Enterowirusy – czym są? Jak objawia się zakażenie? Jak się diagnozuje?

Enterowirusy to grupa wirusów z rodziny pikornawirusów, które stanowią jedną z najczęstszych przyczyn infekcji wirusowych u ludzi. Do tej grupy należy m.in. wirus polio, wirusy Coxsackie i echowirusy. Zakażenie może przebiegać bezobjawowo, ale często powoduje gorączkę, objawy przeziębienia, dolegliwości ze strony układu pokarmowego, a czasem także wysypkę skórną.

Najwięcej zachorowań odnotowuje się w okresie letnio-jesiennym. Do zakażenia dochodzi głównie drogą kropelkową oraz poprzez kontakt z zanieczyszczonymi przedmiotami czy wodą. Szczególnie narażone są dzieci, ale infekcje zdarzają się również u dorosłych.

Enterowirusy – objawy

Objawy enterowirusów zależą od wieku pacjenta oraz rodzaju wirusa. Najczęściej obejmują:

• gorączkę, osłabienie i bóle mięśni,
• ból gardła, kaszel i katar,
• bóle brzucha, nudności, wymioty,
• biegunkę,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• wysypkę skórną.

W wielu przypadkach infekcja przypomina przeziębienie lub grypę żołądkową. Zdarza się jednak, że wirus atakuje układ nerwowy (np. powodując aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych) lub serce (zapalenie mięśnia sercowego). Dlatego szczególnie ważna jest prawidłowa diagnoza.

Enterowirusy u dzieci i u dorosłych

• Enterowirusy u dzieci – najmłodsi są najbardziej podatni na zakażenia. U nich infekcja może objawiać się gorączką, katarem, biegunką i wysypką. Zdarza się także, że dochodzi do poważniejszych powikłań, takich jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy zapalenie mięśnia sercowego. Dzieci często chorują częściej i ciężej niż dorośli, ponieważ ich układ odpornościowy dopiero się kształtuje.
• Enterowirusy u dorosłych – u dorosłych przebieg jest zwykle łagodniejszy i często ogranicza się do objawów przypominających przeziębienie. Niemniej jednak u osób z obniżoną odpornością enterowirusy mogą prowadzić do powikłań, a zakażenia bywają przewlekłe.

Enterowirusy – wysypka i inne manifestacje skórne

Enterowirusy – wysypka to częsty objaw zakażenia, szczególnie u dzieci. Może mieć charakter plamisto-grudkowy i obejmować tułów, kończyny, a czasem również jamę ustną. Klasycznym przykładem jest tzw. choroba dłoni, stóp i jamy ustnej (ang. Hand, Foot and Mouth Disease, HFMD), w przebiegu której pojawiają się bolesne pęcherzyki w okolicy ust, na dłoniach i stopach.

U części pacjentów wysypka może być jedynym objawem zakażenia, dlatego jej obecność powinna skłaniać do konsultacji lekarskiej.

Enterowirusy – diagnostyka

Diagnostyka zakażenie opiera się na badaniach laboratoryjnych, ponieważ objawy mogą przypominać wiele innych infekcji wirusowych lub bakteryjnych. Najczęściej stosuje się:

• badania serologiczne – oznaczenie we krwi przeciwciał skierowanych przeciwko enterowirusom – IgG i IgM, także IgA,
• badania ogólne – np. morfologia krwi, które pomagają ocenić stan ogólny organizmu,
• rzadziej – badania molekularne (RT-PCR) – pozwalają wykryć materiał genetyczny wirusa w próbkach kału, krwi, płynu mózgowo-rdzeniowego czy wymazu z gardła.

Szybka i trafna diagnostyka pozwala odróżnić zakażenie enterowirusowe od innych chorób, np. odra, szkarlatyna czy infekcje bakteryjne.

Enterowirusy – leczenie

Leczenie ma charakter objawowy, ponieważ nie istnieje lek przeciwwirusowy dedykowany tej grupie patogenów. 

Zaleca się:

• odpoczynek i unikanie wysiłku,
• picie dużej ilości płynów, aby zapobiec odwodnieniu,
• stosowanie leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych,
• w razie nasilonych objawów – konsultację lekarską i ewentualną hospitalizację.

W przypadku dzieci należy zwrócić szczególną uwagę na objawy neurologiczne (sztywność karku, senność, drgawki) lub objawy ze strony serca (osłabienie, duszność). Mogą one wskazywać na powikłania wymagające natychmiastowej pomocy medycznej.

Mgr Damian Pawlak