Soplówka jeżowata – właściwości, które warto znać         

W ostatnich latach obserwuje się rosnące zainteresowanie wykorzystaniem naturalnych metod terapeutycznych. Pacjenci coraz częściej poszukują ziołowych alternatyw dla leków konwencjonalnych, które mogłyby ograniczyć liczbę syntetycznych preparatów w terapii. Soplówka jeżowata – czym jest? Jakie ma właściwości? Dlaczego warto włączyć ten produkt do swojej diety?

Soplówka jeżowata – co to jest?

Soplówka jeżowata (łac. Hericium erinaceus), nazywana również „lwią grzywą” (ang. Lion’s mane) to saprofityczny grzyb pasożytniczy, występujący głównie w krajach Azji Wschodniej, ale też Ameryki Północnej i Europy. Należy do grzybów z rodzaju Hericium i wyróżnia się spośród innych grzybów tego rodzaju charakterystycznym wyglądem. Wykazuje właściwości zarówno spożywcze, jak i lecznicze.

Soplówka jeżowata ma kształt kulisty lub półsferyczny i ciało pokryte gęsto długimi wypustkami, które przypominają grzywę lwa. Młode owoce soplówki jeżowatej są koloru od białego do kremowego, by potem, w miarę dojrzewania przybierać barwy od żółtej do brązowej. Wnętrze owocnika stanowi biały, zbity miąższ o charakterystycznej, porowatej strukturze. Owocniki soplówki wydzielają charakterystyczny grzybowy zapach i są słodkie w smaku. Warunki środowiska preferowane przez nią to wysoka wilgotność i umiarkowane temperatury. Gatunki, które kolonizuje to głównie martwe lub obumierające drzewa liściaste: dąb, buk, brzoza, orzech włoski i klon, lecz może wzrastać również na drzewach żywych. Soplówka w warunkach naturalnych owocuje późnym latem i wczesną jesienią, jednak uprawiana jest również w hodowlach sztucznych, stąd jest dostępna, również do spożycia „na świeżo”, przez cały rok.

Soplówka jeżowata – właściwości

Poznanie szczegółowo substancji wytwarzanych przez soplówkę jeżowatą sprawiło, że znajduje ona szerokie zastosowanie zarówno w kuchni, jak i lecznictwie. Wśród związków bioaktywnych obecnych w Lion’s mane wyróżnia się: polisacharydy, terpeny, białka i związki fenolowe. Obecność tych związków odpowiada za szerokie spektrum właściwości biologicznych soplówki jeżowatej. Wymienia się udział soplówki jeżowatej w:

• neuroprotekcji,
• antyoksydacji,
• immunomodulacji,
• działaniach przeciwdrobnoustrojowych i przeciwgrzybiczych,
• zapobieganiu zapaleniu,
• regulacji poziomu lipidów,
• regulacji flory jelitowej,
• regulacji poziomu glukozy.

Dodatkowo soplówka jeżowata jest źródłem ważnych dla ogólnego dobrego samopoczucia pacjenta składników odżywczych, takich jak: błonnik, białka, witaminy z grupy B, prekursory witaminy D i minerały.

Soplówka jeżowata – działanie

Działanie neuroprotekcyjne wynika z możliwości przenikania substancji bioaktywnych przez barierę krew- mózg, co wynika z niewielkich rozmiarów wydzielanych przez grzyba związków. Jest to wykorzystywane z powodzeniem w terapii chorób neurodegeneracyjnych takich jak Alzheimer, Parkinson czy udar niedokrwienny. Na układ nerwowy działają głównie terpenoidy (hericenoidy i erinacyny), które stymulują syntezę czynnika wzrostu nerwów, odpowiadającego za wzrost, utrzymanie i przeżycie neuronów. Wyniki badań sugerują, że związki te mogą wykazywać działanie wspierające regenerację neuronów ośrodkowego układu nerwowego. Dodatkowo wykazują one działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Ta ostatnia właściwość terpenoidów pozwala na potencjalne wykorzystanie grzyba lwiej grzywy w leczeniu zakażenia H. pylori oraz regulacji mikroflory jelitowej.

Badania nad wykorzystaniem soplówki jeżowatej w medycynie wskazują na możliwości zahamowania postępu choroby oraz spadku funkcji poznawczych u pacjentów ze zdiagnozowanymi schorzeniami neurologicznymi. Ostatnie lata to praca badawcza nad wykorzystaniem grzyba w prewencji i leczeniu zaburzeń psychicznych takich jak problemy ze snem, zaburzenia funkcji poznawczych, lęk czy depresja.  

 Antyoksydacyjne działanie wykazują głównie związki fenolowe oraz ergotioneina obecne w soplówce jeżowatej. Opiera się ono na pobudzaniu naturalnych enzymów przeciwutleniających oraz wychwycie reaktywnych form tlenu, które mają tendencję do uszkadzania komórek, przyczyniając się do powstania zjawiska stresu oksydacyjnego. Właściwości antyoksydacyjne soplówki mogą przyczyniać się do ograniczenia stresu oksydacyjnego i obniżenia nasilenia stanu zapalnego, co stanowi mechanizm korzystny również w kontekście prewencji chorób nowotworowych. 

Białka bioaktywne wytwarzane przez soplówkę jeżowatą mają właściwości immunomodulujące, antyoksydacyjne, przeciwnowotworowe i przeciwdrobnoustrojowe. Zaliczamy do nich lektyny, białka wiążące węglowodany, glukanazy, chitynazy i białka inaktywujące rybosom. Polisacharydy obecne w grzybie (głównie B- glukany), odpowiadają za pobudzenie układu odpornościowego, wpływając na jego zdolności przeciwzapalne i przeciwnowotworowe. Inne polisacharydy odpowiadać mogą za regulację flory jelitowej, poziomu glukozy oraz działają antyoksydacyjnie.

Ważny jest fakt, iż przeciwdrobnoustrojowe działanie soplówki jeżowatej wiąże się również z działaniem na bakterie oporne na konwencjonalne metody leczenia np. Staphylococcus aureus oporne na metycylinę, Enterococcus faecalis czy Bacillus subtilis. Upatruje się w tym szansy na zwiększenie skuteczności antybiotyków klasycznych w terapii łączonej z H. Erinaceus. Przeciwgrzybiczo soplówka jeżowata działa na Candida albicans czy Aspergillus flavus.

Soplówka jeżowata – przeciwwskazania

Soplówka jeżowata może być spożywana po odpowiedniej obróbce w sposób bezpośredni. Pojawia się również w preparatach farmaceutycznych w postaci proszku, tabletek lub kapsułek, ekstraktów płynnych oraz produktach żywnościowych, np. w batonach proteinowych czy specjalnych napojach. Ze względu na brak na rynku produktów zawierających soplówkę jeżowatą posiadających kategorię leku, należy zawsze zachować ostrożność mając na uwadze, że suplementy mogą zawierać różne substancje pomocnicze będące przyczynami reakcji niepożądanych po spożyciu preparatu. Spożycie soplówki w jakiejkolwiek formie wymaga konsultacji z lekarzem u kobiet ciężarnych, karmiących oraz dzieci. Nie zaleca się również stosowania preparatów u osób przyjmujących inne leki, szczególnie wspomagające pracę serca, mózg czy układ odpornościowy. Oczywiście przeciwwskazanie stanowi również uczulenie na grzyby oraz inne składniki suplementu.

Soplówka jeżowata – skutki uboczne

Wśród nielicznych działań niepożądanych spożycia Lion’s Mane wymienia się:

• reakcje alergiczne:
  • skórne: świąd, wysypka,
  • pokarmowe: nudności, ból brzucha.
• ból brzucha,
• biegunka,
• wzdęcia.

Mgr Jolanta Pawłowska