Świnka - objawy, leczenie, przebieg choroby u dzieci i dorosłych

24 sierpnia 2023

Przeczytasz w 9 minut

Udostępnij

Spis treści:

Świnka – choroba zakaźna, szczepionka przeciwko śwince
Świnka – szczepienia
Choroba świnka – objawy
Świnka – rozpoznanie i diagnostyka
Kto choruje na świnkę?
Choroba świnka u dzieci, a świnka w dorosłym wieku
Świnka– kiedy niezbędna pilna wizyta u lekarza?
Świnka w ciąży
Świnka – leczenie

Świnka, nazywana inaczej nagminnym zapaleniem przyusznic jest chorobą zakaźną wywoływaną przez wirusa. Zwykle przebiega z gorączką, bólem stawów lub głowy, a po kilku dniach infekcja powoduje bolesny obrzęk ślinianek przyusznych. Leczenie świnki koncentruje się na łagodzeniu uciążliwych objawów.

Świnka – choroba zakaźna, szczepionka przeciwko śwince

Wirus wywołujący nagminne zapalenie przyusznic należy do grupy wirusów znanych jako paramyksowirusy. Wirus rozprzestrzenia się drogą kropelkową (poprzez kaszel i kichanie) lub poprzez bezpośredni kontakt ze śliną lub wydzieliną z gardła chorego, a także z przedmiotami nią skażonymi. Objawy zwykle pojawiają się 16-18 dni po zarażeniu. Nawet 30% osób nie wykazuje żadnych objawów infekcji. Osoba chora na świnkę może zarażać na kilka dni przed opuchnięciem gruczołów ślinowych, więc już w czasie pierwszych, niespecyficznych symptomów, takich jak ból głowy, gorączka i zmęczenie, powinna ograniczyć kontakt z innymi osobami. Chociaż świnka jest zwykle łagodną chorobą, w niektórych przypadkach może wywołać poważne i trwałe powikłania zdrowotne.

Świnka była kiedyś bardzo powszechną chorobą wieku dziecięcego. Po opracowaniu w 1967 roku szczepionki przeciwko śwince liczba przypadków znacznie się zmniejszyła. Jednak ogniska świnki nadal występują, zwłaszcza wśród osób, które mają długotrwały bliski kontakt np. w akademikach.

Świnka – szczepienia

Ochroń swoje dziecko, podając mu skojarzoną (trzyskładnikową) szczepionkę przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR; odra – ang. measles, świnka – ang. mumps, różyczka – ang. rubella). W Polsce program obowiązkowych szczepień przeciw śwince rozpoczęto w 2004 roku. Szczepienie MMR składa się z dwóch dawek: pierwszą podaje się w 13-15 miesiącu życia, a drugą tzw. uzupełniającą – w 6 roku życia. Szczepionka jednoskładnikowa przeciwko śwince nie jest w Polsce dostępna, a skuteczność pełnego cyklu szczepienia MMR przeciwko śwince wynosi 79 – 85%.

Kontrowersje wokół szczepienia MMR wynikają głównie z nieprawdziwych informacji i mitów, które pojawiły się w niektórych mediach społecznościowych oraz niepotwierdzonych badan naukowych. Oto kilka czynników, które przyczyniły się do kontrowersji wokół szczepienia MMR:

Andrew Wakefield i błędne badania: W 1998 roku brytyjski naukowiec Andrew Wakefield opublikował badanie sugerujące związek między szczepionką MMR a autyzmem. Jednak późniejsze badania nie potwierdziły tych wniosków, a sama praca Wakefielda została zdyskredytowana i wycofana. To badanie i kontrowersje wokół niego miały duży wpływ na szerzenie nieuzasadnionych obaw dotyczących szczepień MMR.
Mit o autyzmie: Kontrowersje wokół MMR często wynikają z nieprawdziwego twierdzenia, że szczepionka ta powoduje autyzm. Badania naukowe przeprowadzone na dużą skalę wykazały, że nie ma żadnego związku między szczepieniami MMR a autyzmem. Organizacje takie jak Światowa Organizacja Zdrowia i Amerykańska Akademia Pediatryczna wielokrotnie potwierdziły bezpieczeństwo i skuteczność szczepienia MMR.
Rozpowszechnianie informacji przez media społecznościowe: W dzisiejszych czasach media społecznościowe odgrywają ogromną rolę w przekazywaniu informacji. Niestety, nieprawdziwe teorie i mity dotyczące szczepień, w tym szczepienia MMR, mogą łatwo się rozprzestrzeniać i wywoływać obawy wśród ludzi, choć nie mają żadnego naukowego uzasadnienia.

Ważne jest, aby zdawać sobie sprawę, że badania naukowe wielokrotnie potwierdziły bezpieczeństwo i skuteczność szczepień MMR. Organizacje zdrowia na całym świecie zalecają szczepienie przeciwko odrze, śwince i różyczce jako skuteczną metodę ochrony przed tymi chorobami.

Choroba świnka – objawy

Oto niektóre z objawów świnki:

obrzęk i ból ślinianek po jednej lub obu stronach twarzy,
trudności w żuciu i połykaniu: z powodu obrzęku ślinianek,
zmniejszony apetyt,
umiarkowana lub wysoka gorączka,
ból głowy,
ogólne osłabienie i zmęczenie,
ból mięśni i stawów,
ból ucha,
suchość w jamie ustnej spowodowana wydzielaniem ograniczonej ilości śliny.

Świnka – rozpoznanie i diagnostyka

Rozpoznanie świnki opiera się na różnych czynnikach, które pomagają w ustaleniu rozpoznania świnki:

objawy kliniczne: lekarz bada pacjenta pod kątem charakterystycznych objawów świnki, takich jak obrzęk i bolesność ślinianek, trudności w żuciu i połykaniu, gorączka, ból głowy, ogólne osłabienie itp.,
wywiad lekarski: lekarz zadaje pacjentowi pytania dotyczące czasu wystąpienia objawów, ewentualnego kontaktu z chorą na świnkę osobą, historii szczepień itp.,
badania laboratoryjne: w niektórych przypadkach lekarz może zlecić badania laboratoryjne w celu potwierdzenia rozpoznania: testy na obecność przeciwciał IgG (świnka) i IgM (świnka) przeciwko wirusowi.

Kto choruje na świnkę?

Świnka najczęściej dotyka dzieci w wieku od 2 do 12 lat, które nie otrzymały szczepionki. Jednak młodzież i dorośli mogą zachorować na świnkę, pomimo otrzymania pełnego cyklu szczepień. Dzieje się tak, ponieważ po kilku latach słabnie odporność poszczepienna. Mimo to najlepszym sposobem ochrony przed infekcją jest pełne szczepienie MMR, a objawy choroby będą łagodniejsze u osoby zaszczepionej.

Grupy o zwiększonym ryzyku zachorowania:

osoby urodzone przed 2004 rokiem, które nie zostały zaszczepione,
osoby z osłabionym układem odpornościowym,
osoby żyjące w dużych skupiskach ludzkich.

Choroba świnka u dzieci, a świnka w dorosłym wieku

Dorośli chorują rzadko, ponieważ zwykle przechodzą świnkę jako dzieci, co zapewnia im trwałą odporność. Świnka może objawiać się nieco inaczej u dzieci i dorosłych. Oto kilka różnic:

nasilenie objawów: w przypadku dzieci objawy świnki są zwykle łagodniejsze w porównaniu do dorosłych, u dorosłych przebieg choroby jest umiarkowany lub średniociężki,
u dzieci zwykle dochodzi do mniejszej liczby powikłań.

Dorośli mają większe ryzyko wystąpienia powikłań związanych ze świnką, takich jak:

zapalenie jąder – występuje często, bo aż u 1/3 dorosłych chorych na świnkę mężczyzn i dotyczy zazwyczaj jednego jądra, rzadko powikłanie to prowadzi do niepłodności,
zapalenie jajników – występuje u około 5% chorych na świnkę kobiet,
zapalenie trzustki – występuje u około 4% dorosłych chorych,
upośledzenie słuchu, a nawet głuchota,
zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – występuje u około 1% chorujących na świnkę mężczyzn,
zapalenie mięśnia sercowego,
zapalenie tarczycy,
zapalenie nerek,
zapalenie wątroby,
zapalenie mózgu.

Świnka– kiedy niezbędna pilna wizyta u lekarza?

Natychmiast skontaktuj się z lekarzem, jeśli w przebiegu choroby wystąpi którykolwiek z następujących poważnych objawów:

wysoka gorączka,
sztywność karku,
silny ból głowy,
światłowstręt,
dezorientacja,
uporczywe wymioty,
silny ból brzucha,
drgawki.

Świnka w ciąży

W przypadku wystąpienia świnki u kobiety w ciąży, ważne jest skonsultowanie się z lekarzem jak najszybciej. Świnka u ciężarnych zwykle także ma łagodny przebieg, jednak podobnie jak w przypadku innych infekcji, istnieje teoretyczne ryzyko, że świnka w pierwszych 12 tygodniach ciąży może spowodować powikłania lub poronienie. Dowody na zwiększone ryzyko utraty ciąży z powodu świnki są jednak słabe i ograniczone do pojedynczych badań z lat 60. Nie ma dowodów na zwiększone ryzyko ciężkich wad wrodzonych.

Świnka – leczenie

Leczenie świnki opiera się głównie na łagodzeniu objawów i zapobieganiu powikłaniom:

Leczenie objawowe:
picie dużej ilości płynów,
niesteroidowe leki przeciwzapalne (paracetamol lub ibuprofen) pomogą w łagodzeniu bólu i obniżeniu gorączki; nie podawaj dziecku choremu na świnkę lub inną chorobę wirusową aspiryny, gdyż może rozwinąć zespół Reye’a – niebezpieczną chorobę, która powoduje niewydolność wątroby, obrzęk mózgu, a nawet śmierć,
spożywanie miękkich, łatwych do pogryzienia pokarmów,
unikanie kwaśnych napojów i pokarmów, ponieważ mogą one podrażniać ślinianki,
ciepłe lub zimne okłady na opuchnięte ślinianki – wybierz ten rodzaj okładu, który przynosi ulgę.
Odpoczynek i izolacja: chory powinien odpoczywać i unikać aktywności fizycznej, aby dać organizmowi szansę na walkę z infekcją. Izolacja pacjenta jest ważna w celu uniknięcia rozprzestrzeniania się wirusa.
Zapobieganie powikłaniom: ważne jest monitorowanie pojawienia się objawów ewentualnych powikłań, takich jak zapalenie jąder, jajników, trzustki czy opon mózgowo-rdzeniowych. W przypadku wystąpienia powikłań konieczne jest specjalistyczne leczenie.

Autor: Dr n.med. Justyna Chlebowska-Tuz

Bibliografia:

Wysokie anty-TG - co oznacza? Jak wygląda badanie poziomu przeciwciał anty-TG?

Dziwny zapach potu - jakie są przyczyny? Jakie badania wykonać?

Więcej+
artykułów