19 kwietnia 2023 - Przeczytasz w 4 min

Rak tarczycy – czy może być dziedziczny? Objawy i badania przy nowotworach tarczycy

Rak tarczycy jest złośliwym nowotworem wywodzącym się z komórek gruczołu tarczowego. Występuje głównie u osób dorosłych, około trzykrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Rak tarczycy bywa rozpoznawany przypadkowo podczas wykonywania badania tarczycy z innych przyczyn. Jakie objawy wskazują na raka tarczycy? Czy schorzenie może być dziedziczne? Sprawdź, jak wygląda diagnostyka choroby i na czym polega jej leczenie.

rak tarczycy czy może być dziedziczny

Rak tarczycy – co to za choroba? Rodzaje raka tarczycy

Rak tarczycy jest złośliwym nowotworem wywodzącym się z komórek tarczycy. Wyróżnia się dwa rodzaje komórek miąższu gruczołu tarczowego – komórki pęcherzykowe (zachodzi w nich synteza tyroksyny i trójjodotyroniny) oraz okołopęcherzykowe (tzw. komórki C, odpowiedzialne za wydzielanie kalcytoniny – hormonu odpowiadającego za gospodarkę wapniowo-fosforanową).

W zależności od obrazu histopatologicznego wyróżnia się kilka typów raka tarczycy:

  • wywodzące się z komórek pęcherzykowych:
    • zróżnicowane – rak brodawkowaty i rak pęcherzykowy,
    • niskozróżnicowany rak brodawkowaty,
    • niezróżnicowany rak anaplastyczny;
  • wywodzący się z komórek okołopęcherzykowych rdzeniasty rak tarczycy.

Najczęściej występującym rakiem tarczycy jest zróżnicowany rak brodawkowaty, który jest jednocześnie najczęstszym rakiem gruczołów wydzielania wewnętrznego u ludzi. Wraz z rakiem pęcherzykowym stanowi 90–95% wszystkich nowotworów złośliwych tarczycy. O wiele rzadziej występują rak rdzeniasty i rak anaplastyczny, które stanowią odpowiednio 1–2% i 1% wszystkich przypadków raka gruczołu tarczowego.

Rak tarczycy występuje około trzykrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn, a jego wykrywalność znacznie zwiększyła się w ostatnich dekadach. Znane są również niektóre czynniki ryzyka jego wystąpienia, m.in.: występowanie raka tarczycy u członków rodziny, narażenie na promieniowanie jonizujące w dzieciństwie czy niedobór jodu w środowisku.

Czy rak tarczycy może być dziedziczny?

Podobnie jak w przypadku wielu innych nowotworów, rak tarczycy może występować rodzinnie. Szacuje się, iż dziedziczna postać dotyczy w przybliżeniu 5% przypadków raka brodawkowatego i nawet 15–30% raka rdzeniastego tarczycy. Do najczęściej występujących mutacji odpowiadających za rodzinną postać raka tarczycy należą: mutacja w genie BRAF, RET i RAS (w raku brodawkowatym); mutacja RAS w raku pęcherzykowym; mutacja RET w raku rdzeniastym. U 50–80% chorych z rakiem anaplastycznym tarczycy stwierdza się mutację genu p53, a u 20–40% – mutację RAS.

Objawy raka tarczycy

Wraz z rozpowszechnieniem badań obrazowych tarczycy, zmiany w jej obrębie coraz częściej są wykrywane przed pojawieniem się objawów klinicznych choroby. U pacjentów z rakiem tarczycy pierwszym symptomem, który skłania do zgłoszenia się do lekarza, bywa powiększenie gruczołu tarczowego, obserwowane jako zwiększenie obwodu szyi. Mogą pojawić się również: chrypka, duszności, problemy z przełykaniem (dysfagia), zmniejszenie masy ciała i osłabienie.

W przypadku towarzyszącego zaburzenia wydzielania hormonów tarczycy pod postacią ich nadmiaru (nadczynności) lub niedoboru (niedoczynności) mogą być obserwowane objawy typowe dla tych nieprawidłowości. Niedoczynność tarczycy wiąże się m.in. z przewlekłym zmęczeniem, uczuciem zimna, zwiększeniem masy ciała, zaparciami, zaburzeniami koncentracji. W nadczynności występują często: nadmierna potliwość, zmniejszenie masy ciała, biegunka, kołatanie serca i niepokój. Obu zaburzeniom towarzyszyć mogą objawy skórne. Niski poziom hormonów tarczycy wiąże się z suchością, a wysoki  z obecnością błyszczącej, tłustej skóry. Należy podkreślić, iż rak tarczycy zwykle nie zaburza czynności wydzielniczej gruczołu.

Diagnostyka raka tarczycy – jakie badania wykonać?

Rozpoznanie raka tarczycy i określenie jego rodzaju jest możliwe po wykonaniu badania histopatologicznego, zwykle po operacyjnym usunięciu gruczołu. Decyzję co do przeprowadzenia zabiegu usunięcia części lub całości tarczycy podejmuje się przede wszystkim na podstawie wyników badań dodatkowych. Stwierdzenie w badaniach obrazowych (m.in. USG) cech guzków, które mogą wskazywać na wysokie ryzyko złośliwości zmiany (centralne unaczynienie, nieregularne granice guzka, zwapnienia), powinny skutkować wykonaniem biopsji cienkoigłowej i konsultacją z chirurgiem.

U każdego pacjenta należy również wykonać badania krwi, w tym pomiar stężenia TSH, fT3, fT4, wapnia i kalcytoniny we krwi. Tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny nie są wykonywane rutynowo, ale mogą pomóc w określeniu zaawansowania raka tarczycy w przypadkach wątpliwych.

Metody leczenia raka tarczycy

Podstawową metodą leczenia raka tarczycy jest zabieg operacyjny, zwykle pod postacią całkowitego usunięcia tarczycy z jednoczesnym usunięciem wybranych węzłów chłonnych szyi. Uzupełnieniem leczenia chirurgicznego jest często leczenie tzw. radiojodem, czyli jodem promieniotwórczym, oraz suplementacja lewotyroksyny. U niektórych pacjentów stosowana jest chemio- i radioterapia.

Rak tarczycy – czy występuje u dzieci?

Tak. Mimo iż w populacji dziecięcej rak tarczycy występuje dość rzadko, to jest on najczęściej występującym rakiem wśród dzieci (szacuje się, iż stanowi około 6% wszystkich raków). W porównaniu do raka tarczycy u osób dorosłych, u dzieci nowotwór ten charakteryzuje się zwykle większą agresywnością.

Autor: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia:

  1. Lee K. i in., Thyroid Cancer, “StatPearls”, 2022, dostęp online: styczeń 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459299/.
  2. Paulson V., Rudzinski E., Hawkins D., Thyroid Cancer in the Pediatric Population, “Genes”, 2019, dostęp online: styczeń 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6771006/.
  3. Nguyen Q. i in., Diagnosis and Treatment of Patients with Thyroid Cancer, “American Health & Drug Benefits”, 2015, dostęp online: styczeń 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4415174/.

Podobne artykuły

Powiązane pakiety

e-PAKIET TARCZYCOWY ROZSZERZONY
Badania z pakietu warto wykonać: Przy dolegliwościach wskazujących na niedoczynność tarczycy (np. bladość, spadek koncentracji, senność, przybieranie na wadze, uczucie zimna, zaparcia, obfite miesiączki) i nadczynność (np. przyspieszone tętno, nieuzasadnione chudnięcie, uczucie gorąca, zlewne poty, brak lub skąpa miesiączka, biegunki). W monitorowaniu i kontroli leczenia chorób tarczycy. Do profilaktycznej oceny funkcji narządu. Dedykowany dla: Kobiet, Mężczyzn, Dzieci. Pamiętaj przed pobraniem: Na pobranie krwi zgłoś się w godzinach porannych, możesz być po posiłku. Czas oczekiwania na wyniki e-pakietu w większości laboratoriów wynosi 1-2 dni robocze.* Tarczyca – rola w organizmie: Tarczyca to gruczoł endokrynny, usytuowany w przedniej części szyi. Hormony produkowane przez tarczycę regulują pracę praktycznie wszystkich narządów organizmu, wpływają na tempo przemiany materii, ale także od ich działania uzależniony jest prawidłowy rozwój fizyczny i umysłowy. JAKIE BADANIA NA TARCZYCĘ? e-PAKIET TARCZYCOWY uwzględnia badania laboratoryjne wykonywane w diagnostyce chorób tarczycy: TSH, fT3, fT4, anty-TPO, anty-TG, przeciwciała przeciw receptorom TSH (TRAb). Diagnostykę chorób tarczycy rozpoczyna się od pomiaru stężenia TSH – hormonu przysadkowego nadzorującego pracę gruczołu. Jest to najczulsze badanie oceniające pracę gruczołu, wykrywające objawowe jak i bezobjawowe zaburzenia czynności tarczycy. Obserwowane zmiany w stężeniu TSH wyprzedzają w czasie zmianę stężenia hormonów produkowanych przez samą tarczycę, a charakter tych zmian pozwala na rozpoznanie nadczynności lub niedoczynności gruczołu. W ocenie pracy tarczycy pomiarowi stężenia TSH zwykle towarzyszy pomiar stężeń hormonów produkowanych w obrębie samego gruczołu, szczególne ich wolnych frakcji: tyroksyny - fT4 i trójjodotyroniny – fT3. Na podstawie wzrostu stężenia fT3 i fT4 wnioskuje się o nadczynności gruczołu, a spadek towarzyszy niedoczynności tarczycy. Nieprawidłowa praca tarczycy może mieć różnorodne podłoże. W ustaleniu przyczyn zaburzeń funkcjonowania gruczołu wykorzystuje się pomiar stężenia autoprzeciwciał – antyTPO, anty TG i TRAb. Anty-TPO w znacznie podwyższonym mianie typowe jest dla choroby Hashimoto. Ocena przeciwciał przeciw receptorowi TSH (TRAb) jest najbardziej przydatna w różnicowaniu choroby Gravesa-Basedowa od stadium nadczynności choroby Hashimoto i poporodowego zapalenia tarczycy. Podwyższone miano przeciwciał przeciw tyreoglobulinie (anty-TG) może towarzyszyć różnym chorobom tarczycy, wynikającym np. z niedoboru jodu lub zapaleń toczących się w obrębie narządu. Zestawienie wyników badań uwzględnionych w e-pakiecie pozwala nie tylko na ocenę funkcji gruczołu tarczycy, ale także na określenie pierwotnego lub wtórnego charakteru nieprawidłowości oraz na potwierdzenie lub wykluczenie ich autoimmunizacyjnego mechanizmu. Ze względu na wieloczynnikowy charakter podłoża chorób tarczycy, uzyskane wyniki badań należy skonsultować z lekarzem.   *Czas prezentowany jest w dniach roboczych i może ulec zmianie ze względu na uwarunkowania laboratoryjne i nie stanowi zobowiązania do realizacji usługi w tym czasie. Informację o przewidywanym czasie wykonania wszystkich badań objętych pakietem, zależnie od wybranego punktu pobrań, można sprawdzić na podstronach poszczególnych badań, wybierając placówkę realizacji lub kontaktując się z infolinią. Uwaga! Jeżeli kupujesz badanie dla dziecka, zrealizuj je w punkcie przyjaznym dzieciom - sprawdź PUNKTY PRZYJAZNE DZIECIOM.
Powiązane badania

Kalcytonina
Kalcytonina. Diagnostyka i monitorowanie raka rdzeniastego tarczycy oraz hiperplazji komórek C.

Wapń całkowity
Ocena stężenia wapnia całkowitego w krwi . Badanie wykorzystywane w diagnostyce zaburzeń homeostazy wapnia w przebiegu chorób układu kostnego, nerek, serca i układu pokarmowego.

RET - badanie rearanżacji genu RET tech. FISH

Podobne artykuły