Gastropatia żółciowa – objawy, leczenie i dieta

Gastropatia żółciowa to schorzenie polegające na niezapalnym uszkodzeniu błony śluzowej żołądka, spowodowane długotrwałą ekspozycją na żółć, pojawiającą się najczęściej w wyniku refluksu dwunastniczo-żołądkowego (nie mylić z refluksem żołądkowo- przełykowym) lub po zabiegach chirurgicznych. Choroba ta jest często mylona z innymi formami zapalenia błony śluzowej żołądka, ale różni się od typowego zapalenia żołądka mechanizmem powstawania oraz objawami. Gastropatia żółciowa należy do grupy tzw. chemicznych zapaleń żołądka, stanowiących do 10% wszystkich zapaleń tego narządu. Gastropatia żółciowa może przebiegać bezobjawowo lub z dolegliwościami związanymi z niestrawnością.

Gastropatia żółciowa – co to jest?

Gastropatia żółciowa to choroba, która rozwija się na skutek długotrwałego oddziaływania żółci na błonę śluzową żołądka. Żółć, substancja produkowana przez wątrobę, jest niezbędna do trawienia tłuszczów. W normalnych warunkach przepływa z wątroby do jelita cienkiego, gdzie bierze udział w procesie trawienia. Jednak w przypadku nieprawidłowości w układzie pokarmowym, takich jak refluks żółciowy, żółć może cofać się do żołądka, co prowadzi do uszkodzenia jego delikatnej błony śluzowej. Z biegiem czasu przewlekłe narażenie na żółć może wywoływać zmiany zapalne oraz strukturalne w śluzówce żołądka.

Gastropatia żółciowa jest zazwyczaj wynikiem refluksu żółciowego, czyli stanu, w którym żółć przedostaje się z dwunastnicy (pierwszej części jelita cienkiego) do żołądka, a czasami nawet wyżej – do przełyku. Problem ten często występuje u pacjentów po operacjach przewodu pokarmowego, takich jak cholecystektomia (usunięcie pęcherzyka żółciowego) lub po resekcjach żołądka.

Gastropatia żółciowa – objawy

Objawy gastropatii żółciowej mogą być różnorodne i niespecyficzne, co utrudnia rozpoznanie choroby na wczesnym etapie. Zazwyczaj przebiega ona bezobjawowo lub z minimalnymi objawami. Wykrywana jest najczęściej podczas badania endoskopowego, jakim jest gastroskopia, czyli badanie przewodu pokarmowego za pomocą długiej rurki zakończonej kamerką uwidaczniającą obraz stanu zapalnego błony śluzowej żołądka.

W objawowym przebiegu gastropatii żółciowej pacjenci najczęściej wspominają o:

• Nudnościach i wymiotach – Żółć cofająca się do żołądka może prowadzić do uczucia mdłości, a w niektórych przypadkach chorzy mogą wymiotować treścią pokarmową z domieszką żółci.
• Bólu i dyskomforcie w nadbrzuszu – to jeden z najczęstszych objawów, zazwyczaj opisywany jako tępy ból lub uczucie pieczenia w okolicy nadbrzusza. Ból może nasilać się po posiłkach, zwłaszcza po spożyciu tłustych potraw.
• Zgadze – uczucie pieczenia przełyku/ za mostkiem, które często towarzyszy refluksowi żołądkowo-przełykowemu, może również pojawiać się w przypadku gastropatii żółciowej.
• Szybkim odczuwaniu pełności w żołądku – Chorzy mogą odczuwać dyskomfort po spożyciu niewielkich ilości jedzenia, co wynika z podrażnienia śluzówki żołądka.
• Wzdęciach i gazach – Przewlekłe narażenie na żółć może prowadzić do problemów trawiennych, takich jak wzdęcia brzucha i uporczywe gazy.
• Zmniejszeniu apetytu i utracie masy ciała

Nasilenie objawów może być różne – od łagodnego dyskomfortu po przewlekły, silny ból, który znacząco wpływa na jakość życia. Jeśli występują  powikłania związane z zaawansowaną gastropatią, prowadzące do krwawienia żołądkowo-jelitowego, pacjenci mogą doświadczyć:

• Objawów niedokrwistości z niedoboru żelaza, takich jak bladość i zmęczenie.
• Czarnych smolistych stolców.
• Wymiocin wyglądających jak fusy po kawie.

Przyczyny gastropatii żółciowej

Gastropatia żółciowa najczęściej jest związana z refluksem żółciowym, czyli refluksem dwunastniczo-żołądkowym. Pewne grupy są bardziej narażone na to schorzenie. Należą do nich osoby po zabiegach chirurgicznych w obszarze żołądka i przewodu pokarmowego, takich jak cholecystektomia (usunięcie pęcherzyka żółciowego) czy gastrektomia (usunięcie żołądka lub jego części). Wynika to z faktu, iż zazwyczaj pokarm, który bierze udział w procesie trawienia, powinien przemieszczać się tylko w jedną stronę – w dół. W miarę jak pokarm przesuwa się wzdłuż przewodu pokarmowego, zwieracze na końcu każdego organu otwierają się na tyle, aby przepuścić pokarm i soki trawienne do następnego, nie pozwalając, aby cokolwiek wróciło. Jeśli zwieracze nie działają prawidłowo lub anatomia przewodu pokarmowego została zmieniona podczas zabiegu chirurgicznego, może wystąpić refluks. Wtedy soki trawienne, takie jak żółć, płyną z powrotem do organów, do których nie powinny się dostać, np. z dwunastnicy do żołądka, podrażniając jego błonę śluzową.

Warto wspomnieć, że poza patologicznym refluksem w okresie międzytrawiennym występuje również naturalny, nieznaczny i niegroźny refluks dwunastniczo-żołądkowy.

Inne czynniki sprzyjające refluksowi żółciowemu i w konsekwencji, rozwojowi gastropatii żółciowej to: zaburzenia motoryki jelit, urazy brzucha, otyłość i nadwaga, palenie papierosów, nadmierna konsumpcja alkoholu, niezdrowa dieta bogata w tłuszcze i pikantne potrawy, niektóre choroby, takie jak choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zapalenie trzustki czy cukrzyca. W niektórych przypadkach przyczyna refluksu żółciowego pozostaje nieznana lub nie da się jej jednoznacznie określić.

Warto przeczytać: https://diag.pl/pacjent/artykuly/ostre-zapalenie-trzustki-przyczyny-objawy-oraz-leczenie-choroby/

Jak lekarz stawia diagnozę gastropatii żółciowej?

Postawienie diagnozy gastropatii żółciowej opiera się na podstawie obrazu uzyskanego podczas gastroskopii.  Widoczne jest: nasilone przekrwienie błony śluzowej żołądka („czerwona śluzówka”) i obłożenie błony śluzowej kryształkami żółci (sama obecność żółci w świetle żołądka nie upoważnia do rozpoznania gastropatii żółciowej).

Co istotne: w badaniu histologicznym wycinków błony śluzowej żołądka nie stwierdza się nacieków komórkowych (chyba, że współistnieje np. zakażenie H. pylori, któremu towarzyszy stan zapalny).

Gastropatia żółciowa – leczenie

Sposób leczenia gastropatii żółciowej zależy od nasilenia objawów, obejmując leczenie objawów oraz ich przyczyn. Farmakoterapia gastropatii żółciowej obejmuje okresowo przyjmowane leki poprawiające przemieszczanie się (motorykę) treści pokarmowej w przewodzie pokarmowym (tzw. leki prokinetyczne). W leczeniu objawów (mającym na celu złagodzenie lub całkowite usunięcie objawów choroby) stosuje się leki wiążące kwasy żółciowe, dostępne bez recepty leki zawierające kwas alginowy.

Sprawdź również: https://diag.pl/pacjent/artykuly/przewlekle-zapalenie-trzustki/

W przypadku gastropatii żółciowej związanej z przebytymi operacjami żołądka konieczne może być wykonanie kolejnego zabiegu operacyjnego.

Zmiany stylu życia. Dodatkowo korzystne jest zmienienie diety na lekkostrawną z wykluczeniem ostrych przypraw. Ważne jest regularne spożywanie posiłków, które powinny mieć małą objętość. Posiłki należy spożywać w spokoju, bez pośpiechu i stresu. Zaleca się, aby unikać kładzenia się po jedzeniu, co może zwiększać ryzyko cofania się żółci.

Gastropatia żółciowa – dieta

Dieta odgrywa kluczową rolę w łagodzeniu objawów gastropatii żółciowej. Odpowiednie żywienie może zmniejszyć nadmierne wydzielanie żółci oraz pomóc chronić śluzówkę żołądka przed dalszym uszkodzeniem. Zaleca się:

• Spożywanie lekkostrawnych posiłków – Unikanie ciężkostrawnych, tłustych potraw, które mogą nasilać objawy refluksu żółciowego. Zaleca się jedzenie niskotłuszczowych produktów (drób, warzywa) gotowanych na parze, w wodzie lub pieczonych.
• Unikanie smażonych i tłustych potraw – Smażone potrawy, tłuste mięsa oraz potrawy z dużą ilością masła czy śmietany mogą zwiększać produkcję żółci i nasilać objawy gastropatii.
• Ograniczenie spożycia alkoholu i kofeiny – Te substancje mogą podrażniać błonę śluzową żołądka i zwiększać ryzyko refluksu.
• Spożywanie mniejszych posiłków częściej – Zamiast trzech dużych posiłków dziennie, lepiej jest jeść 5-6 mniejszych, co pomoże w lepszym trawieniu i zmniejszy ryzyko cofania się żółci.
• Zwiększenie spożycia błonnika – Błonnik pomaga w regulacji pracy jelit i może zmniejszyć objawy refluksu. Warto włączyć do diety warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe oraz nasiona.