Czop śluzowy w ciąży - jak wygląda, kiedy odchodzi?

Czop śluzowy nazywany również jako czop porodowy to zbiór śluzu, który tworzy się w kanale szyjki macicy już we wczesnej ciąży. Zapobiega przedostawaniu się drobnoustrojów do rozwijającego się płodu. Gdy szyjka macicy przygotowuje się do porodu dochodzi do jego utraty. Jakie znaczenie dla ciąży i porodu ma czop śluzowy?

Czop śluzowy – czym jest?

Czop śluzowy to śluzowy „korek” o konsystencji żelowej, który blokuje kanał szyjki macicy podczas ciąży. Zapobiega przedostawaniu się drobnoustrojów do sterylnej jamy macicy.

Pełni ważną rolę, bo jedną z przyczyn porodu przedwczesnego może być infekcja bakteryjna pochodząca z pochwy. Bariera śluzowa jest naturalną ochroną dróg rodnych kobiety w ciągu całego jej życia. Chroni przed szkodliwym wpływem środowiska, głównie przed patogenami, pozwalając przy tym na przenikanie składników odżywczych czy plemników. Szczególną rolę zaczyna pełnić wraz z początkiem ciąży. Śluz wytwarzany przez komórki znajdujące się w szyjce macicy pod wpływem hormonów ulega wtedy kondensacji, tworząc dużą zwartą strukturę stanowiącą fizyczną barierę o właściwościach immunologicznych.

Czop śluzowy – jak wygląda?

Czop śluzowy jest zwykle przezroczysty, białawy lub lekko różowy nawet do jasnobrązowego. W konsystencji ciągliwy, lepki i galaretowaty, bezwonny, wielkości ok. 2-5 cm. Może przyjąć kształt kanału szyjki macicy. Może on „wypadać” w całości w postaci jednej kulki lub stopniowo w grudkach, których można nie zauważyć. Nie ma powodów do niepokoju, gdy czop śluzowy odchodzi „na raty”.

Czop śluzowy z krwią

Niewielka domieszka krwi jest powszechna w czopie śluzowym, kolor od różowego do jasnoczerwonego jest prawidłowy, ale duże krwawienie może być objawem odklejenia się łożyska, łożyska przodującego lub innych powikłań. Dlatego każde plamienie z dróg rodnych w czasie ciąży należy skonsultować z lekarzem.

Odejście czopa śluzowego

W okresie przedporodowym, pod wpływem hormonów szyjka macicy zaczyna być bardziej miękka, rozciągliwa i zaczyna się otwierać, ułatwiając wysunięcie się czopa śluzowego. Czop śluzowy (czop porodowy) również poddany wpływom hormonów, zmienia swoją konsystencję i zostaje wtedy wypchnięty do pochwy. U większość kobiet następuje to na kilka lub kilkanaście dni przed porodem. Jeśli jednak dojdzie do utraty czopa śluzowego przed 37 tyg. ciąży należy skontaktować się z lekarzem. Na podstawie utraty czopa śluzowego nie można dokładnie wyznaczyć momentu rozpoczęcia się akcji porodowej; czasem to może być kilka godzin, kilka dni a nawet kilka tygodni. Niektóre kobiety tracą czop śluzowy po pojawieniu się innych objawów porodu. Są przypadki, gdy czop śluzowy odchodzi przed 37 tygodniem ciąży bez innych towarzyszących objawów. Dzieje się tak np. wskutek współżycia seksualnego lub badania ginekologicznego. Nie powinno to budzić niepokoju, bo czop śluzowy może ulegać regeneracji. Zawsze jednak warto porozmawiać o takim fakcie z lekarzem.

Odejście czopa śluzowego a poród

Odejście czopa śluzowego może świadczyć o rozpoczęciu porodu. Współistniejącymi objawami porodu są:

• obniżenie się dna macicy 3-4 tygodnie przed porodem; łatwiej jest oddychać, brzuch wydaje się niższy,
• skurcze przepowiadające,
• wygładzenie i rozwieranie szyjki macicy,
• parcie na pęcherz moczowy.

Objawy ogólne zbliżającego się porodu:

• pogorszenie samopoczucia,
• niepokój,
• spadek masy ciała,
• biegunka, wymioty, wzdęcia,
• uczucie pełności w okolicy krocza,
• zwiększenie lub zmniejszenie odczuwania ruchów płodu.

Początek porodu:

• regularna czynność skurczowa: co najmniej 3 skurcze co 10 minut w ciągu co najmniej 3 minut,
• pęknięcie błon płodowych i odpłynięcie płynu owodniowego.

Czop śluzowy a poród przedwczesny

Zbyt wczesna utrata czopa może być oznaką przedwczesnego porodu lub innych powikłań.

Gdy dochodzi do odejścia czopa śluzowego przed 37 tygodniem ciąży i występują objawy jak podczas prawidłowego porodu, należy skontaktować się z lekarzem prowadzącym.

Poród przedwczesny jest stanem zagrożenia dla zdrowia a czasem nawet życia dziecka. Dzieci urodzone przedwcześnie są częściej hospitalizowane, narażone na wiele powikłań leczenia szpitalnego i powikłań związanych z niedojrzałością ich organizmów.

Rozpoznania dokonuje lekarz położnik na podstawie objawów klinicznych: stwierdzenie regularnych (co najmniej 6 na godzinę) skurczów macicy, rozwieranie (przynajmniej 3 cm) i skracanie się szyjki macicy (co najmniej w 80%).

Wczesne rozpoznanie porodu przedwczesnego jest trudne, gdyż czasem objawy go przypominające występują też w prawidłowej ciąży, a w ok. 30% przypadków poród przedwczesny samoistnie ustępuje.

Warto obserwować swój organizm, odczytywać sygnały jakimi komunikuje on zbliżający się poród.  Jest to szczególnie ważne dla kobiet w pierwszej ciąży. Zawsze jednak, gdy coś wzbudzi niepokój warto zasięgnąć porady położnej lub lekarza prowadzącego ciążę.

Bibliografia:

1. Edukacja przedporodowa. Iwanowicz-Palus G, Bień A. PZWL, 2020.
2. Cervical mucus properties stratify risk of preterm birth. Critchfield A, Yao G, Jaishankar A, Fredlander R, www.plosone.org, August 2013, Vol 8, Issue 8.
3. The cervical mucus plug: structured reviev of the literature. Becher N, Adams Waldorf K, Hein M, Uldbjerg N. Acta Obstetricia et Gynecologica. 2009, 88.
4. https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/porod/75436,porod-przedwczesny