Co obniża cukier we krwi?

Utrzymujący się w czasie zbyt wysoki poziom glukozy we krwi jest zjawiskiem niebezpiecznym dla naszego zdrowia, a nawet życia. Dlatego, jeśli badania diagnostyczne wykazują nieprawidłowości w tym zakresie, należy udać się do lekarza i stosować się do jego zaleceń. Warto też wiedzieć, co obniża cukier we krwi – wprowadzenie w życie kilku prostych nawyków może pomóc w walce z tym problemem.

Co to jest glukoza?

Glukoza jest cukrem prostym, który pełni bardzo ważne funkcje w organizmie. Stanowi źródło energii, jest niezbędna do prawidłowej pracy mięśni oraz mózgu. Oprócz tego bierze udział między innymi w procesie gojenia się ran oraz regulowania przemiany tłuszczów i białek. Jej nadmiar w organizmie może prowadzić do stanu przedcukrzycowego, a w dalszej kolejności do cukrzycy. Poziom glukozy we krwi wzrasta po posiłku – w tej sytuacji trzustka wydziela hormon zwany insuliną, który odpowiada za dostarczenie glukozy do tkanek, jednocześnie obniżając jej poziom we krwi.

Prawidłowe wartości glukozy we krwi na czczo

Regularne badanie poziomu cukru we krwi może uchronić nas przed cukrzycą. Dlatego każdy z nas przynajmniej raz w roku powinien wykonać badania diagnostyczne w tym kierunku. Lekarz może zalecić częstsze przeprowadzanie tego rodzaju diagnostyki np. u pacjentów ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia cukrzycy typu 2, u osób otyłych czy cierpiących na nadciśnienie. Regularne monitorowanie poziomu glukozy we krwi zaleca się również chorym na schorzenia wątroby, trzustki, kory nadnerczy (niedoczynność, nadczynność) oraz schorzenia gruczołu tarczowego.

Kiedy mówimy o prawidłowym, a kiedy o nieprawidłowym poziomie glukozy w osoczu krwi żylnej?

• Prawidłowy poziom glukozy: wartość od 70 do 99 mg/dl (od 3,9 do 5,5 mmol/l).
• Stan przedcukrzycowy: wartość od 100 do 125 mg/dl (od 5,6 do 6,9 mmol/l).
• Cukrzyca: wartość 126 mg/dl i więcej (powyżej 7,0 mmol/l) w przynajmniej dwóch pomiarach.

W warunkach domowych również można dokonać pomiaru poziomu glukozy we krwi (z palca) – taki monitoring zaleca się szczególnie osobom chorym na cukrzycę. Diagnostyka tego rodzaju przeprowadzana jest przy pomocy glukometru i specjalnych, dedykowanych urządzeniu pasków testowych.

Co to jest hiperglikemia?

Wysokie stężenie cukru we krwi może pojawić się u każdego z nas, np. po spożyciu potrawy bogatej w węglowodany. W takiej sytuacji wytwarzana przez trzustkę insulina „przesuwa” glukozę do tkanek, obniżając jej stężenie we krwi. Organizm osoby z cukrzycą typu 1 nie jest w stanie wytworzyć insuliny. Chorzy na cukrzycę typu 2 są z kolei oporni na jej działanie. Obydwa rodzaje cukrzycy objawiają się hiperglikemią, czyli stanem, w którym  poziom cukru we krwi pozostaje przewlekle wysoki.  Wśród objawów cukrzycy wymienia się  nadmierne pragnienie (polidypsja), wysuszenie śluzówek jamy ustnej, suchość skóry, bóle głowy, uczucie ciągłego zmęczenia, apatię oraz senność. Cukrzyca typu 1 ma znacznie bardziej zaostrzony przebieg niż cukrzyca typu 2, która nawet wiele lat może pozostawać niezdiagnozowana.

Podwyższony poziom cukru we krwi – przyczyny

Gdy badania laboratoryjne wykażą podwyższony poziom cukru we krwi, należy znaleźć przyczynę nieprawidłowości. Do schorzeń, które przyczyniają się do tego rodzaju nieprawidłowości, należą między innymi:

• cukrzyca lub stan przedcukrzycowy,
• insulinooporność,
• niektóre choroby trzustki (np. nowotwory, przewlekłe zapalenie trzustki),
• niektóre choroby endokrynologiczne (np. akromegalia, choroba lub zespół Cushinga, nadczynność tarczycy).

Podwyższony poziom cukru we krwi – skutki

Skutki podwyższonego poziomu cukru we krwi mogą być poważne, zwłaszcza jeśli taki stan utrzymuje się przez dłuższy czas. Dlatego warto skonsultować się w tej kwestii z lekarzem oraz dowiedzieć się, co obniża poziom cukru we krwi. Hiperglikemia może prowadzić do rozwoju miażdżycy, upośledzać pracę nerek i przyczyniać się do wystąpienia udaru lub zawału serca. Chorzy narażeni są także na pogorszenie (a nawet utratę) wzroku. Częstym powikłaniem hiperglikemii jest tzw. stopa cukrzycowa – infekcja, owrzodzenie lub zniszczenie tkanek głębokich w stopie, często prowadzące do konieczności amputacji kończyny.

Co obniża cukier we krwi? Leczenie farmakologiczne

Osoby, które borykają się z problemem wysokiego poziomu cukru we krwi, powinny poznać przyczynę takiej sytuacji, regularnie odwiedzać lekarza i monitorować stan swojego zdrowia. Co obniża cukier we krwi? Jednym ze sposobów jest farmakoterapia – bezwzględnie należy stosować się do zaleceń specjalisty i nie zmieniać samodzielnie dawkowania leków. Kwestia suplementacji (np. środkami zawierającymi chrom i magnez, które pomagają stabilizować poziom cukru we krwi) również powinna zostać omówiona z lekarzem.

Co obniża poziom cukru we krwi? Odpowiednia dieta

Ważnym i efektywnym sposobem na poprawę gospodarki węglowodanowej w organizmie jest odpowiednia dieta – poziom glukozy we krwi zależy w dużej mierze od rodzaju, jakości oraz ilości spożywanych na co dzień produktów. Posiłki należy jeść regularnie w niewielkich odstępach czasu. W codziennym jadłospisie powinny znaleźć się produkty o niskim lub (rzadziej) średnim indeksie glikemicznym, czyli takie, które nie powodują znacznego zwiększenia poziomu cukru we krwi po ich spożyciu. Dieta osoby borykającej się z wysokim cukrem we krwi powinna zawierać między innymi:

• warzywa zielone oraz takie jak np.: marchew, rzodkiewka, pomidory, cebula czy seler korzeniowy,
• owoce: jabłka, śliwki, maliny, kiwi, awokado, agrest, wiśnie itp.,
• chleb razowy na zakwasie,
• brązowy ryż,
• płatki owsiane, otręby pszenne,
• kasza jęczmienna pęczak,
• rośliny strączkowe,
• mleko kokosowe, sojowe, migdałowe,
• ryby i owoce morza,
• orzechy: migdały, włoskie, makadamia,
• oliwa z oliwek,
• zioła i przyprawy: czosnek, bazylia, kozieradka, koper, goździk, cynamon, imbir.

Osoby z wysokim poziomem cukru we krwi powinny unikać produktów o wysokim indeksie glikemicznym, takich jak np. arbuz, rzepa, dynia, płatki kukurydziane, płatki owsiane błyskawiczne, białe pieczywo, słodycze, miód, kandyzowane owoce, słodkie napoje itp. Powodują one szybki skok poziomu cukru we krwi, a następnie jego gwałtowny spadek – taka sytuacja jest niebezpieczna i może prowadzić to tzw. niedocukrzenia (hipoglikemii).

Kwestię diety najlepiej omówić z diabetologiem lub doświadczonym dietetykiem klinicznym, który pomoże w ułożeniu prawidłowego jadłospisu.

Należy pamiętać, że walka z wysokim cukrem we krwi polega nie tylko na unikaniu produktów o wysokim indeksie glikemicznym, ale również na redukcji zbędnych kilogramów – osoby otyłe są bardziej narażone na rozwój cukrzycy.

Nie bez znaczenia jest również odpowiednie nawodnienie organizmu – wskazane jest picie około 2 litrów dziennie niegazowanej wody (może być z dodatkiem niewielkiej ilości octu jabłkowego). Warto wypijać również napary z zielonej herbaty, szałwii, morwy białej czy pokrzywy. Zbyt mała ilość wody w organizmie powoduje, że nerki nie są w stanie skutecznie wydalić z organizmu nadmiaru cukru.

Co obniża poziom glukozy we krwi? Aktywność fizyczna

Oprócz właściwej diety, bardzo efektywnym sposobem na obniżenie poziomu cukru we krwi jest regularna aktywność fizyczna. Tak naprawdę nie ma znaczenia, czy są to spacery na świeżym powietrzu, pływanie czy niezbyt intensywne ćwiczenia na siłowni. Każda forma ruchu (nawet ta związana z robieniem porządków domowych) wpływa na normalizację poziomu glukozy we krwi. Dlaczego tak się dzieje? Podejmujące wysiłek komórki mięśniowe potrzebują glukozy, w związku z czym spada jej poziom we krwi. Należy jednak pamiętać, że najbezpieczniejszymi ćwiczeniami dla pacjentów mierzących się z wysokim stężeniem glukozy są ćwiczenia o umiarkowanej intensywności – najlepiej porozumieć się w tej kwestii z lekarzem, który wskaże bezpieczne dla pacjenta formy aktywności fizycznej oraz udzieli wyczerpujących informacji w tym zakresie.

Podwyższony poziom cukru we krwi w ciąży

Kobiety planujące ciążę i borykające się z problemem wysokiego poziomu glukozy we krwi, powinny być pod stałą opieką lekarską. Stosowanie się do wskazówek specjalisty pozwala zminimalizować wystąpienie w przyszłości niepożądanych konsekwencji zarówno u matki, jak i u dziecka. Bywa, że cukrzyca po raz pierwszy atakuje w okresie ciąży – takiego stanu również nie można bagatelizować, tylko stosować się do wskazań lekarza.

Co obniża cukier w ciąży? Należy zastosować się do wcześniej wymienionych zasad, zalecanych wszystkim osobom, borykającym się z podwyższonym poziomem glukozy we krwi. Konieczne jest wprowadzenie zdrowej, zbilansowanej diety (która zabezpieczy potrzeby matki oraz płodu i pomoże w utrzymaniu prawidłowego stężenia cukru we krwi) oraz aktywność fizyczna. Obie kwestie należy omówić z lekarzem ginekologiem lub diabetologiem.

Bibliografia:

1. Araszkiewicz Aleksandra (i in.), Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2022 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Curr Top Diabetes, 2022; 2 (1): 1–134.
2. Rapiej-Szczęsna Małgorzata, Jak szybo obniżyć cukier domowym sposobem? online: https://odzywianie.wprost.pl/diety/10169454/jak-szybko-obnizyc-cukier-domowym-sposobem.html, dostęp: 23.04.2023.