Kiedy warto oznaczyć liczbę retikulocytów?

Retikulocyty to młode erytrocyty (krwinki czerwone) produkowane w szpiku kostnym i uwalniane do krwiobiegu. Każdego dnia ok. 1% starych krwinek czerwonych zostaje usuniętych przez śledzionę i wątrobę, a na ich miejsce pojawiają się retikulocyty. Oznaczanie liczby retikulocytów służy do oceny zdolności szpiku do produkcji krwinek czerwonych.

Czym są retikulocyty?

Retikulocyty to niedojrzałe, młodsze postaci erytrocytów.

Cykl rozwojowy krwinek czerwonych zachodzi w szpiku, a retikulocyty są przedostatnim etapem w tym procesie. Dojrzewają w szpiku ok. 3 dni, uwalniane są do krwiobiegu i pozostają w nim ok. 1 dnia po czym stają się dojrzałymi erytrocytami.

Od dojrzałych erytrocytów różnią się tym, że zawierają pozostałości organelli komórkowych i RNA – im ich jest więcej, tym młodszy jest retikulocyt. Ta właściwość ma zastosowanie w określaniu liczby retikulocytów we krwi obwodowej oraz odsetka poszczególnych ich frakcji.

Wzrost liczby retikulocytów

W stanach zwiększonego zapotrzebowania na krwinki czerwone szpik uwalnia do krwiobiegu większą liczbę retikulocytów, w tym również ich młodsze formy. Sytuacja taka ma miejsce:

•  w niedokrwistości pokrwotocznej,
•  w niedokrwistości wywołanej przyspieszonym rozpadem erytrocytów (hemolitycznej),
•  w przewlekłym niedotlenieniu – chorobach płuc, wadach serca, po przebywaniu na dużych wysokościach,
•  podczas leczenia substytucyjnego niedokrwistości wywołanych niedoborem żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego,
•  podczas stosowania erytropoetyny,
•  po usunięciu śledziony.

Obniżenie liczby retikulocytów

Jest objawem upośledzonej czynności krwiotwórczej szpiku, najczęściej występuje:

•  w niedokrwistości wywołanej niewydolnością szpiku (aplastycznej) – np. wywołanej lekami, infekcją wirusową,
•  w stanach niedoboru erytropoetyny – np. w niewydolności nerek,
•  w nieleczonej niedokrwistości z niedoboru wit. B12.

Kiedy warto oznaczyć liczbę retikulocytów

Do wykonania tego badania powinny nas skłonić objawy niedokrwistości:

• osłabienie,
• szybkie męczenie się,
• bladość skóry,
• bóle i zawroty głowy,
• kołatania serca,
• upośledzenie koncentracji i uwagi,
• utrata apetytu.

Badanie poziomu retikulocytów

Materiałem do tego badania krew żylna pobrana do probówki z antykoagulantem EDTA. Analiza może odbywać się metodą manualną – po wcześniejszym dodaniu barwinka do próbki krwi, ogląda się preparat pod mikroskopem. Retikulocyty od erytrocytów odróżnia obecność granatowych ziarenek w komórce. Wynik wyrażany jest jako odsetek erytrocytów, niekiedy wyrażany w promilach.

Analizę można również przeprowadzać metodą automatyczną przy pomocy analizatora hematologicznego. W tej metodzie wykorzystuje się cytometrię przepływową, która umożliwia rozdział retikulocytów na frakcje mniej i bardziej dojrzałych. Pozwala również uzyskać wynik w wartościach bezwzględnych jako liczba zliczonych komórek na mikrolitr.

mgr Renata Grzelik

Laboratoria medyczne DIAGNOSTYKA

Piśmiennictwo:

– Neumeister B., Besenthal I., Böhm B.O.: Diagnostyka Laboratoryjna. Poradnik kliniczny. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2013.

– Solnica B. (red): Diagnostyka laboratoryjna. PZWL Warszawa 2014.

– Piva E., Brugnara C., Spolaore F., Plebani M.: Clinical utility of reticulocyte parameters. Clin. Lab. Med. 35 (2015) 133-163.