HIV/AIDS - testy

W Polsce, do 2007 roku zakażenie wirusem HIV rozpoznano u prawie 11,5 tysiąca obywateli. Na AIDS zachorowało około 2 tysięcy ludzi, z których zmarło 862. Obecnie zakażonych jest około 12-15 tysięcy Polaków.

HIV/AIDS

Podczas ostatnich 20 lat zakażenie wirusem HIV stało się problemem ogólnoświatowym. Obecnie dotyczy on ludzi w każdym wieku i z każdej grupy społecznej. Dlatego bez względu na to jak się ubieramy, jakiej muzyki słuchamy, gdzie mieszkamy i z kim się przyjaźnimy możemy być narażeni na zakażenie wirusem HIV.

Statystyki nie są optymistyczne. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opublikowała raport w listopadzie 2007 roku w którym szacuje że na świecie żyje 33,2 miliony osób chorych na AIDS, 2,5 miliona zostało zainfekowanych wirusem HIV, a 2,1 miliona ludzi z tego powodu zmarło. W Polsce, do 2007 roku zakażenie wirusem HIV rozpoznano u prawie 11,5 tysiąca obywateli. Na AIDS zachorowało około 2 tysięcy ludzi, z których zmarło 862. Obecnie zakażonych jest około 12-15 tysięcy Polaków. Pozostaje niezwykle ważne pytanie: ilu przypadków jeszcze nie rozpoznano? Osoby zakażone, które z różnych względów jeszcze nie poddały się badaniom, odbierają sobie szanse na leczenie i stanowią zagrożenie dla innych. Lekarze są dziś w stanie udzielić pomocy zakażonym, dostępne są coraz skuteczniejsze leki – warunek jest jeden: wczesne zdiagnozowanie zakażenia HIV.

Co to jest HIV/AIDS?

Wirus HIV, czyli wirus upośledzenia odporności, został wykryty w 1983 roku. Zidentyfikowano dwa typy tego wirusa: HIV-1 i HIV-2:

• HIV-1 występuje na całym świecie. Wyróżnia się podtypy tego wirusa nazwane od A do J oraz podtyp O.
• HIV-2 zlokalizowany jest głównie w Afryce Zachodniej.

Wirus HIV posiada w sobie enzym, który podczas nieustannych podziałów tego wirusa odpowiada za powstawanie dużej liczby mutacji. Dlatego u człowieka zakażonego codziennie dochodzi do około 3 tysięcy mutacji wirusa HIV.

AIDS czyli zespół nabytego upośledzenia odporności, jest ostatnim stadium objawowym zakażenia wirusem HIV. „Zespół” oznacza nie jedną, lecz więcej chorób nabytych w skutek zakażenia HIV, co w ostateczności prowadzi do całkowitego upośledzenia odporności chorego.

Sposoby zakażenia wirusem HIV

Wirus HIV jest przenoszony przez: krew, nasienie, wydzielina z pochwy, mleko matki. (nie jest płynem ustrojowym).

Do zakażenia może dojść:

• na drodze kontaktów seksualnych (homo- i heteroseksualne) z osobami zakażonymi HIV,
• przez krew (kontakt z zakażoną krwią: przetaczanie preparatów krwiopochodnych, narkomania dożylna – zakażone igły, strzykawki)
• podczas ciąży, porodu i karmienia piersią.

Jak dotąd nie udowodniono przeniesienia zakażenia HIV przez ślinę, podawanie rąk, korzystanie ze wspólnych jadłodajni czy urządzeń sanitarnych.

Objawy zakażenia

Naturalny przebieg zakażenia wirusem HIV jest dynamicznym, kilkuetapowym procesem, który prowadzi do postępującego i nieodwracalnego niszczenia układu odpornościowego. Dlatego szybkie rozpoznanie tego zakażenia ma podstawowe znaczenie w diagnostyce, leczeniu i rokowaniu.

Objawy kliniczne zakażenia HIV dzieli się na: zakażenie wczesne, zakażenie objawowe i pełnoobjawowy AIDS. Choroba rozwija się chronologicznie, czyli pojawiające się kolejno objawy powodują przesunięcie chorego do następnej grupy zakażenia.

•  Zakażenie wczesne może przebiegać bezobjawowo lub w postaci ostrej infekcji HIV (50-90% zakażonych). Ostra infekcja występuje około 2-8 tygodni po zakażeniu. Wówczas najczęściej występuje gorączka, powiększenie węzłów chłonnych, zapalenie gardła, plamisto-grudkowa wysypka, zmiany wrzodziejące w jamie ustnej, przełyku bóle mięśni i stawów. Po upływie około 10 dni od początku objawów w surowicy krwi pojawiają się przeciwciała anty-HIV.

Okres bezobjawowy trwa od 1,5 do 15 lat (średnio 8 lat). Zakażeni zwykle nie odczuwają żadnych dolegliwości, są zdolni do prowadzenia zupełnie normalnego życia. Jedynym odchyleniem od normy jest obecność przeciwciał anty-HIV we krwi. Niestety każda z takich osób może nieświadomie zarażać innych przez kontakty seksualne.

Trzeba pamiętać iż, lekarz może nie rozpoznać zakażenia, o ile sam pacjent nie podkreśli, że był narażony na zakażenie HIV.

• Zakażenie objawowe jest to okres w którym dochodzi do zakażeń wskazujących na obniżenie odporności. Zalicza się do nich m.in.: grzybicę jamy ustnej lub pochwy, półpasiec, choroby zapalne miednicy, gorączkę, biegunkę.
• U chorych z pełnoobjawowym AIDS mogą wystąpić dolegliwości ze strony wszystkich narządów i układów, mogą pojawić się choroby nowotworowe, posocznice, zapalenie płuc, gruźlica, zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym, choroby przewodu pokarmowego, grzybice, zaburzenia krzepnięcia itp.

Jak się rozpoznaje HIV ?

Badaniem przesiewowym w kierunku zakażenia HIV jest oznaczenie obecności przeciwciał anty-HIV w surowicy. Należy jednak pamiętać że badanie wykonywane w pierwszym okresie po zakażeniu mogą dawać wynik negatywny ze względu na to, że organizm nie zdążył jeszcze wytworzyć przeciwciał – jest to tak zwane okienko serologiczne – taki okres może trwać nawet do 3 miesięcy. Dlatego badanie powinno się powtórzyć kilkukrotnie w różnych odstępach czasu.

Wykonanie testu IV generacji czyli równoczesnego oznaczenia obecności antygenu HIV, jednocześnie z przeciwciałami anty-HIV mogą skrócić czas trwania „okienka” i dać szansę jeszcze wcześniejszego wykrycia zakażenia.

W diagnostyce zakażeń HIV wykorzystuje się również metody biologii molekularnej (PCR).  Są to testy, które powalają nie tylko na wykrycie wirusa, ale także określenie ilości cząstek tego patogenu. Wykonanie takiego testu powinniśmy rozważyć gdy podejrzewamy że nasz wynik jest fałszywie ujemny lub utrzymuje się wynik nieokreślony w kolejnych badaniach.

Powyższa procedura rozpoznawania zakażenia HIV nie dotyczy dzieci urodzonych od matek HIV+. Takie dzieci mogą wykazywać obecność matczynych anty-HIV nawet do 18 miesiąca życia. Dlatego stosuje się oznaczenie materiału genetycznego wirusa (PCR) we krwi dziecka.

Badanie w kierunku HIV można wykonać anonimowo i na zlecenie własne pacjenta. Trzeba pamiętać, że w pierwszym okresie badanie może dać wynik fałszywie ujemny. Dlatego badanie bezwzględnie powinno się powtórzyć z co najmniej 2 tygodniowym odstępem. Podobnie jest z wynikami dodatnimi (reaktywnymi).

Niewątpliwie najlepiej skonsultować się z Punktem Konsultacyjno-Diagnostycznym poradnictwa HIV/AIDS lub z lekarzem, który zdecyduje o powtórzeniu badania i w przypadku wyników dodatnich włączeniu możliwie szybko leczenia antywirusowego.

Jeżeli:

• miałeś/-aś przypadkowy kontakt seksualny
• często zmieniasz partnerów seksualnych
• zostałeś/-aś zmuszony/-a do kontaktu seksualnego
• bierzesz narkotyki lub inne środki które mogą być przyczyną utraty kontroli nad Twoim zachowaniem

pomyśl o zrobieniu sobie TESTU W KIERUNKU HIV!!!

Dr n. med. Magdalena Macko

Piśmiennictwo:

1. Baryłkiewicz G.: ”Zakażenia wirusem HIV/AIDS.” Przew. Lek. 2001, 4,5,68:82-85.Smoliński P., Gładysz A., Gąsiorowski J., Rotter K., Rymer W.: ”Znaczenie wczesnego rozpoznania pierwotnego zakażenia HIV w codziennej praktyce lekarskiej.” Przew. Lek. 2003, 6,10:95-99.
2. Mikołajczyk K., Żaba C., Bujny J., Żaba R.: „Postępowanie wobec pacjenta zakażonego wirusem HIV w świetle przepisów prawnych.” Przew. Lek. 2005, 7:54-63.
3. Wydmińska D.: „Raport Światowej Organizacji Zdrowia dotyczący globalnego występowania HIV i AIDS.” 2007, (źródło: www.who.int)