrywane są podczas profilaktycznej mammografii, USG lub zwykłego samobadania. Choroby skórne sutka czy w obrębie piersi są często mylone z objawami niektórych łagodnych chorób skóry, takich jak wysypka lub atopowe zapalenie. Objawy, które powinny zwrócić naszą uwagę obejmują:

• swędzenie, mrowienie lub zaczerwienienie sutka i/lub otoczki lub całej piersi,
• łuszcząca się lub zgrubiała skóra na sutku lub wokół niego,
• spłaszczony sutek lub podobne zmiany morfologiczne,
• wydzielina z sutka, która może być żółtawa lub krwawa.

Chorobowo zmieniona skóra jest często obolała i zaogniona, może swędzieć lub powodować pieczenie. Około połowa wszystkich kobiet, u których zdiagnozowano chorobę brodawki sutkowej, ma guzek za brodawką sutkową. W 9 na 10 przypadków jest to niestety inwazyjny rak piersi.

Rak sutka Pageta

Choroba Pageta brodawki sutkowej to inaczej rak sutka Pageta. Choroba została odkryta przez brytyjskiego lekarza Sir Jamesa Pageta, który w 1874 roku zauważył związek między zmianami w brodawce sutkowej, a rakiem piersi. Stanowi około 5 proc. wszystkich przypadków nowotworów złośliwych piersi. Rak sutka Pageta powinien diagnozowany być ze współistniejącym nowotworem złośliwym umiejscowionym głębiej w gruczole piersiowym. Nazwa choroby pochodzi od komórek Pageta, obserwowanych w obrazie histopatologicznym tkanki pozyskanej drogą biopsji. Jest to badanie najważniejsze w rozpoznaniu raka sutka Pageta, ponieważ mammografia nie spełnia oczekiwanej roli: wynik badania jest opisywany jako prawidłowy w u 22-50% chorych, a zmiany brodawki są widoczne jedynie u 12% chorych. Ocenę rozległości procesu nowotworowego ułatwia badanie rezonansu magnetycznego, która pozwala uwidocznić zmiany w obrębie brodawki oraz w tkance gruczołowej, nawet w przypadku braku objawów klinicznych.

Rak zapalny sutka

Rak zapalny jest dość nietypowym nowotworem i pacjentki z takim rozpoznaniem wymagają szczególnego postępowania, ponieważ cechuje się on agresywnym przebiegiem, który wpływa na pogorszenie rokowania. Są to przede wszystkim zmiany o wysokim stopniu złośliwości. Rak zapalny sutka nie ma typowych objawów, to znaczy, że nie znajdziemy zmian guzkowatych, natomiast pierś w całości jest zmieniona zapalnie, powiększona z charakterystyczną postacią „skórki pomarańczowej”. Nowotwór rozwija się w sposób rozproszony również w węzłach chłonnych co prowadzi do ich powiększenia. Diagnostyka opiera się na badaniu fizykalnym, badaniach laboratoryjnych oraz badaniu wycinka skóry lub/i biopsji węzłów chłonnych. Leczenie raka zapalnego również jest niestandardowe, ponieważ nie ma możliwości usunięcia samych zmian z zachowaniem tkanek zdrowych. Pierwszym wyborem jest chemioterapia mająca na celu zmniejszenie zmian. W przypadku podjęcia decyzji o chirurgii usuwa się całą pierś, łącznie z węzłami chłonnymi, wskazana jest również radioterapia.

Rak sutka – diagnostyka

1. Mammografia – polecana kobietom po 35 roku życia.  U młodszych odradzana jest ze względu na gęstsze utkanie gruczołu piersiowego.  
2. Ultrasonografia (USG) – zalecana młodszym kobietom do 35 roku życia.
3. Biopsja – w celu wykonania tzw. badania histopatologicznego; często na tej podstawie lekarz może już określić, czy miana ma postać łagodną czy złośliwą lub z jakim podtypem biologicznym nowotworu ma do czynienia.
4. Badania laboratoryjne:

– antygen CA15-3 – (glikoproteina, która wchodzi w skład komórek gruczołu piersiowego), badanie wskazane u pacjentek u których występują objawy, bądź podejrzenie obecności nowotworu gruczołu sutkowego, wykonywane również u pacjentek już po leczeniu onkologicznym,

 – antygen CA 125 – mimo to, że marker wykorzystywany jest częściej przy diagnozowaniu raka jajnika to może również współwystępować w nowotworach w obrębie piersi, jest również dobrym markerem skuteczności chemioterapii,

– antygen rakowo-płodowy CEA – jest markerem stosowanym jako czynnik diagnostyczny i prognostyczny w zmianach nowotworowych przewodu pokarmowego, jednak również może występować w wyższych stężeniach przy nowotworzeniu w obrębie piersi.

• Badania genetyczne:

– typowanie genetyczne wariantu mutacji w regionie genu – BRCA1 oraz BRCA 2 – szacuje się, że w przypadku nosicielstwa mutacji genu BRCA1 prawdopodobieństwo zachorowania na raka piersi sięga 70%, a w przypadku raka jajnika – 40%. Oznacza to 10-krotnie większe prawdopodobieństwo raka piersi i 20-krotnie większe ryzyko raka jajnika w porównaniu z „przeciętna” kobietą. Ryzyko związane z mutacja genu BRCA2 jest mniejsze niż w przypadku BRCA 1 i wynosi ok. 56% dla raka piersi i 27% dla raka jajnika.

– gen HER-2 – do istotnych czynników prognostycznych należy status receptora HER2. HER2 to glikoproteina, która pełni funkcję receptora błonowego, należąca do rodziny receptorów dla naskórkowych czynników wzrostu. Nadekspresja genu dla receptora HER2 powoduje zwielokrotnienie ok. 10–35% receptorów na powierzchni komórki. Jest to ważny, niekorzystny czynnik prognostyczny zarówno we wczesnym, jak i zaawansowanym stadium choroby.

5. Badania bardziej zaawansowane to:

• Skanowanie pozytonowej tomografii emisyjnej (PET)
• Rezonans magnetyczny (MRI)

Rak sutka – leczenie

Istnieje kilka opcji leczenia raka sutka i piersi w tym chirurgia, chemioterapia, radioterapia, hormonoterapia, immunoterapia i celowana terapia lekowa. To, co jest dla pacjenta odpowiednie, zależy od wielu czynników, w tym lokalizacji i wielkości guza, wyników badań laboratoryjnych oraz tego, czy rak rozprzestrzenił się na inne obszary organizmu. Leczenie chirurgiczne polega na usunięciu zmienionej części i marginesu zdrowej tkanki otaczającej guz. Istnieją różne rodzaje tego zabiegu od częściowej resekcji po pełną radykalną mastektomię łącznie z węzłami chłonnymi. Chemioterapia zlecana jest często przed zabiegiem z celu zmniejszenia zmian jak również po zabiegu chirurgicznym w celu zapobieganiu nawrotów. Radioterapia jako terapia uzupełniająca stosowana zwykle po zabiegu chirurgicznym w celu zabicia pozostałych komórek nowotworowych lub w przypadku leczenia pojedynczych guzów z przerzutami. Terapia hormonalna jest farmakologiczną formą leczenia, jest niskotoksyczna i daje mniej efektów niepożądanych, wpływa hamująco na wzrost nowotworów hormonozależnych. Immunoterapia wykorzystuje siłę własnego układu odpornościowego do namierzania i atakowania komórek raka. Dodatkowo taką terapię można wspomóc lekami, jednak taka terapia określana jest jako „wysoce eksperymentalna”. Celowana terapia lekowa polega na stosowaniu leku skierowanego bezpośrednio przeciw komórce nowotworowej z określoną mutacją. Niektóre z najczęściej stosowanych leków w leczeniu raka piersi/sutka obejmują przeciwciała monoklonalne, koniugaty przeciwciało-lek oraz inhibitory kinazy.

Rak sutka – profilaktyka

Bardzo istotnym elementem profilaktyki raka sutka jest higiena zdrowia kobiety polegająca na samobadaniu piersi. Październik jest szczególnym miesiącem przypominającym kobietom o tym badaniu. W październiku odbywa się wiele akcji dotyczących walki z rakiem piersi, promocji zdrowia oraz podkreślających znaczenie wykonywania regularnych badań. Diagnoza raka sutka czy też piersi może wydawać się przerażająca. Pamiętajmy jednak, że istnieje wiele dostępnych zasobów diagnostycznych, leczniczych, które wdrożone odpowiednio wcześnie gwarantują wyleczenie. Dowiedz się jak skutecznie samobadać piersi i zadbaj o swoje zdrowie! #badajpiersi

Bibliografia:

1. Skin diseases of the breast and nipple: Benign and malignant tumors. Waldman RA, Finch J, Grant-Kels JM, Stevenson C, Whitaker-Worth DJ. Am Acad Dermatol. 2019 Jun;80(6):1467-1481.
2. Nipple-Invasive Primary Carcinomas: Clinical, Imaging, and Pathologic Features of Breast Carcinomas Originating in the Nipple. Sanders MA, Brock JE, Harrison BT, Wieczorek TJ, Hong X, Guidi AJ, Dillon DA, Lester ML. Arch Pathol Lab Med. 2018 May;142(5):598-605.
3. Polish and international recommendations on the treatment of breast cancer. Winczura P, Senkus-Konefka E, Jassem J. Nowotwory. Journal of Oncology 2013;63(1):58-65.

4. Paget’s disease of the breast: the experience of the European Institute of Oncology and review of the literature. Caliskan M, Gatti G, Sosnovskikh I, et al. Breast Cancer Research and Treatment 2008;112(3):513–521.
5. Diseases of the Breast. Harris JR, Lippman ME, Morrow M, Osborne CK, editors. 4th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2009.
6. Markery molekularne stosowane w diagnostyce raka piersi — obecna praktyka kliniczna i perspektywy rozwoju. Walaszczyk A, Gabryś D. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Onkologicznego Nowotwory 2018;3(5-6):306-314.