08 lutego 2023 - Przeczytasz w 5 min

Denga – choroba tropikalna objawiająca się gorączką.

Denga jest objawiającą się gorączką, jedną z najczęstszych chorób tropikalnych wśród turystów powracających z egzotycznych wyjazdów. Jest chorobą wirusową przenoszoną przez komary. W większości przypadków przebiega bezobjawowo, jednak w ciężkiej postaci może prowadzić do krwotoków i wstrząsu. Jak objawia się denga i w jaki sposób można jej zapobiegać?

denga choroba tropikalna

Denga – co to jest?

Choroba denga to infekcja wirusowa przenoszona przez zakażone komary gatunku Aedes aegypti lub rzadziej Aedes albopictus, zwane też komarami tygrysimi ze względu na ich charakterystyczne ubarwienie. Zakażone komary przenoszą wirusa dengi na człowieka, same też tą drogą się zakażając. Okres wylęgania, czyli inkubacji choroby (od momentu ukłucia przez zakażonego komara do wystąpienia objawów) wynosi 3-14 dni, średnio 4 do 7 dni.

W 75-80% przypadków przebieg jest bezobjawowy, a w 10-15% łagodny. Ale u 5% osób przebieg dengi jest ciężki.

Wirus denga

Wirus denga (DENV) występuje w czterech odmianach (serotypach) od 1 do 4. Przechorowanie daje odporność na całe życie, ale tylko na jeden serotyp wirusa. Nie chroni natomiast przed pozostałymi trzema odmianami. Wirus denga przenosi się z człowieka na człowieka tylko za pośrednictwem komara Aedes. Komar zaraża się od chorego człowieka będącego w okresie wiremii (obecności wirusa we krwi) czyli kilka, kilkanaście godzin przed wystąpieniem objawów aż do czasu ustąpienia gorączki, a także od osób z bezobjawowym przebiegiem infekcji.

Denga występuje w rejonach klimatu tropikalnego i subtropikalnego; w południowej i południowo-wschodniej Azji, Ameryce Południowej i Środkowej, na wyspach Pacyfiku i w niektórych krajach Afryki Subsaharyjskiej. Sprzyjające warunki środowiskowe dla rozwoju komarów Aedes powodują, że odnotowywane są przypadki dengi również w Europie południowej (Chorwacja, Francja, Hiszpania, Włochy czy portugalska wyspa Madera). Niestety zmiany klimatu oraz szybko postępująca urbanizacja powodują, że zasięg występowania komarów przenoszących wirusa się zwiększa. Najwięcej zachorowań wśród ludności miejscowej odnotowuje się w Azji, gdzie wirus denga jest najczęstszą przyczyną zgonów wśród dzieci. Choroba nie przenosi się bezpośrednio z człowieka na człowieka.

Wymienione gatunki komarów, mogą przenosić również inne groźne choroby zakaźne, m.in. wirusa Zika, żółtą gorączkę i chikungunya. Komary są aktywne głównie w ciągu dnia i występują na terenach miejskich i podmiejskich. Szczyt ich aktywności przypada na wczesne godziny ranne i tuż przed zachodem słońca.

Gorączka krwotoczna denga

Choroba denga należy do grupy wirusowych gorączek krwotocznych – grupy chorób zakaźnych, których cechą wspólną jest podobny przebieg kliniczny. Oprócz dengi, należą do niej: żółta gorączka, gorączka Zachodniego Nilu, gorączka Lassa, gorączka krwotoczna Ebola czy gorączka krwotoczna Marburg.

Gorączka denga – objawy

Ze względu na względnie długi okres wylęgania choroby (maksymalnie nawet 14 dni), objawy mogą się pojawić już po powrocie z podróży. Ważne jest zgłaszanie niepokojących objawów, a przede wszystkim gorączki, do ośrodka medycyny tropikalnej lub najbliższego oddziału zakaźnego.

Choroba denga ma przebieg fazowy:

  • okres gorączkowy (gorączka denga) – po okresie inkubacji pojawia się wysoka gorączka, silny ból głowy, często ból umiejscowiony za gałkami ocznymi, ból mięśni i stawów, osłabienie, brak łaknienia, nudności, powiększenie węzłów chłonnych, wysypka, zmiany rumieniowe głównie na kończynach. Niekiedy występuje zapalenie gardła lub spojówek. Po kilku dniach do około tygodnia gorączka ustępuje, dłużej może się utrzymywać brak łaknienia, osłabienie i złe samopoczucie;
  • okres krytyczny – u części chorych dochodzi do rozwoju gorączki krwotocznej denga – postaci o ciężkim przebiegu. Po 24-48 godzinach od ustąpienia gorączki dochodzi do szybkiego pogorszenia stanu zdrowia. W wyniku zwiększonej przepuszczalności naczyń krwionośnych dochodzi do gromadzenia się płynów w jamach ciała i do zaburzeń krzepnięcia krwi. Typowym objawem są krwawienia, najczęściej z błon śluzowych (nosa, jamy ustnej, dróg rodnych) oraz przewodu pokarmowego. Może dojść do wstrząsu lub niewydolności oddechowej.

Tak zwane objawy alarmowe świadczą o progresji okresu gorączkowego do krytycznego okresu choroby, która wymaga wówczas leczenia w warunkach szpitalnych. Wśród objawów alarmowych wymienia się:

  • silny ból lub tkliwość brzucha,
  • uporczywe wymioty,
  • przyspieszony oddech,
  • niepokój lub ospałość.

Okres zdrowienia jest długi – trwa kilka tygodni. Przechorowanie dengi zazwyczaj nie pozostawia długotrwałych następstw zdrowotnych.

Denga – diagnostyka

W diagnostyce zakażenia wirusem denga wykorzystuje się następujące badania:

  • identyfikacja materiału genetycznego wirusa we krwi metodą molekularną PCR,
  • oznaczenie poziomu swoistych przeciwciał IgG lub IgM we krwi,
  • wykrycie antygenu wirusa za pomocą szybkich testów kasetkowych,
  • inne badania laboratoryjne: morfologia krwi obwodowej (charakterystyczna dla zakażenia jest spadek liczby leukocytów i płytek krwi), u chorych w ciężkim stanie obserwuje się wzrost hematokrytu oraz wzrost aktywności enzymów wątrobowych ALT i AST.

Denga – leczenie

Nie ma leczenia przyczynowego choroby, jednak szybkie wykrycie pogarszania się stanu zdrowia w ciężkiej postaci dengi i dostęp do odpowiedniej opieki medycznej zmniejsza śmiertelność do mniej niż 1%. Ciężka postać dengi wymaga hospitalizacji. Leczenie polega głównie na zwalczaniu objawów: nawadnianiu, obniżaniu gorączki i zmniejszaniu odczuwania bólu oraz korygowaniu zaburzeń krzepnięcia krwi. W przebiegu postaci łagodnej stosowane jest leczenie ambulatoryjne. Ważne jest, aby unikać niesteroidowych leków przeciwzapalnych takich jak aspiryna, ibuprofen, gdyż mogą zwiększać ryzyko krwawień. Można stosować paracetamol.

Denga – szczepienie

Dotychczas jedyna dostępna szczepionka przeciwko gorączce denga, była stosowana wyłącznie w krajach z wysokim odsetkiem zachorowania. Otrzymywali ją mieszkańcy terenów endemicznych wirusa denga, którzy mieli odnotowany co najmniej jeden epizod zakażenia.

W 2022 Europejska Agencja Leków pozytywnie oceniła jakość nowej szczepionki, opracowanej dla osób powyżej 4 roku życia, niezależnie od wcześniejszego statusu zachorowania. W przypadku tej szczepionki, może być ona przyjmowana również przez mieszkańców krajów UE oraz krajów spoza UE.

Denga – zapobieganie

Zapobieganie zakażeniu wirusem denga polega przede wszystkim na ochronie przed ukłuciami przez komary. Niezbędnym postępowaniem jest:

  • zabezpieczenie miejsca noclegu: najlepiej, gdyby to było klimatyzowane pomieszczenie ze szczelnym drzwiami i oknami. Jeżeli nie jest to możliwe należy zaopatrzyć się w moskitierę, którą należy zamontować na łóżkiem a jej brzegi zawinąć pod materac. Można również stosować siatki na okna i drzwi;
  • stosowanie repelentów, czyli środków odstraszających owady, zwykle w postaci balsamów, aerozoli, płynów lub kremów. Najskuteczniejsze są preparaty zawierające jedną z substancji: DEET w stężeniu 30-50%, ikarydynę w stężeniu 20% lub IR3535. Preparaty należy stosować na nieuszkodzoną skórę osłoniętych części ciała;
  • zakładanie ubrania zasłaniającego ciało: długie rękawy, spodnie z długimi nogawkami, chusty, które można wcześniej spryskać środkiem owadobójczym lub repelentem.

Do każdej egzotycznej podróży należy się odpowiednio przygotować. Warto odpowiednio wcześniej, czyli minimum 6-8 tygodni przed, zgłosić się poradni medycyny podróży, gdzie lekarz udzieli wyczerpujących informacji o zagrożeniach związanych z konkretną destynacją i jak się przygotować np. poprzez szczepienia, środki ochrony osobistej, profilaktyki czy odpowiedni skład apteczki podręcznej. Na konsultację w poradni należy dostarczyć podstawowe informacje o planowanym wyjeździe oraz o swoim stanie zdrowia.

Autor: Mgr Renata Grzelik

Bibliografia:

  1. A 15-year-old boy with travel imported haemorragic fever. Tomasik A, Pokorska-Śpiewak M, Kowalik-Mikołajewska B, Marczyńska M. Pediatr. Pol. 2022; 97(1).
  2. Comprehensive Giudelines for Prevention and Control of Dengue and Dengue Hemorragic Fever. WHO 2011.
  3. https://www.cdc.gov/dengue/resources/denguedhf-information-for-health-care-practitioners_2009.pdf
  4. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.18.1.16.1.
  5. Dengue and severe dengue. World Health Organization:  https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/dengue-and-severe-dengue
  6. Prevent mosquito bites. Center for Disease Control and Prevention, at: https://www.cdc.gov/dengue/prevention/prevent-mosquito-bites.html
  7. https://www.mp.pl/pacjent/zdrowiewpodrozy/problemy/65384,denga
  8. https://medycynatropikalna.pl/choroba/denga
Powiązane pakiety

E-PAKIET PO POWROCIE Z PODRÓŻY TROPIKALNEJ - GORĄCZKA
Pakiet dedykowany osobom, u których po powrocie z podróży do krajów strefy tropikalnej wystąpiła gorączka. W skład pakietu wchodzą badania podstawowe: oceniające ogólną kondycję organizmu (morfologia), wykrywające stan zapalny (OB, CRP), oceniające funkcję nerek (kreatynina) i wątroby (próby wątrobowe). Ponadto pakiet ten zawiera badania służące m.in. wykryciu infekcji dróg moczowo-płciowych - badanie ogólne moczu i jego posiew. Badanie mikrobiologiczne moczu umożliwia wykluczenie infekcji bakteryjnych układu moczowego, które są jedną z częstych przyczyn gorączki. Wyniki pozostałych badań mogą dostarczyć przesłanek o zakażeniu bądź zarażeniu patogenami typowymi dla obszarów tropikalnych, co pozwoli na zaplanowanie odpowiednich działań leczniczych i zapobieżenie przenoszeniu infekcji wśród osób kontaktujących się z chorym. Malaria, antygen, test jakościowy - immunochromatograficzny test kasetkowy, przeznaczony do wykrywania antygenów Plasmodium gatunków wywołujących malarię (Plasmodium falciparum, P. vivax, P. ovale i P. malariae) we krwi badanego. Malaria (zimnica) jest najbardziej rozpowszechnioną tropikalną chorobą  pasożytniczą. Zakażenie następuje w wyniku ukąszenie przez komara Anopheles zarażonego zarodźcem malarii. Uzyskanie wyniku pozytywnego wymaga niezwłocznej konsultacji lekarskiej. HAV przeciwciała całkowite. Wirusowe zapalenie wątroby typu A jest najczęściej występującą wśród podróżujących chorobą zakaźną, przeciw której dostępne są szczepienia ochronne. Występuje kosmopolitycznie, głównie w Azji, Afryce, Ameryce Środkowej i Południowej. Do zakażenia dochodzi zazwyczaj podczas spożycia zanieczyszczonej wody lub żywności, a także przez kontakt z wydalinami chorego lub nosiciela.  HEV IgM i IgG. Wirus HEV wywołuje wirusowe zapalenie wątroby typu E; do zakażenia dochodzi przez zanieczyszczoną wodę i żywność. Rezerwuarem patogenów są zwierzęta domowe, np. świnie. WZW typu E jest chorobą kosmopolityczną, powszechnie występującą zwłaszcza na Subkontynencie Indyjskim, w Azji Południowo-Wschodniej i Afryce Subsaharyjskiej.  Pakiet ten zawiera też oznaczenia swoistych przeciwciał powstających po kontakcie z wirusami denga, chikungunya i Zika. Te trzy wirusy przenoszone są przez komary bytujące w strefie tropikalnej, a jednym z objawów zakażenia jest gorączka.    W dniu pobrania krwi pamiętaj o dostarczeniu próbki moczu do punktu pobrań!

E-PAKIET PO POWROCIE Z PODRÓŻY TROPIKALNEJ - OBJAWY CHOROBOWE ZE STRONY UKŁADU POKARMOWEGO
Pakiet dedykowany osobom powracającym z podróży do strefy tropikalnej, które odczuwają dolegliwości ze strony układu pokarmowego (bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunki i/lub zaparcia).  W skład pakietu wchodzą badania podstawowe: oceniające ogólną kondycję organizmu (morfologia), wykrywające stan zapalny (OB, CRP), oceniające funkcję nerek (kreatynina) i wątroby (próby wątrobowe), jak również markery serologiczne zakażenia wirusami wywołującymi zapalenie wątroby typu A i E, szerzącymi się drogą fekalno-oralną (pokarmową). W diagnostyce tego typu wirusowych zapaleń wątroby zastosowanie ma oznaczanie swoistych przeciwciał: HAV przeciwciała całkowite. Wirusowe zapalenie wątroby typu A jest najczęściej występującą wśród podróżujących chorobą zakaźną, przeciw której dostępne są szczepienia ochronne. Występuje kosmopolitycznie, głównie w Azji, Afryce, Ameryce Środkowej i Południowej. Do zakażenia dochodzi zazwyczaj podczas spożycia zanieczyszczonej wody lub żywności, a także przez kontakt z wydalinami chorego lub nosiciela.  HEV IgM i IgG. Wirus HEV wywołuje wirusowe zapalenie wątroby typu E; do zakażenia dochodzi przez zanieczyszczoną wodę i żywność. Rezerwuarem patogenów są zwierzęta domowe, np. świnie. WZW typu E jest chorobą kosmopolityczną, powszechnie występującą zwłaszcza na Subkontynencie Indyjskim, w Azji Południowo-Wschodniej i Afryce Subsaharyjskiej.    Uzupełnieniem pakietu może być badanie umożliwiające wykrycie materiału genetycznego 25 patogenów układu pokarmowego.  Panel infekcji układu pokarmowego - 25 patogenów (wirusy, bakterie, pasożyty), met. real-time PCR, jakościowo - jest to badanie pozwalające na wykrycie materiału genetycznego patogenów stanowiących najczęstszą przyczynę ostrych nieżytów żołądkowo-jelitowych, w tym także związanych z pobytem w rejonach tropikalnych. Klasyczne metody mikrobiologiczne wiążą się z niską czułością, długim czasem oczekiwania na wynik oraz brakiem możliwości identyfikacji patogenów nieobjętych badaniem.  Patogeny wykrywane w tym badaniu to: Escherichia coli [STEC (stx1/2) - shigatoksyczne pałeczki E. coli; EPEC (eaeA) - enteropatogenne pałeczki E. coli; ETEC (lt/st)- enterotoksyczne pałeczki E. coli; EAEC (aggR)- enteroagregacyjne pałeczki E. coli; E. coli O157]; Shigella spp./enteroinwazyjne pałeczki E.coli (EIEC); Clostridium difficile [C. difficile posiadający gen kodujący toksynę B oraz hiperwirulentny C. difficile]; Yersinia enterocolitica; Campylobacter spp.; Salmonella spp.; Vibrio spp.; Aeromonas spp.; Norovirusy GI i GII; Rotavirus A; Adenovirus F; Astrovirus; Saprovirus genogrupy G1,2,4,5; Giardia lamblia; Entamoeba histolytica; Cryptosporidium spp; Blastocystis hominis; Dientamoeba fragilis; Cyclospora cayetanensis. Częstym problemem u osób powracających z tropików jest zarażenie pełzakiem czerwonki (Entamoeba histolytica), do którego dojść może w wyniku spożycia żywności lub wody zanieczyszczonej cystami tego pierwotniaka. Cysty te są oporne na działanie chloru stosowanego w sieciach wodociągowych, basenach i mogą długo utrzymywać się na surowych owocach i warzywach. Zastosowana metoda umożliwia rozróżnienie pomiędzy Entamoeba histolytica a niepatogennym gatunkiem Entamoeba dispar. Wyniki badań pozwolą na podjęcie celowanych działań leczniczych, a w przypadku wykrycia inwazji pasożytniczej pozwolą zapobiec przenoszeniu zarażenia na osoby kontaktujące się z chorym.   Panel infekcji układu pokarmowego - 25 patogenów (wirusy, bakterie, pasożyty), met. real-time PCR, jakościowo jest dostępny w cenie obniżonej o 15% przy zakupie  E-PAKIET PO POWROCIE Z PODRÓŻY TROPIKALNEJ - OBJAWY CHOROBOWE ZE STRONY UKŁADU POKARMOWEGO – sprawdź ofertę TUTAJ.
Powiązane badania

ALT
ALT. Oznaczenie  aktywności enzymu wątrobowego:  aminotransferazy alaninowej  (ALT), umożliwia rozpoznawanie, różnicowanie i ocenę ciężkości chorób wątroby. Stosowane jest w diagnostyce ostrych i przewlekłych stanó

AST
AST. Oznaczenie  aktywności enzymu wątrobowego: aminotransferazy asparaginianowej (AST), przydatne  w diagnostyce ostrych i przewlekłych stanów zapalnych wątroby.

Morfologia krwi
Morfologia krwi pełna (tzw. morfologia 5 diff.). Jakościowa i ilościowa ocena składu i morfologii  krwi obwodowej, krwinek: czerwonych (erytrocytów), białych (pięciu frakcji) oraz płytek krwi (trombocytów). Podstawowe przesiewowe b

Wirus dengi IgM
Gorączka Denga IgM, met. ELISA. Identyfikacja  we krwi przeciwciał klasy IgM swoistych  dla wirusa Denga.

Wirus dengi IgG
Gorączka  Denga IgG, met ELISA. Identyfikacja  we krwi przeciwciał klasy IgG swoistych  dla wirusa Denga.