Co to jest flora bakteryjna jelit i jaką pełni rolę w organizmie?

Drobnoustroje, takie jak bakterie i grzyby, to stali bywalcy ludzkiego organizmu. Część z nich może być dla nas chorobotwórcza, jednak zdecydowaną większość stanowią tzw. bakterie komensalne, odpowiadające za dostarczanie organizmowi energii oraz prawidłowy przebieg procesów metabolicznych. Największe zagęszczenie mikroorganizmów występuje w jelitach, gdzie znajduje się nawet do biliona komórek bakteryjnych w 1 ml treści pokarmowej. Z roku na rok odkrywane są kolejne zależności pomiędzy składem flory jelitowej, a stanem zdrowia człowieka. O tym, w jaki sposób stan flory bakteryjnej jelit wpływa na rozwój niektórych chorób, a także kiedy warto wykonać badanie jej składu, odpowiadamy w poniższym artykule.

Jaką rolę w organizmie człowieka pełni jelitowa flora bakteryjna?

W przewodzie pokarmowym dorosłego człowieka żyje blisko 100 bilionów mikroorganizmów, dlatego też nie powinno dziwić, że mikrobiota uczestniczy w bardzo wielu procesach metabolicznych, a jej wpływ na funkcjonowanie organizmu jest naprawdę szeroki.

Głównym zadaniem mikrobiomu jest zapobieganie infekcjom (poprzez hamowanie rozwoju bakterii chorobotwórczych i regulację odpowiedzi immunologicznej), produkowanie witamin (wit. K, wit. B12, kwasu foliowego) i krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA), odpowiadających za odżywianie komórek jelita grubego, regulację metabolizmu i hamowanie rozwoju patogenów.

Mikrobiom jelitowy, reprezentowany głównie przez bakterie typów Bacteroidetes i Firmicutes, uczestniczy w procesie trawienia, biorąc udział w rozkładzie białek, lipidów i węglowodanów złożonych, fermentacji błonnika i skrobi opornej. Kolejną, ważną funkcją flory jelitowej jest synteza neuroprzekaźników i neuromodulatorów, takich jak: kwas gamma-aminomasłowy (GABA), norepinefryna, czy serotonina, regulujących pracę mózgu i pozostałych części układu nerwowego.

Bakterie z rodzajów Lactobacillus, Bifidobacterium czy Faecalibacterium potrafią zmniejszać produkcję cytokin prozapalnych, chronić organizm przed działaniem bakterii chorobotwórczych i zwiększać ekspresję cytokin przeciwzapalnych, hamując tym samym procesy zapalne i chroniąc błonę śluzową jelita przed uszkodzeniem. U osób cierpiących na choroby zapalne jelit obserwuje się zmniejszoną liczebność tych właśnie rodzajów, przy jednoczesnym wzroście bakterii z gatunków mogących zaostrzać stan zapalny (takich jak np. Ruminococcus gnavus).

Jak wygląda prawidłowy skład flory bakteryjnej jelit?

Osoby, które decydują się na wykonanie badania flory bakteryjnej jelit, zastanawiają się jak wygląda jej skład u osób zdrowych, a także jak zmienia się on w poszczególnych jednostkach chorobowych. Odpowiedź na to pytanie jest dosyć złożona, ponieważ skład mikrobioty jelitowej jest unikalny dla każdego człowieka, podobnie jak odcisk palca.

Najnowsze badania wykazały, że nawet u jednojajowych bliźniąt występują różnice w składzie jelitowej flory bakteryjnej. Na szczęście dzięki badaniom klinicznym realizowanym na dużych populacjach, naukowcy byli w stanie opracować ogólny opis prawidłowej mikrobioty jelit oraz zmiany jej składu towarzyszące określonym jednostkom chorobowym.

Dzięki tym badaniom wiemy już, że w mikrobiomie jelitowym populacji zachodnioeuropejskiej, w tym także polskiej, dominują następujące typy bakterii:

• Bacteroidetes,
• Firmicutes,
• Actinobacteria,
• Verrucomicrobia.

Ze względu na pełnione funkcje mikroflorę jelit dzieli się natomiast na:

• bakterie dobroczynne – wywierające pozytywny wpływ na zdrowie, dzięki syntezie związków wpływających korzystnie na organizm człowieka, pomocy w trawieniu pokarmów, hamowaniu kolonizacji przez patogeny i w utrzymaniu zdrowej bariery jelitowej,
• bakterie chroniące błonę śluzową i odżywiające nabłonek jelita,
• bakterie immunostymulujące – mobilizujące układ odpornościowy do pracy, poprzez aktywację limfocytów oraz stymulowanie produkcji przeciwciał i cytokin przeciwzapalnych,
• bakterie zaangażowane w syntezę poliamin – związków organicznych odżywiających nabłonek jelit,
• bakterie produkujące kwas masłowy – związek o właściwościach przeciwzapalnych i przeciwutleniających, stanowiący źródło energii dla komórek nabłonka jelit, niezbędny do utrzymania prawidłowego stanu bariery jelitowej,
• bakterie produkujące kwas propionowy – który reguluje apetyt i poziom glukozy we krwi i wykazuje właściwości przeciwzapalne,
• bakterie produkujące kwas octowy – będący substratem w syntezie neuroprzekaźnika GABA, odpowiadający za utrzymanie odpowiedniej ilości trzewnej tkanki tłuszczowej, działający korzystnie na pracę układu krwionośnego,
• bakterie produkujące kwas mlekowy – odpowiadający za utrzymanie prawidłowego pH, hamującego rozwój patogenów,
• bakterie biorące udział w syntezie wit. K – uczestniczącej w procesie krzepnięcia krwi i wpływającej pozytywnie na kondycję kości i serca,
• bakterie biorące udział w syntezie witamin z grupy B – kluczowych dla prawidłowego przebiegu procesów metabolicznych, tworzenia czerwonych krwinek, płodności i rozwoju płodu oraz prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego,
• bakterie syntezujące GABA – neuroprzekaźnik o działaniu hamującym, który wycisza układ nerwowy, relaksuje i wpływa pozytywnie na nastrój,
• bakterie regulujące produkcję serotoniny – neuroprzekaźnika odpowiadającego za regulację nastroju oraz funkcji układu pokarmowego i odpornościowego i stymulację jelitowego układu nerwowego,
• bakterie redukujące siarczany – produkujące siarkowodór (H2S), który w niewielkich, fizjologicznych ilościach działa jako źródło energii dla komórek jelitowych i pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu bariery jelitowej, w nadmiarze jednak może może zaburzać jej pracę i działać prozapalnie,
• bakterie produkujące trimetyloaminę (TMA) – związek transportowany z jelit do wątroby i tam przekształcany w N-tlenek trimetyloaminy (TMAO), którego podwyższony poziom we krwi koreluje z zaburzeniami równowagi mikrobioty jelitowej, chorobami sercowo-naczyniowymi, cukrzycą, otyłością i nadciśnieniem tętniczym,
• bakterie względnie patogenne (oportunistyczne) – które w sprzyjających warunkach nie powodują problemów zdrowotnych, jednak w momencie zaburzenia równowagi mikrobioty (dysbiozy jelitowej) wykazują potencjał patogenny, poprzez wzmożoną produkcję związków takich jak amoniak, związki fenolowe, związki indolowe oraz zawartość lipopolisacharydów (LPS) w błonie komórkowej,
• bakterie bezwzględnie patogenne (bakterie chorobotwórcze), które mogą wywoływać objawy chorobotwórcze i prowadzić do rozwoju infekcji.

Chcesz wiedzieć więcej o jelitach? Obejrzyj nasz webinar. Jaki wpływ na Twoje życie mają jelita.

Dlaczego skład mikrobiomu jest inny dla każdego człowieka?

Skład mikrobiomu człowieka kształtuje się już od pierwszych chwil jego życia. Na to jakie bakterie zasiedlą przewód pokarmowy wpływa m.in. rodzaj porodu. Dzieci urodzone siłami natury przechodzą kontakt z bakteriami pochodzącymi z dróg rodnych i skóry matki, które zaczynają kolonizować przewód pokarmowy malucha. Dzieci, które przyszły na świat na drodze cesarskiego cięcia mają z kolei kontakt z bakteriami znajdującymi się na skórze opiekunów i w otoczeniu szpitalnym.

W kolejnych latach życia na skład i różnorodność flory jelitowej wpływają kolejne czynniki, takie jak:

• miejsce zamieszkania, i środowisko rodzinne,
• dieta i nawyki żywieniowe,
• kontakt ze zwierzętami,
• przebyte choroby,
• zażywane leki,
• aktywność fizyczna,
• jakość snu,
• stres,
• używki.

Wahania w składzie flory jelitowej prowadzące do dysproporcji pomiędzy liczebnością bakterii dobroczynnych i patogennych określa się mianem dysbiozy jelitowej. Zaburzenie to może prowadzić m.in. do objawów ze strony przewodu pokarmowego i zwiększenia przepuszczalności bariery jelitowej, zwiększając ryzyko przedostania się bakterii chorobotwórczych do organizmu i związanego z tym rozwoju stanów zapalnych.

W jakim celu wykonuje się badanie flory bakteryjnej jelit?

Badanie flory bakteryjnej jelit ma za zadanie odpowiedzieć na pytanie jak wygląda jej skład i różnorodność. Pacjentom doświadczających objawów ze strony przewodu pokarmowego, a także mającym problemy ze snem, koncentracją, ciągłym zmęczeniem czy ustabilizowaniem prawidłowej masy ciała, badanie to może służyć jako ważny element diagnostyki przyczyn ich dolegliwości.

Wyniki badania na florę bakteryjną jelit wskazują na możliwe przyczyny dysbiozy jelitowej, takie jak:

• spadek ogólnej liczby bakterii,
• nadmierny rozrost bakterii patogennych,
• obniżoną liczbę bakterii probiotycznych i dobroczynnych.

Na czym polega badanie genetyczne mikrobiomu jelit – NanoBiom?

Badanie genetyczne mikrobiomu jelit – NanoBiom to unikatowe badanie flory bakteryjnej jelit, oparte na sekwencjonowaniu genomu bakterii. Badanie to pozwala ocenić różnorodność gatunkową oraz liczebność bakterii zasiedlających jelita, w tym również bakterii beztlenowych (stanowiących do 90% mikrobiomu), których nie można wykryć w klasycznym posiewie kału. Dużym plusem badania jest to, że próbkę można pobrać w komfortowych, domowych warunkach, a następnie wysłać ją do laboratorium.

Badanie NanoBiom jako jedyne w Polsce jest oparte na technologii długich odczytów, co pozwala na skuteczne rozróżnienie nawet blisko spokrewnionych gatunków bakterii, umożliwiając wykrycie wszystkich bakterii wchodzących w skład mikrobiomu.

Wynik badania jest porównywany do referencyjnej bazy wyników zdrowych Polaków, dzięki czemu możliwe jest sprawdzenie jak bardzo mikrobiom pacjenta różni się od mikrobiomu osoby zdrowej.

Raport z badania NanoBiom zawiera:

• szczegółowy przegląd składu mikrobioty, wzbogacony analizą potencjału funkcjonalnego zidentyfikowanych bakterii,
• analizę 22 taksonów bakteryjnych, które są kluczowe dla wnioskowania o stanie mikrobioty jelitowej,
• indeks różnorodności, mówiący o tym jak wiele gatunków bakterii jest obecnych w badanej próbce (tzw. bogactwo gatunkowe) oraz jaka jest ich względna liczebność,
• przegląd bakterii jelitowych na poziomie typu,
• przegląd bakterii jelitowych na poziomie rodzaju,
• rozkład procentowy poszczególnych grup bakteryjnych,
• informację o potencjalnej dysbiozie,
• opis 16 różnych profili bakteryjnych pogrupowanych pod kątem ich funkcji i oddziaływań na organizm.

Wynik badania pozwala na opracowanie spersonalizowanych zaleceń dotyczących zmian w stylu życia i diecie, dzięki którym możliwe jest zwiększenie różnorodności i liczebności dobroczynnych gatunków bakterii i przywrócenie równowagi w mikrobiomie pacjenta.

Sprawdź badanie wysyłkowe: https://diag.pl/sklep/pakiety/e-pakiet-wysylkowy-nanodiagbiom-badanie-genetyczne-mikrobiomu-jelit/

Kiedy warto wykonać badanie na florę bakteryjną jelit?

Badanie NanoBiom jest rekomendowane dla każdej osoby, która chciałaby poznać i monitorować skład swojego mikrobiomu. Warto je wykonać zwłaszcza wtedy, gdy obserwuje się u siebie objawy mogące świadczyć o dysbiozie jelitowej, takie jak:

• wzdęcia,
• biegunka,
• nudności,
• zaparcia,
• zgagę
• bóle brzucha,
• problemy ze snem,
• zmęczenie i spadek koncentracji,
• stany depresyjne,
• problemy z utrzymaniem prawidłowej masy ciała.

Genetyczne badanie mikrobiomu sprawdzi się świetnie także u osób planujących zmiany w swojej diecie i stylu życia oraz przed, w trakcie i po przebytej farmakoterapii. Wynik badania pozwala na monitorowanie skuteczności zastosowanego leczenia i wprowadzonych zmian, na podstawie analizy zmian zachodzących w mikrobiocie.