Swędzenie dłoni. Co, jeśli powodem nie jest zimne powietrze i detergenty?

Swędzenie dłoni z pozoru może wydawać się błahym problemem, jednak uporczywy i nawracający świąd skóry wpływa na jakość życia. Jeżeli swędzenie powraca i pojawiają się zmiany skórne, warto przyjrzeć się tej kwestii bliżej. Tym bardziej, że dłonie to wizytówka człowieka i posługujemy się nimi na co dzień.

Często mówi się, że świąd dłoni może się pojawiać na skutek przesuszenia skóry dłoni, przy eksponowaniu ich na skrajne warunki (np. zimno) lub na substancje zaburzające barierę skóry, np. detergenty. To prawda, ale nie jest to jedyny powód. Wiele osób może być też uczulone na substancje chemiczne zawarte w detergentach. Jednak, jeżeli nie wiążemy tych swędzących dłoni ze zmianami temperatury czy detergentami lub zaobserwowane dolegliwości dotyczą też stóp, warto dowiedzieć się, jakie inne przyczyny mogą powodować takie objawy.

Opuchlizna i swędzenie dłoni – przyczyny

Swędzące stopy i dłonie mogą być symptomem schorzeń dermatologicznych lub ogólnoustrojowych. Do najczęstszych przyczyn dermatologicznych, należą:

– grzybice i dermatofitozy,

– atopowe zapalenie skóry (AZS),

– wyprysk kontaktowy (też na detergenty),

– alergia pokarmowa,

– świerzb,

– łuszczyca (objawy tylko na dłoniach i stopach są dość rzadkie).

W przebiegu zakażeń skórnych i chorób skóry (atopowego zapalenia skóry, łuszczycy) poza świądem występują też zmiany na skórze w postaci zaczerwienień, pęknięć, zrogowaceń skórnych, łusek, wyprysków lub pęcherzyków z płynem surowiczym. Tego typu dolegliwości, podobnie jak opuchlizna i czerwone swędzące dłonie u dziecka, są często powodem do zmartwień. To zrozumiałe, ponieważ skóra dziecka jest szczególnie wrażliwa, a zmiany skórne mogą być objawem choroby. Nagłe swędzenie dłoni zarówno u dzieci jak i dorosłych, może być również spowodowane reakcją alergiczną. Jedną z potencjalnych przyczyn może być kontaktowe zapalenie skóry, spowodowane, np. używaniem kosmetyków i mydeł zawierających alergizujące substancje. Reakcje alergiczne mogą powodować nie tylko swędzenie, ale także zaczerwienienie i obrzęk skóry dłoni.

Jeżeli wszelkie dermatozy i alergie skórne zostaną wykluczone warto też wykonać badanie ogólne krwi i moczu oraz sprawdzić, czy przyczyną nie jest alergia lub nadwrażliwość pokarmowa. We wszystkich tych przypadkach warto wspierać zdrowie jelit dobrymi probiotykami, czyli bakteriami o korzystnym wpływie na jelita i zdrowie. Mikrobiota żyjąca w naszych jelitach wpływa na reakcje odpornościowe i alergiczne w całym organizmie. Prozdrowotne bakterie pełnią wiele funkcji, ale głównymi są: ochrona przed patogenami, budowanie odporności całego organizmu i wsparcie we wchłanianiu witamin oraz składników mineralnych z diety. Dodatkowo bakterie współdziałają ze sobą w produkcji krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA), wzmacniających bariery nabłonkowe jelit i skóry.

Ból brzucha i swędzenie dłoni – wzajemne powiązania

Zaskakująco wiele osób doświadcza jednocześnie bólu brzucha i swędzenia dłoni. To zjawisko może mieć różne podłoże, ale często jest związane z tym co dzieje się w naszych jelitach. Dysbioza jelitowa, czyli zaburzenia mikrobioty jelitowej i jej zmniejszona różnorodność, wykazują związek z chorobami skóry. Często u osób ze zmianami skórnymi stwierdza sią obniżoną liczebność bakterii ochronnych z rodzaju Bifidobacterium i z rodzaju Lactobacillus. Do bardzo istotnych bakterii wchodzących w skład mikrobioty jelitowej, należą bakterie immunoregulujące. Wykazują one silny wpływ na reakcje odpornościowe, w tym alergiczne i autoimmunizacyjne, mogące być przyczyną chorób skóry. Immunoregulujące właściwości mają bakterie Enterococcus i Escherichia coli.

Kolejnymi ważnymi dla zdrowia bakteriami jelitowymi są Akkermansia muciniphila i Faecalibacterium prauznitzii, produkują one krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe i dzięki temu odżywiają nabłonek jelitowy. Ma to korzystny wpływ na uszczelnienie bariery jelitowej, co wycisza układ odpornościowy i reakcje zapalne. Badania pokazały, że dzieci z atopowym zapaleniem skóry i alergią mają obniżoną ilość Akkermansia muciniphila. Dodatkowo, osoby z chorobami zapalnymi jelit (wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, chorobą Leśniowskiego-Crohna), mają obniżoną ilość Faecalibacterium prauznitzii i wykazują również większa tendencję do chorób skóry, np. rumienia guzowatego, aftowego zapalenia jamy ustnej i łuszczycy.

Pacjenci z chorobami zapalnymi jelit często mają silne zaburzenia mikrobioty i zwiększoną przesiąkliwość jelitową, co nasila stan zapalny w organizmie. Zwiększenie przepuszczalności jelitowej może prowadzić do powstania nadwrażliwości pokarmowych IgG-zależnych. W jej przebiegu, białka zawarte w jedzonych produktach przenikają przez nabłonek do krwiobiegu i powodują zwiększoną produkcję przeciwciał IgG. Tworzące się kompleksy immunologiczne mogą osadzać się w różnych tkankach i powodują powstawanie stanu zapalnego. Może to nasilać wiele chorób o podłożu zapalnym.

Po spożyciu problematycznych pokarmów, organizm może reagować bólem brzucha i wzdęciami, a także objawami skórnymi, takimi jak swędzenie, uczulenia i egzemy dłoni i/lub stóp. W tym przypadku nadwrażliwość na niektóre produkty spożywcze, manifestuje się objawami na skórze, a wycofanie tych produktów z diety, powoduje gojenie się zmian.

Do innych ogólnoustrojowych przyczyn swędzenia skóry, również dłoni i stóp, należą też choroby wątroby (cholestaza), choroby nerek, cukrzyca i niektóre nowotwory np. białaczka. W rzadkich przypadkach świąd i pieczenie skóry dłoni oraz stóp u dorosłych (bez innych towarzyszących objawów) może mieć podłoże psychosomatyczne i wymaga konsultacji z psychologiem lub psychiatrą.

Jakie badania wykonać, gdy swędzą dłonie?

Zawsze warto wykonać profilaktycznie podstawowe badania krwi i moczu. Chodzi tu głównie o:

– morfologię z rozmazem,

– glukozę na czczo,

– kreatyninę i bilirubinę,

– próby wątrobowe,

– badanie ogólne moczu.

Wskaźniki te dużo mówią o kondycji organizmu i funkcjonowaniu wątroby, nerek, układu krwionośnego i odpornościowego. Jeżeli wyniki są prawidłowe, a zmiany skórne się utrzymują, należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu z prośbą o skierowanie do specjalisty dermatologa. Czerwone swędzące dłonie u dziecka wymagają szybkiej konsultacji z pediatrą. Często po konsultacji przypisywane są odpowiednie leki lub wykonuje się dalsze badania. Chodzi tu o analizy skórne (alergii, lub patogennych bakterii, grzybów, pasożytów), ale także badania na alergie i nadwrażliwości z surowicy krwi.

Jeżeli przyczyną zmian skórnych jest alergia, atopowe zapalenie skóry (AZS) lub choroba autoimmunizacyjna. Albo gdy mamy problem z ustaleniem przyczyny dolegliwości warto przeprowadzić

badanie nadwrażliwości IgG-zleżne (ImuPro). Ponieważ dolegliwości skórne, w tym swędzące stopy i dłonie mogą być objawem nadwrażliwości pokarmowej IgG-zależnej.

Alergie pokarmowe IgG-zleżne (ImuPro) i mikrobiota jelitowa

Badania nadwrażliwości pokarmowych dostępne są w 4 panelach. Różnią się one przede wszystkim liczbą badanych składników pokarmowych i ceną. Zakres badania, czyli listę badanych w panelu produktów można znaleźć w opisie poszczególnych badań. Zawsze jest to kombinacja podstawowych składników jak zboża, mleko i nabiał, warzywa i owoce oraz mięso (poza ImuPro Vegetarian). Panele ImuPro obejmują:

– ImuPro Screen+ – 44 składniki,

– ImuPro Basic – 90 składników,

– ImuPro Vegetarian – 90 składników,

– ImuPro Complite – 270 składników.

Panel należy dopasować do swojej bieżącej diety. Eliminacje produktów przed badaniem są niezalecane.

Zaburzenia mikrobioty jelitowej mają wpływ na zwiększoną przesiąkliwość bariery nabłonka jelit, powstawanie nadwrażliwości pokarmowych IgG-zależnych i dolegliwości skórne. W związku z czym, warto zidentyfikować niedobory lub inne zaburzenia mikrobioty i wdrożyć indywidualnie dobraną probiotykoterapię. Można to zrobić wykonując badania mikrobioty jelitowej w laboratorium Instytutu Mikroekologii. Do wyniku badań dodawana jest celowana probiotykoterapia, dobrana do wywiadu chorobowego i mikrobioty badanej osoby. Ma ona na celu uszczelnić nabłonek jelitowy, wyciszyć reakcje zapalne w organizmie, poprawić pracę jelit i odporność. Jest to bardzo ważne przy różnych chorobach skóry. Badania Instytutu Mikroekologii można wykonać na terenie całej Polski, za pośrednictwem wszystkich punktów Diagnostyka.

Leczenie

Leczenie zmian skórnych wymaga często cierpliwości ze strony pacjenta. Najczęściej trzeba się skonsultować z lekarzem pierwszego kontaktu i specjalistą dermatologiem. Żeby dobrać odpowiednie leczenie niezbędny jest kompleksowy wywiad i odpowiednio dobrana diagnostyka. Samo gojenie się zmian skórnych trwa, często też działanie leczenia ogólnoustrojowego wymaga czasu. Nieodzowne jest stosowanie się do zaleceń lekarza i odpowiednia pielęgnacja skóry. W tym procesie niezwykle pomocna jest odpowiednia dieta i celowana probiotykoterapia, która wspiera organizm od środka.