Granulocytopenia – objawy, przyczyny, leczenie

Granulocytopenia to stan, w którym diagnozuje się obniżoną, poza dolną granicą normy, liczbę granulocytów we krwi obwodowej. Zjawisko może mieć różne przyczyny, a objawy nie są specyficzne. Leczenie granulocytopenii zależy od źródła, które ją wywołało.

Czym są granulocyty?

Granulocyty to typ leukocytów, czyli białych krwinek, które pełnią istotną rolę w obronie organizmu przed atakiem patogenów. Wyróżnia się trzy główne rodzaje granulocytów:

• obojętnochłonne (neutrofile) – najliczniejsze granulocyty, które dzielimy na: granulocyty pałeczkowate oraz segmentowane. W warunkach zdrowia, normy dla neutrofili (inaczej zakres ich stężenia uważany za prawidłowy) wynoszą od 1800 do 8000/μl;
• kwasochłonne (eozynofile) – w prawidłowych warunkach liczba eozynofilii we krwi obwodowej wynosi od 50 do 500/μl;
• zasadochłonne (bazofile) – zakres referencyjny  dla bazofili wynosi od 0% do 3%, lub  poniżej 150/μl.

Warto przeczytać: https://diag.pl/pacjent/artykuly/neutrofilia-co-to-jest/

Granulocyty powstają w szpiku kostnym – przekształcają się w dojrzałe formy, przechodząc uprzednio kilka stadiów rozwojowych. Dobowo wytwarzanych jest około dwóch miliardów (2×10⁹) granulocytów na kilogram masy ciała. Liczba ta, w sytuacjach zwiększonego zapotrzebowania – na przykład podczas ostrej infekcji – może wzrosnąć nawet dziesięciokrotnie.

Granulocytopenia – co to jest?

Granulocytopenia jest stanem zmniejszenia liczby granulocytów we krwi obwodowej poniżej dolnej granicy normy (zakresu prawidłowego). Zwykle ma związek z neutropenią z uwagi na fakt, że większość granulocytów to neutrofile, których spadek decyduje o spadku ogólnej liczby granulocytów. Sporadycznie zdarza się, że granulocytopenii towarzyszy prawidłowa liczba białych krwinek we krwi obwodowej.

Granulocytopenia – przyczyny

Przyczyn granulocytopenii jest wiele. Często związane są ze zmniejszoną/upośledzoną produkcją granulocytów. Taka sytuacja wynika zwykle z uszkodzenia szpiku kostnego, na przykład w wyniku radioterapii onkologicznej (jest to tzw. granulocytopenia popromienna), chemioterapii czy stosowania niektórych leków (wówczas mówimy o granulocytopenii polekowej wynikającej ze stosowania np. środków przeciwpadaczkowych czy przeciwzapalnych).

Przeczytaj także: https://diag.pl/pacjent/artykuly/leukopenia-niski-poziom-leukocytow-objawy-przyczyny-i-leczenie/

Zbyt niski poziom granulocytów we krwi może być również efektem zaburzeń genetycznych (tzw. granulocytopenia genetyczna), takich jak np. zespół Kostmanna lub zespół Shwachmana-Diamonda. Do rozwoju granulocytopenii przyczyniają się również choroby hematologiczne, nowotworowe, zespoły mielodysplastyczne oraz niedokrwistość aplastyczna.

Inną przyczyną granulocytopenii bywa zwiększone niszczenie granulocytów przez układ odpornościowy, jak ma to miejsce w chorobach autoimmunologicznych, takich jak np. toczeń rumieniowaty układowy.

Granulocytopenia u dzieci to stan mogący wynikać z infekcji wirusowych, które upośledzają pracę szpiku kostnego i do których należą między innymi: wirus grypy, różyczki, opryszczki (HSV), ospy wietrznej (VZV), Epsteina-Barr. Dodatkowo może mieć związek między innymi z leczeniem przeciwnowotworowym, działaniem niektórych leków, chorobami wrodzonymi. U noworodków granulocytopenia bywa skutkiem działania przeciwciał matki, które atakują leukocyty dziecka. Ten rodzaj neutropenii o podłożu immunologicznym może z czasem przekształcić się w postać przewlekłą.

Granulocytopenia – objawy

Objawy granulocytopenii zwykle związane są z podatnością organizmu na nawracające lub przedłużające się infekcje, najczęściej o charakterze bakteryjnym. Obejmują one błony śluzowe jamy ustnej i gardła, prowadząc do zapaleń, owrzodzeń czy aft. Charakterystyczne są częste zapalenia zatok oraz infekcje płuc.

U osób cierpiących na granulocytopenię zwykle pojawia się gorączka (jest to tzw. gorączka neutropeniczna, ang. FN). Może również wystąpić powiększenie węzłów chłonnych, uczucie przewlekłego zmęczenia i osłabienia. Bywa, że u chorych rozwijają się infekcje skóry, takie jak czyraki lub ropnie, a w cięższych przypadkach także zakażenia ogólnoustrojowe, czyli sepsa.

Granulocytopenia – diagnostyka

Aby zdiagnozować granulocytopenię, konieczne jest przeprowadzenie badania laboratoryjnego: morfologii krwi obwodowej z rozmazem. Zmniejszona liczba granulocytów powinna skłonić do konsultacji lekarskiej. Specjalista, opierając się na zebranym wywiadzie, badaniu fizykalnym oraz wynikach badań ocenia, czy konieczna jest dalsza diagnostyka oraz jak pilne jest rozpoczęcie leczenia. Nierzadko lekarz zleca ponowne wykonanie morfologii krwi w celu wykluczenia ewentualnej pomyłki laboratoryjnej.

Granulocytopenia – leczenie

Leczenie granulocytopenii zależy od przyczyny, która ją wywołała. Niekiedy konieczne jest wprowadzenie antybiotykoterapii, czy terapii opartej na glikokortykosteroidach. Bywa, że lekarz decyduje o podaniu choremu koncentratów granulocytarnych oraz immunoglobuliny.

Ważne jest również zadbanie o odpowiednią dietę. Organizm potrzebuje składników odżywczych do produkcji białych krwinek, więc warto jeść regularnie, zdrowo i różnorodnie. Szczególnie istotne są produkty bogate w witaminę B12 (np. mięso, ryby, jaja, nabiał), kwas foliowy (zielone warzywa liściaste, rośliny strączkowe, pełnoziarniste zboża) i żelazo (mięso, natka pietruszki, buraki). Warto też dostarczać cynk i miedź, które wspierają odporność – znajdują się one w orzechach, pestkach dyni, kakao i owocach morza. Należy unikać spożywania pokarmów, które miały kontakt z chemicznymi środkami ochrony roślin.

Należy zrezygnować z alkoholu, który może uszkadzać szpik kostny oraz ograniczać kontakt z chemikaliami i toksynami – np. środkami czystości, benzenem, farbami, pestycydami czy dymem papierosowym. Równie ważny jest sen, redukcja stresu i regularna umiarkowana aktywność fizyczna – te elementy pomagają utrzymać układ odpornościowy w dobrej formie.