Jak pobudzić laktację? Sprawdź poziom prolaktyny

Laktacja to proces wytwarzania mleka, które uważane jest za najlepszy pokarm dla dziecka w pierwszych miesiącach życia. Dowiedz się, jaką rolę odgrywa prolaktyna w laktacji. Poznaj metody wspierania tego procesu.

Prolaktyna a laktacja 

Laktacja to naturalny proces wytwarzania i wydzielania pokarmu, którego skład doskonale odpowiada potrzebom dziecka, zapewnia mu prawidłowy wzrost i rozwój. Laktacja rozpoczyna się jeszcze w ciąży – organizm kobiety przygotowywany jest w ten sposób na późniejsze karmienie. Eksperci ze Światowej Organizacji Zdrowia podają, że dieta niemowlęcia przez pierwsze 6 miesięcy życia, jeśli nie ma ku temu medycznych przeciwwskazań, powinna opierać się wyłącznie na mleku mamy, a przystawianie do piersi powinno trwać tak długo, jak chcą tego mama i dziecko.

Po porodzie za laktację odpowiadają prolaktyna i oksytocyna. To hormony, które wydzielane są w przysadce mózgowej przede wszystkim w momencie ssania przez dziecko piersi. Prolaktyna mobilizuje piersi do produkcji mleka, a oksytocyna warunkuje wypływ pokarmu. Prawidłowa technika i częste przystawianie dziecka do piersi zapewniają z reguły wystarczający poziom prolaktyny, a tym samym odpowiedni przebieg laktacji. Gdy dziecko ssie, poziom prolaktyny w organizmie matki podnosi się, co stymuluje produkcję mleka – wytwarzanie pokarmu do kolejnego karmienia. 

Niestety mamy często zmagają się z zaburzeniami laktacji. Warto skonsultować je z ginekologiem, położną czy doradcą laktacyjnym. Specjalista po przeprowadzeniu wywiadu medycznego i badania fizykalnego może skierować kobietę na badanie poziomu prolaktyny, aby upewnić się, czy trudności z laktacją nie są wynikiem niedoboru tego hormonu.

Przeczytaj także: Prolaktyna i jej normy. Jak ją regulować?

Wysoki poziom prolaktyny nie zawsze jest gwarancją wystarczającej laktacji. Niekiedy hiperprolaktynemia może być spowodowana obecnością we krwi cząsteczek makroprolaktyny, czyli kompleksu jednej lub wielu cząsteczek prolaktyny z immunoglobuliną typu IgG. Makroprolaktyna jest cząsteczką niewykazującą żadnej aktywności biologicznej w organizmie, natomiast obecność makroprolaktyny bardzo istotnie wpływa na wyniki badania stężenia prolaktyny, znacznie je zawyżając. Zatem w przypadku wysokiego stężenia prolaktyny we krwi, przy równoczesnej słabej laktacji, warto oznaczyć stężenie makroprolaktyny.

Jak pobudzić laktację? Sposób i częstotliwość karmienia

Najbardziej skutecznym i naturalnym sposobem na laktację jest karmienie dziecka piersią. Wskazane jest karmienie na żądanie, jednak w kwestii objętości i liczby posiłków najlepiej skonsultować się ze specjalistą. Pokarm tworzy się tylko wtedy, kiedy dziecko ssie, w związku z czym częste przystawianie do piersi spowoduje zwiększenie laktacji. Szczególnie silnie stymulują laktację karmienia w porze nocnej. W nocy wytwarzana jest większa ilość prolaktyny. Co więcej, prolaktyna sprawia, że matka czuje się zrelaksowana i senna, w związku z czym z reguły dobrze odpoczywa, nawet jeśli w nocy karmi piersią.

Niewystarczająca laktacja może być związana nie tylko ze zbyt rzadkim, ale i z nieprawidłowym przystawianiem dziecka do piersi. W związku z tym, nasilenie laktacji można uzyskać, poprawiając technikę karmienia. Jeśli przebiega ono prawidłowo, tzn. dziecko opróżnia pierś, to gruczoły mlekowe stymulowane są do produkcji pokarmu. Dziecko powinno być karmione jedną piersią, aż do jej opróżnienia, a następnie drugą. Przy kolejnym karmieniu zmienia się kolejność, dzięki czemu obie piersi są stymulowane do równomiernego wytwarzania mleka. 

Nie ma jednej polecanej wszystkim kobietom pozycji do karmienia piersią. To kwestia indywidualna. Bez względu na to, jak przystawia się dziecko, ważne, aby pierś układała się naturalnie i była dostępna dla dziecka, które bez trudu obejmie brodawkę.

Jak wspomóc laktację? Dieta i leki

W Polsce nie ma zarejestrowanego leku bezpośrednio wskazanego dla wywołania laktacji. Dostępne preparaty, które zwiększają stężenie prolaktyny, nie są zalecane dla karmiących kobiet. Mamy borykające się z problemem niedostatecznego wytwarzania pokarmu, po uprzedniej konsultacji ze specjalistą, mogą wspomagać się fitoterapią. Część surowców roślinnych wpływa na zwiększenie laktacji. Są to zwłaszcza: koper włoski, jęczmień zwyczajny, czarnuszka siewna, ostropest plamisty. Wspierają one aktywność gruczołów mlecznych.

Zastanawiasz, jak jeszcze pobudzić laktację? Zadbaj o dietę. Laktację można poprawić dzięki odpowiednio zbilansowanemu sposobowi odżywiania. W jadłospisie kobiety karmiącej powinny się znaleźć zwłaszcza: 

• chude mięso (wołowina, kurczak, indyk, królik), 
• nabiał, 
• tłuste ryby morskie, 
• jaja, 
• rośliny strączkowe. 

Mama powinna ograniczyć spożycie słodzonych napojów gazowanych, pokarmów smażonych i ciężkostrawnych, żywności z dodatkiem cukru, sztucznych barwników i aromatów. Kluczowe jest też odpowiednie nawodnienie organizmu. Karmiąca kobieta nie powinna stosować żadnych diet eliminacyjnych i odchudzających.

Jak pobudzić laktację laktatorem?

Laktatory to wybawienie dla wielu mam w sytuacji, gdy produkują duże ilości pokarmu. Urządzenie okazuje się też pomocne w niedoborze mleka. Laktator imituje odruch ssania dziecka. Stosując go, kobieta zapewnia dodatkową stymulację brodawkom (np. gdy dziecko najadło się i odpoczywa). Co ważne, laktator nie powinien zastępować naturalnego odruchu ssania dziecka.

Jak poprawić laktację laktatorem? Popularna jest metoda 7-5-3. Polega ona na odciąganiu mleka po każdym karmieniu, z obu piersi, przez 30 minut łącznie. Szczegółowy schemat przedstawia się następująco: 

• 7 minut z jednej piersi, 7 minut z drugiej;
• 5 minut z jednej piersi, 5 minut z drugiej;
• 3 minuty z jednej piersi, 3 minuty z drugiej.

W przypadku podwójnego laktatora ogólny czas odciągania pokarmu wynosi 15 minut.

Jak pobudzić laktację? Komfort psychiczny

Problemy z laktacją mogą być związane z emocjami i stresem doświadczanym przez kobietę. Pojawienie się dziecka na świecie, podjęcie się nowej roli i związanych z nią obowiązków, akceptacja swojego ciała, relacje z partnerem i różne inne czynniki, które związane są z macierzyństwem, mogą wpływać na laktację. Dlatego kobieta karmiąca powinna mieć zapewnione poczucie komfortu, bezpieczeństwa, wsparcia. Spokój pozwoli odpowiednio nastawić się do karmienia. Nie bez znaczenia jest też samoocena – każda kobieta może mieć trudności z przystawieniem dziecka, używaniem laktatora czy z innymi czynnościami, które wpływają na produkcję mleka i na samopoczucie. Warto w tym czasie zaopiekować się sobą, mniej od siebie wymagać, a dzięki temu być mniej zestresowaną i czerpać radość z karmienia dziecka.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian